فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 79

از پس دورترین ها موسمی نو می وزد
بویش خاطرۀ زندگی دارد و نوید روزهای شاد
شادی نهفته در فطرت تاریخ ‏
در ذهن و باورهای مردمانی کهن
ریشه در خاک همیشه زندۀ این سرزمین

از روزگاران دور، بهار در مبانی فرهنگی و اعتقادی ساکنان این سرزمین بیانگر مفاهیم و معانی متعددی بوده است. ‏تعدد این مفاهیم به اندازه ای است که در ادبیات و هنر این سرزمین به صورت های گوناگونی در سبک ها و شیوه های بدیع ‏و بی همتا تجلی یافته و افزون بر اینکه در گذر زمانه جایگاهی خاص در فرهنگ مشرق زمین به خود اختصاص داده به یقین در فرهنگ و تمدن بشری نیز مرتبتی والا و شایسته را ازآن خویش کرده است.‏‏

همسفر شدن بهار با جشن باستانی نوروز و هم نوا شدن آن با آهنگ شادمانی، که از قلب های پر مهر آدمیان بر می ‏خیزد، سیمای نابی است که این اقلیم سده هاست به آن مزین شده و نزد دیگر مردمان مشرق زمین، به مثابۀ ‏همسایگان این دیار کهن، باوری شناخته شده و گرانمایه است.‏

ایرانیان ارمنی در مقام یکی از اقوام ساکن در این خطه، که در گذر تاریخ لحظات فراوانی را از روزهای حیات خود با ‏مردمان این سرزمین سهیم بوده اند، به خوبی با فلسفۀ وجودی بهار و تعاریف بنیادین آن آشنا هستند. آنان سده های ‏متمادی است که بهار را بیداری دوباره و آغازی دیگر بر زندگی می دانند و این سنت فرخنده و خجسته را ارج می ‏نهند. لیکن، بهار افزون بر مفهوم پر بار جاودانگی حیات نزد ارمنیان یاد آور واقعه ای تلخ در گذشتۀ این قوم است. ‏واقعۀ نژادکشی شمار بسیاری از جمعیت ارمنیان در ارمنستان غربی که در حوزۀ امپراتوری عثمانی سکنا ‏داشتند. رویداد ناگواری که بیش از یکصد و چند سال است از ذهن تاریخی این قوم پاک نشده و به منظور شناساندن ‏هرچه بهتر آن به جهانیان و حفظ حقوق بشریت قدم در راهی پر فراز و نشیب گذارده.‏

در این مسیـر، سهم اهل قلـم مطالعۀ دقیـق و علمی دربارۀ این رخداد تاریخی است که بر مبنـای مستندات و مدارک ‏صحـیح به بازگـویی بخـش هایی از این حـادثه پردازد تا علـت ها، ابعاد و گسترۀ آن در محدودۀ زمانی ای که به وقوع ‏پیوسته به قابلیت بررسی و تفسیر بهتر و واضح تری رسد.‏

از این رو، فصلنامۀ پیمان بر حسب سنت پیشین خویش در این شماره، که در فصل نوزایی منتشر می شود، نوشته هایی دربارۀ این واقعه ارائه کرده که به بررسی اخبار و گزارش های ثبت شده در مطبوعات، روایت های شاهدان عینی و ‏نقش یکی از دولت های حاضر در صحنۀ روابط بین المللی آن زمان پرداخته اند.‏

بخش ادبیات این شماره پرمایه است، با نوشتارهای وزینی که به تبیین دیدگاه دو نویسندۀ ارزندۀ این مرزوبوم و ‏بررسی تطبیقی هنر داستان نویسی آنها با تکیه بر دو داستان خاص می پردازد و البته، ترجمه هایی از یک نویسنده و ‏یک شاعر ارمنی معاصر که معرف هر دوی آنها و سبک نوشتاری آنان است.‏

در قسمت نقد و بررسی کتاب، با چند کتاب که به تازگی به چاپ رسیده، محتوای آنها، هدف از نگارش این کتاب ها و نظرات ‏نویسندگان آنها آشنا می شویم. مقاله ای نیز در حوزۀ تاریخ معماری اطلاعاتی جامع از دو کلیسای ارمنی ارائه کرده که بخشی از میراث غنی ‏فرهنگی سرزمینمان هستند.‏

در ذیل عنوان مقاله ها، دو نوشتار تحقیقی قرار دارد که هریک به سبب تبیین و تفسیر حوزۀ مطالعاتی خویش در ‏معماری و نیز معرفی و شناساندن باورهای دینی و سنتی ارمنیان دربردارندۀ مطالبی بدیع و دارای ارزش علمی خاصی است.‏

نوشتار گنجانده شده در بخش گفت و گو مشتمل بر صحبت های رئیس کرسی ایران شناسی دانشگاه ایروان است که طی ‏مدت حضور ایشان در ایران،که مناسبت علمی داشت، فراهم شده و به تفصیل، دیدگاه ایشان را در موضوعات مربوط به ‏مشترکات تاریخی، فرهنگی و روابط ایران و ارمنستا ن نقل کرده است.‏

مسئلۀ ارمنی سرفصل دیگر شمارۀ حاضر است که بر مبنای مدارک تاریخی و اصول حقوقی به بررسی اوضاع یکی از ‏مناطق مورد بحث در محدودۀ روابط بین الملل پرداخته و در پایان، به بخش با خوانندگان می رسیم که خانوادۀ پیمان مدت ‏هاست دوستدار آن بوده و ارتباط قلبی عمیقی با آن دارد چراکه حاصل زحمات خود را در قلم و نظر خوانندگان خود می خواند.‏

دست اندرکاران پیمان امیدوارند که تلاش و فعالیت آنان طی انتشار شمارۀ حاضر نتیجه ای هر چند ناچیز لیکن ‏شایسته در جهت تعالی علمی و ارتقای فرهنگی بر جای نهد.‏

پی‌نوشت:

1- سرمقالۀ این شماره به قلم آرپی مانوکیان نوشته شده است.‏