|
در سال های دهۀ1320ش در محدودۀ خیابان های استاد نجات اللهی و سپهبد قرنی، که آن روز ها در حاشیۀ شمالی تهران قرار داشتند و به نام خیابان های ویلا و فیشرآباد معروف بودند، خانواده های ارمنی ای سکونت داشتند که بیشتر از قشر های محروم جامعه محسوب می شدند و بسیاری از آن ها از شهرستان ها و روستا ها آمده بودند. فرزندان این خانواده ها در مدرسۀ ابتدایی ارمنیان به نام دانایی، که در ساختمانی اجاره ای در همان محدوده دایر شده بود، درس می خواندند. در یکی از کلاس های خالی مدرسه، در طبقۀ دوم، که آن را درمانگاه می گفتند اما شباهتی به درمانگاه نداشت، در برخی از روز های هفته پزشکان جوانی به نوبت حاضر می شدند، روپوش های سفید می پوشیدند و به پذیرش رایگان و درمان سرپایی بیماران می پرداختند.[1] این پزشکان جوان اعضای انجمن دانشگاهیان ارمنی ایران بودند که هفتاد سال پیش، در اوضاع بحرانی سال های دهۀ 20 شمسی، با هدف یاری رسانی به محرومان و نیازمندان گرد آمده بودند و نخستین اقدام آن ها راه اندازی چنین درمانگاهی بود.
در 1313ش، کلنگ بنای دانشگاه تهران، در مکانی که آن روز ها جلالیه نامیده می شد و محل برگزاری مراسم نظامی بود، بر زمین زده شد. در پی آن، شمار معدودی دانشکده (پزشکی، فنی، داروسازی، دندان پزشکی و دامپزشکی)، به صورت پراکنده در نقاط مختلف شهر، با استادان و مدرسانی محدود، آغاز به کار کردند. دانشجویان ارمنی، که اندیشۀ ایجاد انجمنی برای کمک به محرومان جامعه را در سر می پروراندند، در واقع، نسل نخست جوانان ارمنی راه یافته به دانشگاه تازه تأسیس بودند. سال های جنگ جهانی دوم بود. در شهریور 1320ش (اوت 1941م)، نیرو های متفق از شمال و جنوب وارد خاک ایران شده بودند و آشوب و بی ثباتی اوضاع سیاسی، کمبود آذوقه و نبود امکانات اولیه زیستی در کشور عرصه را بر مردم تنگ کرده بود. جمعیت ارمنیان مقیم پایتخت، به سبب هجوم جماعت محروم و نیازمند از شهر ها و روستا ها، رشد جهنده ای یافته بود و در کنار تنگنا های زیستی، نبود امکانات بهداشتی ـ درمانی و اشاعۀ بیماری های واگیردار جان مردم را تهدید می کرد. در چنین شرایطی، ایجاد مرکزی برای ارائۀ خدمات پزشکی به محرومان مهم ترین انگیزۀ جوانان مشتاق و متعهدی بود که با تشکیل انجمن دانشگاهیان ارمنی ایران توانستند نخستین گام را برای راه اندازی درمانگاهی، ولو در ابتدایی ترین شکل آن، بردارند. انجمن دانشگاهیان ارمنی ایران اکنون هفتادمین سال تأسیس خود را پشت سر می گذارد. این انجمن در آذر 1322ش(10 دسامبر1943م)، به همت گروهی از دانشجویان و دانش آموختگان ارمنی دانشگاه ها پایه گذاری شد. وجه مشترک آن ها نه رشتۀ تحصیلی که دانشگاهی بودن آنان و هدف مشترکشان خدمت به جامعه بود. در واقع، به موجب نخستین اساسنامۀ انجمن تمامی دانشگاهیان ارمنی، اعم از دانشجو و دانش آموخته، جوان و سالمند، تحصیل کرده در کشور یا خارج از آن، در شرایط مساوی می توانستند به عضویت انجمن در آیند. این اصل، که مؤید وسعت دید بنیان گذاران انجمن بود، در ویرایش های دوره ای اساسنامۀ انجمن همچنان بدون تغییر باقی مانده است.
با گذشت سال ها و گسترش دانشکده هـــا و ایجاد رشتــه های جدیـــد، شمــار دانشجویـــان و دانش آموختــگان ارمنـــی در دانشگاه تهران افزایش یافت و با ورود آنان به انجمن دانشگاهیان طیف گسترده ای از دانشجویان و متخصصان رشته های گوناگون در انجمن فعال شدند. اما گستردگی طیف و گوناگونی رشته ها هیچ گاه مانع از همبستگی آنان نشد، چراکه انگیزه و هدف مشترک همۀ اعضا، نه فعالیت در محدوده های تخصصی و صنفی که فعالیت های اجتماعی با بهره گیری از دانش و تخصص اعضا بوده است. اعضای مؤسس انجمن 24 تن بودند که بعد ها، از میان آنان استادان دانشگاه، پزشکان حاذق و مهندسان و معماران ورزیده ای برخاستند. اسامی هیئت مؤسس انجمن در پایان این نوشتار آمده است. اعضای مؤسس، با تجربه هایی که می اندوختند و با به کارگیری توانایی ها و استعداد های نیرو های جوان تر، به گسترش دامنۀ فعالیت انجمن پرداختند. درمانگاهی که در کلاس مدرسه ای دایر شده بود، رفته رفته توسعه یافت و با استفاده از کمک های مالی یکی از نیکوکاران جامعۀ ارمنیان، در1347ش (1968م) به ثبت رسید و به صورت واحدی مستقل، زیر نظر شورای خلیفه گری ارمنیان تهران قرار گرفت. امروزه، آن درمانگاه به نام درمانگاه خیریۀ آوِدیس آوِدیسیان در محلۀ ارمنی نشین نارمک در منطقۀ هشت تهران مستقر است و با بنایی نوساز، کادر پزشکی متخصص و تجهیزات روزآمد در بسیاری از رشته های پزشکی در خدمت جامعۀ ایرانی قرار دارد. هیئت مدیرۀ انجمن هیئت مدیرۀ انجمن مرکب از هفت تا نه عضو است که با رأی مستقیم و مخفی اعضای انجمن در جلسۀ مجمع عمومی انتخاب می شود. مدت فعالیت هیئت مدیره تا دورۀ بیست و دوم ( 1349ش/1970م) یک سال بود. سپس، با تغییر اساسنامه به دو سال افزایش یافت. هم اکنون، چهل و پنجمین هیئت مدیرۀ انجمن به ریاست مهندس آربی سرکیسیان (مهندس صنایع)، عهده دار امور آن است. دیگر اعضای هیئت مدیره عبارت اند از: آقایان مهندس آرمن بگیجانی، مهندس شابین آبرامیان و خانم ها شارماق دِر اوهان، آدرینه بنیادی، گایانه حقنظریان و مهندس سیسیان خاچیکیان. شعار انجمن شعار انجمن «ما با یاد دادن می آموزیم»[2] از عبارتی لاتین برگرفته شده. این شعار به پیشنهاد زنده یاد دکتر اونیک ساهاکیان ـ رئیس هیئت مدیرۀ دوره های سی ام، سی و دوم و سی و سوم انجمن ـ در آخرین ویرایش اساسنامۀ انجمن، گنجانده شده است. اهداف انجمن پیدایش انجمن های مردم نهاد علمی، فرهنگی، اجتماعی و مانند آن ها زاییدۀ شرایط موجود و برای پاسخ گویی به نیاز های جامعه است. این مقتضیات و نیاز ها در اوضاع و احوال آشفتۀ آغاز دهۀ20 شمسی به پیدایش انجمن دانشگاهیان ارمنی و سپس انجمن فرهنگی جوانان ارمنی، که بعد ها به باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات تغییر نام داد، و چند انجمن دیگر انجامید. چنان که گفته شد انجمن دانشگاهیان ارمنی ایران با هدف یاری رسانی در زمینه های بهداشتی و درمانی به قشر محروم و نیازمند جامعه آغاز به کار کرد. افزون بر این، نیاز های آموزشی و فرهنگی نسل نوخاسته ارمنیان نیز دغدغۀ خاطر جوانان مؤسس انجمن دانشگاهیان بود، نسلی که در 1315ش (1936م)، با تصمیم دولت وقت و صدور دستور انحلال کلیۀ مدارس ارمنی در سطح کشور از آموختن زبان و فرهنگ خود محروم شده بود. در سال های بعد، انجمن دانشگاهیان ارمنی ایران با گسترش دامنۀ فعالیت خود وارد عرصه های تازه ای شد و گسترۀ وسیعی از فعالیت های سودمند فرهنگی و اجتماعی را در بر گرفت. در اساسنامۀ کنونی انجمن مصوب 1374ش (1995م)، اهداف زیر در چشم انداز برنامۀ پنجاه سال دوم انجمن پیش بینی شده است: ـ کمک به گسترش همکاری های علمی ـ فرهنگی و تحکیم روابط دوستانه بین ایران و ارمنستان و گسترش مطالعات ایران شناسی و ارمن شناسی. ـ توسعۀ زمینه های عرضۀ خدمات تخصصی اعضای انجمن در راستای نیاز های جامعه. ـ برقراری و گسترش ارتباط بین انجمن و دانش آموزان ارمنی مدارس متوسطۀ ایران و از این طریق مساعدت و ترغیب آنان برای نیل به هدف مهم کسب معلومات عالی. ـ ایجاد روابط و برقراری همکاری های مفید بین انجمن ها و مراکز علمی ـ فرهنگی دارای اهداف همانند در ایران و دیگر کشور ها. فعالیت های انجمن انجمن دانشگاهیان ارمنی در هفت دهه فعالیت خود پذیرای حدود سه هزار عضو بوده است که هم اکنون 1300 تن از آنان در فهرست اعضای انجمن حضور دارند. انجمن طی هفت دهه، بنابر مقتضیات و نیاز های وقت جامعه، در زمینه های علمی، آموزشی، اجتماعی، فرهنگی و ورزشی فعالیت های گوناگونی داشته است. هم اکنون، گروه های اطلاعات عمومی، زبان انگلیسی، روباتیک، شیمی، ارتباطات، فیزیک، گروه دانشجویان و گروه هم سرایان (به رهبری خانم آرپی سیمروجیان)، در انجمن فعالیت دارند. در حال حاضر، مهم ترین فعالیت های انجمن شامل موارد زیر است: ـ تقدیر از دانش آموختگان ارمنی دوره های کارشناسی ارشد و دکترای دانشگاه ها. این برنامه به نام داویت آنهاخت، فیلسوف ارمنی سدۀ ششم میلادی، نام گذاری شده است. ـ برگزاری مسابقۀ علمی موسوم به دنیای جذاب شیمی برای دانش آموزان دورۀ متوسطه. ـ برگزاری سخنرانی های علمی، اجتماعی و فرهنگی. ـ برگزاری کارگاه های آموزشی. ـ تقدیر از دانشجویان ارمنی ورودی دانشگاه های ایران. ـ معرفی رشته های دانشگاهی ایران (برای دانشجویان ورودی دانشگاه ها) ـ معرفی رشته های دورۀ متوسطه و دانشگاهی (برای دانش آموزان مقاطع میانی و پایانی متوسطه). ـ برگزاری برنامه های آموزشی (زبان های فرانسوی و اسپانیایی، تعلیمات دینی، عکاسی، دفاع شخصی و غیره). ـ برگزاری مسابقات علمی. ـ برگزاری المپیاد های علمی. ـ رونمایی کتاب. ـ نمایش فیلم. ـ برگزاری گردش های علمی و ایران گردی. ـ برگزاری برنامه های فرهنگی ـ هنری. ـ شرکت در مسابقات ورزشی. ـ برگزاری جشن ها، آیین ها و یادبود ها. ـ برگزاری نمایشگاه هایی به مناسبت هفتۀ دفاع مقدس، پیروزی انقلاب اسلامی و روز یادبود قربانیان نژادکشی ارمنیان. ـ برگزاری برنامه های تفریحی و سرگرم کننده. در کارنامۀ سال های گذشتۀ انجمن، فعالیت های بسیاری به ثبت رسیده که امروزه، بنا به شرایطی متوقف یا حذف شده اند. از آن جمله است کلاس های تقویتی و پیش دانشگاهی برای دانش آموزان دورۀ متوسطه، کلاس های طراحی و نقاشی، کلاس های فن بیان و شعرخوانی، کلاس های آموزش ورزش های رزمی مانند تکواندو و کوکسول، نمایشگاه سالانۀ نقاشی دانش آموزان گروه های سنی مختلف که بیش از سی دوره برگزار شده و مسابقات نگارش انشا برای دانش آموزان به مناسبت های گوناگون. انجمن دانشگاهیان ارمنی ایران در مقاطعی دست به انتشار نشریات و کتاب هایی نیز زده است که عبارت اند از: ـ گاهنامۀ دانش و هنر، که تنها یک شمارۀ آن در 1325ش( 1946م) انتشار یافت. ـ تألیف و چاپ کتاب های یکم و دوم آموزش الفبای ارمنی برای نوآموزان، در1344ش (1965م). این کتاب ها سال ها در کلاس های آمادگی و اول ابتدایی مدارس ارمنی تدریس می شد. ـ ماهنامۀ داخلی میوتیون (انجمن، یگانگی)، که 36 شمارۀ آن از 1358 ـ 1361ش (1979ـ1982م) به چاپ رسید. ـ تجدید چاپ کتاب تاریخی جمهوری ارمنستان، 1361ش(1982م). ـ چاپ کتاب های کودکان، از 1377ـ 1380ش( 1998 ـ 2001م). انجمن دانشگاهیان ارمنی ایران، با امکاناتی که در طول هفتاد سال گذشته فراهم کرده و با اندوخته ای از تجربه های ارزشمند چند نسل، امروز نیز مصمم تر و استوارتر از هر زمان، در پیشبرد اهداف انجمن و گشایش افق های نو گام بر می دارد و با پشتوانۀ دانش و تجربۀ اعضای پرشمار خود و نیرو های جوانی که همواره بدان می پیوندند، در خدمت جامعه و آمادۀ رویارویی با چالش های پیش رو در دهه های آینده است. اسامی هیئت مؤسس انجمن: 1ـ امّا آبراهامیان
پی نوشت ها: 1ـ نورایر شاهنظریان،«رهرو پر افتخار راه شصت ساله» (به مناسبت شصتمین سال بنیان گذاری انجمن دانشگاهیان ارمنی)، آلیک (29سپتامبر 2003 م): 4. Docendo discimus (We learn by teaching). 2ـ |
فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 66
|
