دربارۀ نویسنده

آوِدیس آهارونیان نویسنده و فعال اجتماعی ـ سیاسی ارمنی در ۱۸۶۶م در روستای ایگدیرماوا از توابع ایگدیر در استان ایروان (در ترکیۀ کنونی) ‏به دنیا آمد. پدرش، که آهنگر بود، از سلماس ایران به ایگدیر رفته بود. آودیس تحصیلات ابتدایی را در زادگاه خود آغاز کرد و طی سال های ‏‏۱۸۸۱ـ۱۸۸۶م آن را در مدرسۀ گئورگیان اجمیادزین ادامه داد. وی به مدت ده سال در مدارس ارمنی شهر بایزید نو آموزگاری کرد. ‏سپس، به اروپا رفت و در سال های ۱۸۹۸ـ ۱۹۰۳م دورۀ تاریخ و فلسفه را در دانشگاه لوزان و دورۀ ادبیات را در دانشگاه سوربن پاریس ‏گذراند. ‏

آهارونیان پس از بازگشت از اروپا در تحریریۀ نشریۀ ارمنی مورج در تفلیس مشغول به کار شد و هم زمان با دیگر نشریات ارمنی نیز همکاری ‏می کرد. وی از ۱۹۰۷ ـ ۱۹۰۹م مدیر مدرسۀ نِرسیسیان تفلیس بود. در ۱۹۰۹م، به سبب مخالفت با ستمگری های حکومت تزاری همراه با ‏گروهی از اندیشمندان ارمنی دستگیر شد و تا ۱۹۱۱م در زندان مخوف مِتِخ به سر برد. ‏

در ۱۹۱۷م، شورای ملی ارمنیان، که در واقع هستۀ اولیۀ دولت جمهوری آینده ارمنستان بود، در تفلیس تشکیل شد و آهارونیان ریاست آن را بر ‏عهده گرفت. وی پس از استقلال ارمنستان (۱۹۱۸م) در ۱۹۱۹م به ریاست مجلس ارمنستان مستقل برگزیده شد و در ۱۹۲۰م در ‏رأس هیئت نمایندگی جمهوری ارمنستان در کنفرانس صلح سِور در فرانسه شرکت کرد و پیمان سِور را به نام کشور تازه تأسیس ‏ارمنستان امضا کرد. پس از روی کار آمدن نظام شوروی در ارمنستان، آهارونیان ناگزیر جلای وطن کرد و در فرانسه اقامت گزید.‏

‏ در آثار ادبی آهارونیان، وضع و حال ارمنیان در حکومت عثمانی و ستم ها و بی عدالتی هایی که بر آنان روا می شد و محرومیت ها و رنج هایی که متحمل می شدند با زبانی شیوا و پربار و زنده به تصویر کشیده شده است. او در ۱۹۳۴م هنگام سخنرانی دچار سکتۀ ‏مغزی و تا پایان عمر از هرگونه فعالیتی محروم شد.‏

آودیس آهارونیان، که آثار ادبی ارزشمندی با درونمایه‌ای از مصائب قشر محروم و مظلوم جامعه خلق کرده، به لحاظ ‏دیدگاه ها و فعالیت سیاسی اش، در دوران حکومت شوروی در زمرۀ نویسندگان ممنوع القلم بود اما در جوامع آزاد ارمنی وی از مطرح ترین ‏نویسندگان به شمار می رفت. مجموعۀ آثار وی در ده جلد به چاپ رسیده است.

دربارۀ مترجم

هارپیک تمرازیان در ۱۹۲۸م/ ۱۳۰۷ش در قزوین به دنیا آمد. در ۱۳۱۰ خانواده اش در تهران مستقر شد. هارپیک دورۀ ‏ابتدایی و متوسطه را در مدارس سپهر، فیروز بهرام و البرز گذراند، سپس در دانشکدۀ فنی دانشگاه تهران رشتۀ مهندسی ‏الکترومکانیک را با دریافت درجۀ فوق لیسانس به پایان رساند. او به نسلی از ارمنیان تعلق داشت که با مسدود شدن مدارس ‏ارمنی به دستور حکومت وقت از آموزش زبان مادری محروم شد اما با خودآموزی و پیگیری در زبان و ادبیات ارمنی به چنان ‏تبحری دست یافت که چندسالی در دورۀ فوق لیسانس رشتۀ زبان و ادبیات ارمنی به تدریس ادبیات ارمنی پرداخت. ‏

هارپیک تمرازیان علاوه بر ادبیات ارمنی با ادبیات جهان نیز آشنایی گسترده ای داشت. پژوهش های او در ادبیات ارمنی و نقدهای ‏ادبی و شعرهای او در روزنامۀ ارمنی زبان آلیک و ماهنامه های آرمِنوهی، آگوس، آلیک و باگین (چاپ بیروت) ‏منتشر می شده است. او در شعر «مزدا» تخلص می کرد. ‏

او از نوجوانی در کنار فعالیت های تحصیلی و حرفه ای، در امور اجتماعی جامعۀ ارمنیان ایران نیز فعالیت داشته و از اعضای ‏مؤسس باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات و انجمن نویسندگان ارمنی بوده؛ در باشگاه آرارات دو دوره در سمت های نایب رئیس و ‏رئیس هیئت مدیرۀ باشگاه فعالیت داشته؛ در انجمن دانشگاهیان ارمنی ایران نیز فعالیت کرده و یک دوره ریاست هیئت مدیرۀ ‏انجمن را عهده دار بوده است.‏

هارپیک تمرازیان در ۱۹۷۷م دچار سانحۀ رانندگی شد و پس از یک ماه مبارزه با مرگ، در ۱۴ مارس همان سال(۲۳ اسفند ‏‏۱۳۵۶ش) چشم از جهان فرو بست.‏

از وی آثار چاپ نشدۀ بسیاری در زمینه های گوناگون پژوهش، نقد، آفرینش و ترجمه، به جای مانده است که داستان «مزرعۀ ‏قِه قو» یکی از آنهاست. داستان بلند «زندگی بر شاهراه قدیم روم»، اثر نویسندۀ ارمنی، واهان توتووِنتس، با ترجمۀ او از سوی بنیاد ‏ادبی «برادران طوماسیان» انتشار یافته است. در نخستین سالگرد درگذشت وی مجموعه ای شامل بر ۱۸ قطعه از شعرهای ارمنی او ‏از سوی باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات انتشار یافت.‏