نویسنده: آرمن بیگلریان


فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61

تاریخچۀ نشریه ها و روزنامه های ارمنی زبان از شهر مدرس در هندوستان آغاز شده است. در نیمۀ دوم قرن هیجدهم میلادی، شمار قابل توجهی از ارمنیان در مدرس زندگی می کردند. آنها برای ادارۀ امور مذهبی خود به یک روحانی نیاز داشتند. بنابراین، با موافقت پیشوای دینی مستقر در جلفای اصفهان، کشیش هاروتیون شماوونیان[2] به مدرس اعزام شد. چندی بعد، به همت همین روحانی والامقام و فرهنگ دوست اهل شیراز نخستین نشریۀ ارمنی زبان به نام آزدارار[3] (خبررسان) در 16 اکتبر 1794م در مدرس به چاپ رسید.

عمر این نشریه چندان نپایید و پس از دو سال انتشار و چاپ هیجده شماره از ادامۀ کار بازایستاد. با وجود این آغازی شد برای چاپ و نشر مطبوعات ارمنی زبان در جهان. پس از آن، به تدریج نشریه های دیگری پا به عرصۀ وجود نهادند و در زمینه های گوناگون علمی، هنری، مذهبی، اجتماعی، سیاسی و غیره به انتشار افکار و اندیشه های متفکران پرداختند. به سبب پراکندگی ارمنیان در سطح جهان اغلب مطبوعات ارمنی از همان آغاز جنبۀ محلی نداشتند و در جوامع مختلف ارمنی در اقصا نقاط جهان توزیع می شدند.

دیرپاترین نشریۀ ارمنی، که تا به امروز هم انتشار آن ادامه دارد، مجله علمی ـ پژوهشی بازماوب3 از انتشارات حوزۀ مذهبی مخیتاریان در ونیز است که از 1843م بدین سو منتشر می شود.

آزدارار و پایه گذار آن

ماهنامۀ آزدارار، نخستین نشریۀ ارمنی زبان، با شمارگان دویست تا سیصد نسخه، در قطع 16× 19 سانتی متر و در 32 تا 50 صفحه منتشر می شد. این نشریه، با وجود انتشار منظم، از نظر موضوعی نظم خاصی نداشت و مطالب مختلفی چون اشعار، امثال و حکم، بررسی اسناد تاریخی و مقالات اخلاقی را دربر می گرفت. اخبار و نوشته هایی نیز از زبان انگلیسی ترجمه و در آن چاپ می شد. زبان اصلی نشریه ارمنی کهن، گرابار، بود ولی مقالاتی نیز به زبان ارمنی معاصر، که در آن زمان کاربرد نوشتاری محدودی داشت، در آن به چاپ می رسید. این ماهنامه در جامعۀ ارمنیان هندوستان، جلفای اصفهان، تبریز، قسطنطنیه (استانبول) و شهرهای مختلف ارمنستان خوانندگانی داشت.

پایه گذار آزدارار، کشیش هاروتیون شماوونیان، در 1129ش/1750م در شیراز چشم به جهان گشود. ابتدا در زادگاه خود و سپس در کلیسای وانک اصفهان به کسب دانش پرداخت و در همین کلیسا به سلک روحانیت در آمد و به منزلۀ کشیش به شیراز مراجعت کرد. او علاوه بر آنکه کشیش خوبی بود در کارهای عملی ای مانند نجاری، زری بافی، آهنگری و کوزه گری نیز مهارت داشت و از پنبه کاغذ تهیه می کرد. او پس از ازدواج صاحب دو پسر و یک دختر شد. اما پس از چندی گرفتار مصیبت دلخراشی شد و به فاصلۀ یک هفته دو فرزند خردسالش را از دست داد. اندوه مرگ فرزندانش چنان او را دگرگون ساخت که کار و زندگی را رها کرد و در بابا کوهی شیراز به درویشان و صوفیان پیوست و هفت سال از زندگی اش را با آنان سر کرد. او در این مدت در زبان و ادبیات فارسی و عربی و الهیات تبحر یافت.

ارمنیان شیراز، که از حال و روز روحانی شهر نگران و از بازگشت او نا امید شده بودند، سرانجام به پیشوای دینی خود در صومعۀ وانک جلفای اصفهان مراجعه کردند و رهبر دینی نیز طی فرمانی در 1784م او را در مقام کشیش شهر مدرس به هندوستان فرستاد. در مدرس بنا به درخواست ارمنیان این شهر اعضای خانوادۀ کشیش یعنی مادر، همسر و دخترش نیز به او پیوستند و زندگی او را سر و سامان دادند.

اندکی بعد، کشیش هاروتیون شماوونیان شروع به کارهای فرهنگی کرد و در 1789م با دایر ساختن چاپخانه ای به چاپ کتاب هایی با موضوعات مختلف مذهبی، فلسفی و تاریخی همت گماشت. او در 16 اکتبر 1794م در همین چاپخانه نخستین نشریۀ ارمنی زبان را به نام آزدارار چاپ و منتشر کرد. پدر روحانی، هاروتیون شماوونیان، سرانجام پس از سال ها تلاش و فعالیت در زمینه های مذهبی و فرهنگی، در 1824م، دارفانی را وداع گفت و در صحن کلیسای مقدس حضرت مریم مدرس روی در نقاب خاک کشید.

نشریه های ارمنیان ایران

پس از آزدارار در سال های نخست قرن نوزدهم میلادی چندین نشریه در حوزۀ فرهنگی ـ مذهبی مخیتاریان در ونیز منتشر شد اما تا دهۀ 40 مطبوعات ارمنی رشد کمی و کیفی محدودی داشت. از دهۀ 40 تا پایان قرن نوزدهم میلادی در بسیاری از جوامع ارمنی پراکنده در جهان از جمله در شهرهای کلکته، ازمیر، وین، قسطنطنیه(استانبول)، سنگاپور، تفلیس، مسکو، سن پترزبورگ، اورشلیم، واقارشاپات (اجمیادزین)، مارسی و… نشریه های متعددی چاپ و منتشر شدند. سرانجام، با تأخیری صد ساله پس از چاپ نخستین نشریۀ ارمنی زبان، در 1 ژانویۀ 1894م هفته نامۀ شاویق[4] (گذرگاه) در تهران به چاپ رسید. انتشار شاویق ثمرۀ جنب و جوش فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعۀ ارمنی ایران در ربع پایانی قرن نوزدهم میلادی و نیز مرهون تلاش و پیگیری یکی از شخصیت های مؤثر سیاسی وقت، مترجم نامی آثار شکسپیر، هوهانس خان ماسحیان (مساعد السلطنه) بود.

هفته نامۀ شاویق در چهار صفحه، ابتدا در قطع 26/5×35 سانتی متر و سپس در قطع 35/5×45 سانتی متر، به تعداد پنجاه شماره در سال منتشر می شد و بهای اشتراک شش ماهۀ آن شش قران و اشتراک یک ساله ده قران بود. صاحب امتیاز هفته نامه آندریاس بک نظریانس[5] و سردبیر آن نیز در ابتدا هوهانس خان ماسحیان بود اما وی اندکی بعد در مقام نمایندۀ دولت ایران رهسپار کشورهای روسیه و آلمان شد و همکاری اش با شاویق ادامه نیافت. در پاییز 1894م، نویسندۀ معروف ارمنی، ورتانس پاپازیان[6] (1864 ـ1920م)، که برای تدریس در مدرسۀ ارمنیان هایکازیان به تهران دعوت شده بود، سردبیری هفته نامه را به عهده گرفت.

پاپازیان با ابتکارات خاص و بازتاب اخبار شهرستان ها و جوامع ارمنی در مناطق روستایی ایران از قبیل قراخان، ساوجبلاغ، سولدوز، قره داغ و غیره و چاپ اخبار مناطق ارمنی نشین اقصا نقاط جهان و نیز ترجمه و چاپ مطالبی از نشریه های انگلیسی، آلمانی، روسی و فرانسوی بر مقبولیت هفته نامه افزود. در صفحات شاویق، در کنار مطالب خبری و بررسی های اجتماعی، آثار ادبی نیز از زبان های روسی، فارسی و زبان های اروپایی ترجمه و چاپ می شد.

در آوریل 1896م، پاپازیان تهران را ترک کرد. از آن پس، ظاهراً صاحب امتیاز هفته نامه راساً به امور چاپ و نشر آن پرداخت اما توفیقی در آن نیافت و انتشار شاویق پس از چاپ چند شماره در مه 1897م متوقف شد.

دومین نشریۀ ارمنی زبان ایران آستق آرولیان[7] (ستارۀ شرق) است که در 1896م در تهران انتشار یافت اما عمر آن چندان نپایید. پس از آن، شهرهای تبریز و جلفای اصفهان در زمینۀ چاپ مطبوعات ارمنی زبان فعال شدند. تا اینکه پس از 1/5 دهه رکود در تهران، در 1912م، دوهفته نامۀ ارمنی زبان آرشالویس[8] (سپیده) منتشر شد که البته چاپ آن بیش از یک سال دوام نیافت. نشریۀ ارمنی زبان بعدی تهران آراوت[9] (صبح) بود که در 1919 و 1920م منتشر شد.

در دهۀ 1920م تهران کانون فعالیت های مطبوعاتی نشریه های ارمنی زبان شد. نشریه های متعددی، به ویژه، با زمینه های اجتماعی ـ سیاسی پا به عرصۀ وجود نهادند اما پس از مدتی کوتاه چاپ آنها متوقف شد. در میان نشریه های دهۀ 1920م نشریۀ فکاهی بوبوخ[10] (لولو)، نخستین فکاهی نامۀ ارمنی زبان ایران به چشم می خورد.

در بهار 1931م، روزنامۀ آلیک (موج) آغاز به انتشار کرد. آلیک در ابتدا به صورت هفتگی، سپس به صورت سه روز یک بار، بعد دو روز یک بار و سر انجام به صورت روزنامه انتشار یافت و تا به امروز 81 سال از انتشار مداوم آن می گذرد.

در تبریز و اصفهان نیز، نشریه هایی به زبان ارمنی انتشار یافته اند. نخستین نشریۀ ارمنی زبان تبریز به نام گورتز[11] (کار) در 1903م و تنها در یک شماره منتشر شد. پس از آن، در سال های 1904 ـ 1905م خبرنامۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان به صورت هفتگی انتشار می یافت. در مجموع، شمار نشریه های ارمنی زبان ایران در دهۀ نخست قرن بیستم میلادی بیش از پنج شش عنوان نیست. از 1909 ـ 1922م تبریز کانون انتشار مطبوعات ارمنی زبان ایران بود. در این مدت، نشریه های متعددی در این شهر انتشار یافتند که البته بیشتر آنها عمری کوتاه داشتند و طولانی ترین مدت انتشار ازآن زانگ[12] (زنگ)(1910ـ1922م) و آیگ[13] (پگاه) (1912ـ1922م) بوده است.

بار دیگر در سال های جنگ جهانی دوم و پس از آن به عناوین یکی دو نشریه ارمنی زبان در تبریز بر می خوریم: هاکافاشیست[14] (ضد فاشیست) (1943ـ 1945م)، آرولک[15] (شرق)(1942ـ1946م) و ورلک[16] (ترقی) (1952م). در مورد نشریۀ هاماینک (جامعه)، [17] که ظاهراً در رشت چاپ می شده، در بین محققان مطبوعات اختلاف نظر وجود دارد.

علاوه بر نشریه های چاپی نشریه هایی نیز به صورت دست نویس، ماشین نویسی شده و تکثیر شده از سوی شوراهای خلیفه گری، انجمن ها، دانش آموزان مدارس ارمنی و گروه های مختلف به زبان ارمنی انتشار یافته اند که آنها را نشریههای داخلی می نامیم. قدیمی ترین آنها نشتاراک[18] (نشترک) است که در 1893م به صورت چاپ سنگی در رشت منتشر می شد. سپس، نشریۀ پایلاک ـ کایتز[19] (رعد و برق) است که در سال های 1893 ـ 1903م، به همت دانش آموزان مدرسۀ هایکازیان ـ تاماریان تبریز انتشار می یافت. در تهران، نخستین نشریه از این دست پاروس[20] (فانوس) است که در 1901م منتشر می شد. طبیعی است که این گونه نشریه ها در گسترۀ محدودتری توزیع شده اند اما شمار آنها از شمار مطبوعات چاپی کمتر نیست.

مقایسۀ محل انتشار و شمار نشریههای داخلی با نشریههای چاپی

ردیف — محل انتشار — شمار نشریه های دست نویس و ماشین نویسی شده — شمار نشریه های چاپی — جمع
1. تهران — 33 — 59 — 92
2. تبریز — 24 — 20– 44
3. اصفهان — 12– 3– 15
4. رشت — 1– 0 — 1
5. آبادان — 3– 0 — 3
6. سایر شهرها — 7– 0 — 7
جمع:80–82–162

با توجه به اینکه بیشتر ارمنیان شهرنشین از دیرباز در تهران زندگی می کردند طبیعی است که بیشترین شمار نشریه های ارمنی زبان ایران نیز در تهران منتشر شده است. هم اکنون نیز بیشترین نشریه های ارمنی زبان در تهران منتشر می شوند. جای خوشوقتی است که پس از انقلاب اسلامی 1357ش چند نشریۀ جدید ارمنی زبان و یا دو زبانۀ ارمنی ـ فارسی نیز به شمار نشریه های موجود افزوده شده که در فهرست زیر به آنها اشاره کرده ایم.

در ادامه ابتدا فهرست مطبوعات ارمنی زبان ایران، سپس فهرست نشریه های داخلی و در پایان نیز فهرست نشریه های فارسی، که دارای صفحاتی به زبان ارمنی بوده اند و یا نشریه هایی به زبان های غیر ارمنی، که به دست ارمنیان منتشر شده اند، به ترتیب تاریخ انتشار،ذکر شده است.

فهرست نشریه های ارمنیان ایران به ترتیب تاریخ انتشار

شاویق (گذرگاه): هفته نامۀ اجتماعی، ادبی، سیاسی. محل چاپ: تهران، 1894ـ1897م. صاحب امتیاز و ناشر: آندریاس بک نظریانس. سردبیر: هوهانس خان ماسحیان و ورتانس پاپازیان. چاپخانه: جاواهای. تعداد صفحات:2 ـ 6 صفحه. قطع: 26/5 × 35 و 35/5 × 45 سانتی متر.

آستق آرولیان (ستارۀ شرق): هفته نامۀ اجتماعی، ادبی، سیاسی. محل چاپ: تهران،1896م.ناشر: شرکت ستارۀ شرق. سردبیر: ماکار ماکاریان. چاپخانه: جاواهای. تعداد صفحات: 4 صفحه. قطع: 34×50 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده:26شماره.

گورتز (کار): هفته نامۀ ادبی، علمی و بازرگانی. محل چاپ: تبریز، 1903م. ناشر: خلیفه گری ارمنیان آذربایجان. سردبیران: یقیشه وارتاپت مرادیان و آترپت. چاپخانه: چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان. تعداد صفحات: 8 صفحه. قطع: 28×38 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: یک شماره.

آزدارار آراجنوردارانی[21] (خبرنامۀ خلیفه گری): هفته نامه. محل چاپ: تبریز، 1904 ـ 1905م. ناشر: نِرسِس پاپازیان. سردبیر: ماشتوتس وارتاپت پاپازیان. چاپخانه: چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان. تعداد صفحات: 4 صفحه. قطع: 26×36 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: 34شماره.

نور جوقایی لرابر[22] (خبرنامۀ جلفای نو): ماهنامه. نشریۀ خلیفه گری ارمنیان ایران و هندوستان. محل چاپ: جلفای اصفهان، 1904 ـ 1908م. سردبیر: باگرات وارتاپت واردازاریان. چاپخانه: چاپخانۀ کلیسای وانک. تعداد صفحات: 4 ـ 6 صفحه. قطع: 28 ×40 و 31 × 46 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: 45 شماره.

نور جوقایی آوتابر[23] (نویدبخش جلفای نو): هفته نامه. محل چاپ: جلفای اصفهان، 1908 ـ 1911م. چاپخانه: چاپخانۀ کلیسای وانک. دربارۀ این نشریه اطلاعات موثقی موجود نیست. نام نشریه نیز مورد تردید است.

آراوُت (صبح): هفته نامۀ اجتماعی، ادبی، سیاسی و اقتصادی. این نشریه پس از مدتی سه روز در میان منتشر می شد. محل چاپ: تبریز، 1909 ـ 1912م. سردبیر: هایراپت پانیریان. چاپخانه: بانوُر؛ چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان، و امید. تعداد صفحات: 4 صفحه. قطع: 36×52 و 31×42 سانتی متر.

زانگ (زنگ): هفته نامۀ اجتماعی، ادبی، سیاسی و اقتصادی. این نشریه در شماره های پایانی سه روز در میان منتشر می شد. محل چاپ: تبریز،1910 ـ 1922م. مؤسس و سردبیر: آلکساندر در وارتانیان. چاپخانه: چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان و پاروس. تعداد صفحات: 2 ـ 4 صفحه. قطع: 37/5×55 و 48×64 سانتی متر.

تاوریزی هایتاراروتیونر[24] (اعلانات تبریز):گاهنامه. محل چاپ: تبریز،1910 ـ 1912م. ناشر: خلیفه گری ارمنیان آذربایجان. سردبیر: کاراپت در مگردچیان. چاپخانه: چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان. تعداد شماره های چاپ شده: 21 شماره.

آقاقان[25]:نشریۀ دوماهنامۀ مصور. محل چاپ: تبریز.1912 ـ 1913م. ناشر: انجمن روستای آقاقان قره داغ. سردبیر: واقیناک سارکیسیان. چاپخانه: پاروس. تعداد صفحات: 40 ـ44 صفحه. قطع: 17×25 سانتی متر. این نشریه از شمارۀ 5 (1913م) با عنوان قراداغ و به صورت ماهانه منتشر شد.

آرشالویس(سپده): دوهفته نامه. محل چاپ: تهران، 1912م. صاحب امتیاز و ناشر: آرسن میکایلیان. اعضای هیئت تحریریه: زورا ساگینیان، هُوسپ هُوهانسیان و دیگران. چاپخانه: پاروس. تعداد صفحات: 16 صفحه. قطع: 21×29 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: ده شماره.

میتک[26] (اندیشه): هفته نامۀ اجتماعی، ادبی، سیاسی. محل چاپ: تبریز، 1912 ـ 1914م. سردبیر و ناشر: آلکساندر در وارتانیان. چاپخانه: پاروس؛ و چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان.تعداد صفحات: 4 صفحه. قطع: 36/5×51/5 و 26×36 سانتی متر.

آیگ (پگاه): هفته نامۀ اجتماعی ـ سیاسی. این نشریه پس از مدتی سه روز در میان در پایان نیز دو روز یک بار منتشر می شد. محل چاپ: تبریز، 1912 ـ 1922م. سردبیران: مگردوم ساهاکیان و گاسپار هاکوپیان. چاپخانه: چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان. تعداد صفحات: 2 ـ 4 صفحه. قطع: 32×48، 34×50 و 38×55 سانتی متر.

خُسک[27] (سخن): دو ماهانۀ ادبی. محل چاپ: تبریز. 1913م. ناشر و سردبیر: هراند غریبیان. چاپخانه: چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان. تعداد صفحات: 36 صفحه. قطع: 14×21 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: دو شماره.

ادار پونجر[28] (گلچین ادبیات خارجی): نشریۀ هنری ـ ادبی (ادبیات خارجی). محل چاپ: تبریز 1913م. ناشر و سردبیر : آلکساندر ملیک وارتانیان. چاپخانه: چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان. تعداد صفحات: 159(؟)صفحه. قطع: 15/5×23 سانتی متر.تعداد شماره های چاپ شده: یک (؟) شماره.

قراداغ[29]: ماهنامه و سپس دو هفته نامه. محل چاپ: تبریز، 1913 ـ 1914م. ناشر: انجمن روستای آقاقان قره داغ. سردبیر: واقیناک سارکیسیان. چاپخانه: پاروس. تعداد صفحات: 32 ـ40 صفحه. قطع: 17/5×26 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: 21 شماره.

آرشالویس (سپیده): هفته نامۀ اجتماعی ـ سیاسی برای نوجوانان. محل چاپ: تبریز، 1918 ـ 1919م. ناشر: انجمن نوجوانان تبریز. زیر نظر هیئت تحریریه. چاپخانه: چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان. تعداد صفحات: 2 صفحه. قطع: 30×44 سانتی متر.تعداد شماره های چاپ شده: 21 شماره.

پایکار[30] (پیکار):هفته نامۀ سیاسی، اجتماعی. این نشریه پس از مدتی هر دوهفته یک بار به چاپ می رسید. محل چاپ: تبریز، 1918 ـ1919م. زیر نظر هیئت تحریریه. تعداد صفحات: 4 صفحه. قطع: 29×38 سانتی متر.

کوهاک[31] (موج): نشریۀ اطلاعات عمومی، ادبی و هنری. محل چاپ: تبریز، 1918م. ناشر و سردبیر: ه.آرامیانس. این نشریه از 1919 به نام گقاسر[32] منتشر شد.

گقاسر(دوستدار زیبایی): ماهنامۀ اطلاعات عمومی ادبی و هنری برای دانش آموزان. محل چاپ: تبریز، 1919م. مسئول هیئت تحریریه: موشق هوهانسیان. چاپخانه: چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان. تعداد صفحات: 24 صفحه. قطع: 17×22 سانتی متر.

مینارت[33] (مناره):هفته نامۀ اجتماعی، ادبی و علمی. محل چاپ: تبریز، 1919 ـ 1921م. سردبیر:آراکل هاروتونیان. چاپخانه: چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان. تعداد صفحات: 2 ـ4 صفحه. قطع: 36×56 و 33×40 سانتی متر.

آراوُت (صبح): هفته نامه. محل چاپ: تهران، 1919ـ1920م. صاحب امتیاز و ناشر: هامبارتسوم بازیل. سردبیران: زورا ساگینیان و هُوسپ هوهانسیان. چاپخانه: تهران. تعداد صفحات: 2 ـ4 صفحه. قطع: 42×60 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: 76 شماره.

بوبوخ (لولو): دو هفته نامۀ فکاهی ـ اجتماعی. این نشریه پس از مدتی به صورت هفته نامه منتشر می شد. محل چاپ: تهران، 1920ـ1942م. صاحب امتیاز: آرمِناک آقاسیان. سردبیر: هایک گاراگاش. چاپخانه: روشنایی؛ پاروس؛ بوبوخ؛ و وراتزنوند. [34] تعداد صفحات: 4ـ 8 صفحه.قطع: 23×36، 28×40 و40×56 سانتی متر. بوبوخ نخستین نشریۀ فکاهی ارمنی زبان ایران بوده است.

انگر[35] (دوست): ماهنامه. محل چاپ: جلفای اصفهان، 1920م. ناشر: انجمن بوی اسکاوتز (پسران پیشاهنگ) به مدیریت هوسپ آبکاریان. چاپخانه: چاپخانۀ کلیسای وانک.تعداد صفحات: 16 ـ 18 صفحه. قطع: 18×24 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: سه شماره.

هوریزون[36] (افق):هفته نامۀ کارگری ـ اجتماعی. محل چاپ: تهران، 1920م. صاحب امتیاز: هاکوپ هوهانسیان. زیر نظر هیئت تحریریه. چاپخانه: پاروس. تعداد صفحات: 4 صفحه. قطع: 41 × 56 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: دوازده شماره.

ایرانی آشخاتاور[37] (کارگر ایران):هفته نامه. این نشریه پس از مدتی سه روز در میان منتشر می شد. محل چاپ: تهران، 1920 ـ 1921م. صاحب امتیاز: واهان مسروپیان. زیر نظر هیئت تحریریه. چاپخانه: تهران. تعداد صفحات: 4 صفحه. قطع: 41×56 و 42×59 سانتی متر. این نشریه ادامۀ هفته نامۀ هوریزون بود که از 1921 ـ 1924م نیز با ترجمۀ فارسی تحت عنوان رنجبر ایران منتشر شد.

رنجبر ایران: هفته نامۀ اجتماعی ـ کارگری. محل چاپ: تهران، 1921 ـ 1924م. صاحب امتیاز و سردبیر: واهان مسروپیان. چاپخانه: تهران و شرکا؛ بسفر؛ و مدرن. تعداد صفحات: در آغاز 2 صفحه سپس 8 ـ10 صفحه. قطع: 40/5×55 و 22×29 سانتی متر.

نورکیانک[38] (زندگی نو):نشریۀ سیاسی، اجتماعی و ادبی. این نشریه در آغاز دو روز در هفته و از 1923م به صورت هفتگی منتشر می شد. محل چاپ: تهران، 1922 ـ 1927م. صاحب امتیاز: استپان خانبابیان و از 1924م دکتر وارتان هوهانسیان. سردبیر: اونیک مخیتاریان. چاپخانه: پاروس. تعداد صفحات: 4 صفحه. قطع: 40×54 و 51×66 سانتی متر.

بانور[39] (کارگر): هفته نامۀ سیاسی، اجتماعی و ادبی. محل چاپ: تهران، 1923 ـ 1925م. صاحب امتیاز: تزرون گینوسیان. زیر نظر هیئت تحریریه. چاپخانه: بسفر؛ پاروس؛ و مدرن. تعداد صفحات: 2 ـ4 صفحه. قطع: 42×58 سانتی متر.

مهیان[40] (آتشکده): هفته نامه. محل چاپ: تهران، 1924م. سردبیر: آوتیس یقیایان.

نور پاتگام[41] (پیام نو):ماهنامۀ ادبی ـ هنری. محل چاپ: تهران، 1924 ـ 1925م. صاحب امتیاز: هاکوپ هوهانسیان.ناشر: انجمن میتک (اندیشه). سردبیر: مارکار قرابگیان(دِو). چاپخانه: پاروس. تعداد صفحات: 164 صفحه. قطع: 20×28 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: سیزده شماره.

رنجبر: هفته نامۀ اجتماعی ـ کارگری. محل چاپ: تهران،1924م. سردبیر و ناشر: آوتیس یقیایان. تعداد صفحات: 4 صفحه.

گاقاپار[42] (مَرام): هفته نامۀ سیاسی، اجتماعی و ادبی. این نشریه از 1926م سه روز یک بار منتشر می شد. محل چاپ: تهران، 1925 ـ 1927م. صاحب امتیاز: آرتاشس بیگیان.مسئول هیئت تحریریه: دکتر آرشاک قازاریان، چاپخانه: روشنایی. تعداد صفحات: 4صفحه. قطع: 40×50 سانتی متر.

نورگاقاپار[43] (مَرام نو):سالنامۀ ادبی، علمی، سیاسی و اجتماعی. از انتشارات هفته نامۀ گاقاپار. محل چاپ: تهران، 1926م. سردبیر: دکتر آرشاک قازاریان. چاپخانه: روشنایی؛ و بسفر. تعداد صفحات: 460 صفحه. تعداد شماره های چاپ شده: یک شماره.

پارسکاهای تارتسویتس[44] (سالنامۀ ارمنیان ایران): محل چاپ: تهران، 1927 و 1929 و 1930م. ناشر و سردبیر: هایک گاراگاش و ک. پیونیان. چاپخانه: پاروس. تعداد صفحات: 276 ـ 487 صفحه. قطع: 16/5×24 و 15/5×21 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: سه شماره.

نور خسک[45] (سخن نو): نشریۀ مستقل ادبی، اجتماعی و سیاسی. این نشریه دو روز یک بار منتشر می شد. محل چاپ: تهران، 1930م. صاحب امتیاز و سردبیر: سیمون سیمونیان. چاپخانه: مدرن؛ و بسفر. تعداد صفحات: 4 صفحه. قطع: 41×56 سانتی متر.تعداد شماره های چاپ شده: 56 شماره. از شمارۀ 8 به بعد این نشریه یک صفحه نیز به زبان فارسی در آن منتشر می شد.

وراتزنوند (تولد نو):روزنامۀ سیاسی، اجتماعی و ادبی. محل چاپ: تهران، 1930 ـ1953م. این نشریه تا 1941م هفته نامه بود، سپس به صورت دو روز در میان و از 1943م نیز هر روز منتشر می شد. در سال های 1950 و1951م بار دیگر به صورت هفته نامه و سپس سه روز یک بار و بعد دو روز یک بار انتشار یافت. صاحب امتیاز و سردبیر: هایک گاراگاش. چاپخانه: پاروس؛ بوبوخ؛ و وراتزنوند. تعداد صفحات: 2 ـ 12صفحه. قطع: 29×43 و 30×41 و 42×60 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: 2491 شماره.

آلیک[46] (موج): روزنامۀ خبری، سیاسی، اجتماعی و ادبی. محل چاپ: تهران. این نشریه از 1931 ـ 1934م به صورت هفتگی چاپ می شد. از 1935 ـ 1940م دو روز یک بار به چاپ می رسید و از 1941م تا کنون نیز به صورت روزانه منتشر می شود. پایه گذاران: دکتر هاروتیون استپانیان، دکتر وارتان هوهانسیان، استپان خانبابیان، هوسپ تادئوسیان، هامبارتسوم گریگوریان و یقیشه ایشخانیان. سردبیر کنونی روزنامۀ آلیک دِرِنیک ملیکیان است. تعداد صفحات: ابتدا 4 صفحه و اکنون 10 صفحه. قطع: 42×61 و 35×50 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: 21 هزار شماره.این نشریه ضمیمه های فارسی ـ ارمنی و انتشارات متعددی داشته است.

آروسیاک[47] (زهره): نشریۀ مستقل سیاسی، اجتماعی، ادبی، اقتصادی و ایران شناسی. این نشریه ابتدا دو روز یک بار و سپس هر روز منتشر می شد. محل چاپ: تهران، 1935ـ 1936م. صاحب امتیاز و سردبیر: آرتاشس نازاریان. چاپخانه: اطلاعات. تعداد صفحات: 2 ـ 4 صفحه. قطع: 27×35، 5/36×51 و 38×56 سانتی متر.

نور اج[48] (صفحۀ نو): گاهنامۀ ادبی. نشریۀ گروه ادبی نوراج. محل چاپ: تهران، 1935ـ 1978م. چاپخانه: مدرن؛ و نائیری. تعداد صفحات: 64 ـ 206صفحه. قطع: 17/5×22 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: نوزده شماره.

نور هاسکر[49] (خوشه های نو): دوهفته نامۀ مصور برای کودکان و نوجوانان. این نشریه در آغاز به صورت ماهنامه منتشر می شد. محل چاپ: تهران، 1935 ـ 1937م. صاحب امتیاز و سردبیر: مارگاریت سارواریان. چاپخانه: مدرن؛ خیام؛ و نور هاسکر. تعداد صفحات: 24 صفحه. قطع: 18/5×25/5 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: 29(؟)شماره.

ناواسارد[50] (سال نو): دوماهنامۀ ادبی ـ علمی. محل چاپ: تهران، 1937ـ 1939م. ناشر: مگردوم مگردچیان. سردبیران: هوسپ تادئوسیان و تاجات بوغوسیان. چاپخانه: مدرن. تعداد صفحات: 64صفحه. قطع: 17×24 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: ده شماره.

بوبوخ (لولو): دوهفته نامۀ کودکان و نوجوانان، وابسته به نشریۀ فکاهی بوبوخ. محل چاپ: تهران، 1940 ـ 1943م. سردبیر: هایک گاراگاش. این نشریه در آغاز همراه با نشریۀ بوبوخ و در همان قطع، در 2 صفحه انتشار می یافت اما پس از مدتی به صورت مستقل درآمد. چاپخانه: بوبوخ. تعداد صفحات: 8 صفحه. قطع: 20×28 سانتی متر. بوبوخ در پایان 1942م به نشریۀ وراتزنوند پیوست.

آروسیاک (زهره): روزنامۀ مستقل سیاسی، اجتماعی، علمی و ادبی. محل چاپ: تهران، 1942م. صاحب امتیاز و سردبیر: آرتاشس نازاریان. چاپخانه: مدرن.تعداد صفحات: 2ـ 4 صفحه. قطع: 36×50 سانتی متر.

نورآقبیور[51] (چشمۀ نو): ماهنامۀ کودکان و نوجوانان. محل چاپ: تهران،1942 ـ 1948م. سردبیران: آندره دِراوهانیان و وُستانیک هوهانسیان. چاپخانه: پاروس؛ گارون؛ گوتنبرگ؛ مدرن؛ و آنی. تعداد صفحات: 12ـ 16 (12 ـ 36)(؟) صفحه. قطع: 18/5×21/5 و 16/5×23 سانتی متر. این نشریه به صورت ناپیوسته منتشر شده و در 1944م کلاً انتشار نیافته است.

لویس[52] (نور): نشریۀ دوماهانۀ علمی ـ ادبی. محل چاپ: تهران، 1943 ـ 1945م. سردبیران: هُوسِپ تادئوسیان، هامبارتسوم گریگوریان و تاجات بوغوسیان. چاپخانه: مدرن. تعداد صفحات: 64 ـ 80 صفحه. قطع: 17/5×26 سانتی متر.تعداد شماره های چاپ شده: چهارده شماره.

هاکافاشیستاکان ترتیک[53] (نامۀ ضد فاشیستی): ترجمان کمیتۀ ضد فاشیست آذربایجان. محل چاپ: تبریز، 1943 ـ 1944م. زیرنظر هیئت تحریریه. این نشریه از شمارۀ 17(1944م) به نام هاکافاشیست و به صورت هفته نامه و سپس سه روز در میان منتشر می شد.

هاکافاشیست (ضد فاشیست): هفته نامه. این نشریه پس از مدتی به صورت سه روز در میان منتشر می شد. ترجمان کمیتۀ ضدفاشیست آذربایجان. محل چاپ: تبریز، 1944 ـ 1945م. چاپخانه: چاپخانۀ خلیفه گری ارمنیان آذربایجان. تعداد صفحات: 2 ـ 4 صفحه. قطع: 35×55 و30×42سانتی متر.

تساخاول[54] (جارو): نشریۀ مصور فکاهی. محل چاپ: تهران، 1943 ـ 1944م. صاحب امتیاز و سردبیر: یرواند بازِن(بازین) میرزایان. چاپخانه: مدرن؛ و آنی. تعداد صفحات: 18 ـ 20 صفحه.قطع: 18×22/5 و 23×31 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: هشت شماره.

مشاکویــت[55] (فرهنگ): خبرنامۀ انجمن فرهنگی ارمنی. محل چاپ: تهران، 1944م. چاپخانه: پاروس. تعداد صفحات: 12 صفحه. قطع: 20×27 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: یک شماره.

گارون[56] (بهار): ماهنامه. نشریۀ انجمن فرهنگی نوجوانان ارمنی. محل چاپ: تهران، 1945م. چاپخانه: مدرن. تعداد شماره های چاپ شده: دو شماره.

گیتوتیون یو آروست[57] (دانش و هنر): نشریۀ انجمن دانشگاهیان ارمنی ایران. محل چاپ: تهران، 1946م. زیرنظر هیئت تحریریه. چاپخانه: مدرن. تعداد صفحات: 120 صفحه. قطع: 15×20/5 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: یک شماره.

آشخاتانک[58] (کار): روزنامۀ اجتماعی، سیاسی و ادبی. این نشریه در آغاز سه روز یک بار منتشر می شد. محل چاپ: تهران، 1946 ـ 1947م. صاحب امتیاز و مدیر مسئول: پروفسور گ. هاکوپیان. چاپخانه: گوتنبرگ. تعداد صفحات: 4 صفحه.قطع: 35×50 سانتی متر.

آرِوِلک (شرق): نشریۀ سیاسی، اجتماعی، ادبی. این نشریه سه روز یک بار منتشر می شد. محل چاپ: تبریز، 1945 ـ 1946م. آرِوِلک عنوان جدید هاکافاشیست بود که از شمارۀ 98 تغییر نام یافت. سردبیر: داویت گئورکیان. تعداد صفحات: 4 صفحه. قطع: 32×44 سانتی متر

آزدارار جشمارتوتیان[59] (خبرنامۀ حقیقت): ماهنامۀ مذهبی. ناشر:کلیسای ادونتیست. [60] محل چاپ: تهران، 1947م. سردبیر: هوهانِس دِرگریگوریان. چاپخانه: مدرن. تعداد صفحات: 12ـ 16 صفحه. قطع: 22×32 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: سه شماره.

آرپی[61] (آفتاب): ماهنامۀ ادبی، علمی و اجتماعی. محل چاپ: تهران، 1949 ـ 1955م. سردبیر و ناشر: هوسپ تادئوسیان. چاپخانه: مدرن. تعداد صفحات: 64 ـ 72 صفحه. قطع: 17×24 سانتی متر. آرپی از 1950 تا 1953م ضمیمه ای نیز برای کودکان به همین نام و با همین قطع در 16 ـ 24 صفحه داشته است.

لوسابر[62] (نور آور): ماهنامۀ کودکان و نوجوانان. محل چاپ: تهران، 1949 ـ 1971م. صاحب امتیاز: آشوت مرادخانیان. زیرنظر هیئت تحریریه. چاپخانه: فرانسوا مَلِک کَرَم؛ آلیک؛ آنی؛ و مدرن. تعداد صفحات: 32 صفحه. قطع: 17×24 سانتی متر.

آرمنوهی[63] (زن ارمنی): ماهنامۀ ادبی، تاریخی و هنری. محل چاپ: تهران، 1949 ـ 1955م. مدیر مسئول و سردبیر: آندره دِر اوهانیان. چاپخانه: مدرن؛ آلیک؛ و آنی. تعداد صفحات: 16ـ 32 صفحه. قطع: 20×28 و 22×29 سانتی متر.تعداد شماره های چاپ شده: 62 شماره.

ارس[64]: جُنگ ادبی. محل چاپ: تهران،1950م. سردبیر: نورایر استپانیان. چاپخانه: ایرانچاپ. تعداد صفحات:72 صفحه. قطع: 17/5×24/5 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: یک شماره.

تساخاول(جارو): دوهفته نامۀ فکاهی. محل چاپ: تهران، 1950 ـ 1958م. صاحب امتیاز و سردبیر: یرواند بازن(بازین) میرزایان. چاپخانه: ایرانچاپ؛ آنی؛ و الوان. تعداد صفحات: 8 ـ 12صفحه. قطع: 25×35/5 سانتی متر.

نورآیگ[65] (پگاه نو): هفته نامه. محل چاپ: تهران، 1951 ـ 1953م. صاحب امتیاز: س. سارکیسیان. زیرنظر هیئت تحریریه. چاپخانه: وراتزنوند؛ گیلان؛ و دانش.تعداد صفحات: 4 صفحه. قطع: 30 × 45 و 35×50 سانتی متر.

پاهاک[66] (نگهبان): ماهنامۀ سیاسی، اجتماعی و ادبی. محل چاپ: تهران، 1951 ـ 1952م. صاحب امتیاز و سردبیر: موشق ماستیان. چاپخانه: الوان. تعداد صفحات: 32 ـ 64 صفحه. قطع: 16/5×23 سانتی متر.

پاهاک (نگهبان): نشریۀ سیاسی ـ اجتماعی. این نشریه دو روز درمیان منتشر می شد. محل چاپ: تهران، 1952م. صاحب امتیاز: موشِق ماستیان، زیر نظر هیئت تحریریه. چاپخانه: الوان. تعداد صفحات: 4صفحه. قطع: 25/5×35 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: 21 شماره.

وِرِلک (ترقی): هفته نامۀ سیاسی، اجتماعی و ادبی. محل چاپ: تبریز، 1952م. صاحب امتیاز و سردبیر: آرامائیس آرزومانیان. چاپخانه: چاپخانۀ خلیفه گری ارامنۀ آذربایجان. تعداد صفحات: 4صفحه. قطع: 5/30×46 سانتی متر.تعداد شماره های چاپ شده: دوازده شماره.

شانت[67] (صاعقه): ماهنامۀ نشریۀ دانش آموزان دبیرستان های کوشش داویدیان و کوشش مریم. محل چاپ: تهران، 1958م. چاپخانه: ایرانچاپ. تعداد صفحات:12صفحه. قطع: 17/5×25 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: دو شماره.

آرارات[68]: ماهنامۀ انجمن فرهنگی آرارات. محل چاپ: تهران، 1959 ـ 1960م. سردبیر: سِواک ساگینیان. چاپخانه: آلیک. تعداد صفحات: 32 صفحه. قطع: 17×24 سانتی متر.

آلیک (موج): ماهنامۀ ادبی، هنری، علمی و اجتماعی. محل چاپ: تهران، 1961 ـ 1963م. چاپخانه: آلیک. تعداد صفحات: 80 ـ96 صفحه. قطع: 17×23 سانتی متر.

خاچبار[69] (جدول کلمات متقاطع): گاهنامه. محل چاپ: تهران، 1962م. دبیر هیئت تحریریه: وارتان نازاریان. چاپخانه: مدرن. تعداد صفحات: 16 صفحه. قطع: 14×21سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: چهار شماره.

آرمن[70]: ماهنامۀ ادبی، هنری، علمی و ورزشی. محل چاپ: تهران، 1963م. ناشر: گروه تئاتر انجمن فرهنگی آرارات. زیرنظر هیئت تحریریه. چاپخانه: مدرن. تعداد صفحات: 48صفحه. قطع: 22×27سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: دو شماره.

آلیک پاتانکان[71] (آلیک نوجوانان): دوهفته نامه. محل چاپ: تهران، 1969 ـ 1978م. دبیر هیئت تحریریه: ژیرایر غریبیان. چاپخانه: آلیک. تعداد صفحات: 12 ـ 16 صفحه. قطع: 24×34سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: 187 شماره.

رافی تارگیرک[72] (سالنامۀ رافی): سالنامۀ ادبی، تحقیقی، تاریخی و فرهنگی. محل چاپ: تهران، 1969 ـ 1970م. ناشر و سردبیر: تاجات بوغوسیان. شماره های اول و دوم این سالنامه در چاپخانۀ مدرن تهران و شمارۀ سوم آن، که مطالب آن مربوط به 1971م بود و به علت برخی مشکلات منتشر نشد، در 1984م توسط آرمینه بوغوسیان در چاپخانۀ کلیسای وانک اصفهان به چاپ رسیده است. تعداد صفحات: 583 ـ 688 و 263. قطع: 17/5×23 سانتی متر.

هور[73]: ماهنامۀ پژوهشی، تاریخی، ادبی و فرهنگی. محل چاپ: تهران، 1971 ـ 1974م. صاحب امتیاز و مدیر مسئول: دکتر گاگیک هواکیمیان. چاپخانه: نوربخش؛ خوشه؛ و وحید. تعداد صفحات: 124 ـ 180 صفحه. قطع: 18×25 سانتی متر.تعداد شماره های چاپ شده: 38 شماره به زبان های فارسی و ارمنی.

پیونیک[74] (ققنوس): هفته نامۀ سیاسی، اجتماعی و ادبی. محل چاپ: تهران. 1979 ـ 1983م. صاحب امتیاز و سردبیر: ژرژ هامبارچیان. چاپخانه: کارون. تعداد صفحات: 4 ـ 8 صفحه. قطع: 30×45 سانتی متر.

نورخسک[75] (سخن نو): هفته نامه. محل چاپ: تهران، 1979 ـ 1980م. ناشر: انجمن فرهنگی ارمنیان ایران. سردبیر: سورن هامبارچیان.تعداد صفحات: 8 ـ 12 صفحه.قطع: 25×35 سانتی متر.

تزیاتزان[76] (رنگین کمان): مجلۀ ادبی، فرهنگی و اجتماعی. محل چاپ: تهران، 1982. از انتشارات بخش جوانان انجمن فرهنگی ارمنیان ایران. تعداد صفحات: 40 ـ 64 صفحه. قطع: 17×24 سانتی متر.

تزیاتزان (رنگین کمان): ماهنامۀ ادبی، فرهنگی و اجتماعی. محل چاپ: تهران، 1982 ـ 1988م. از انتشارات انجمن فرهنگی ارمنیان ایران. صاحب امتیاز: کارِن اوهانجانیان. چاپخانه: اتاق چاپ. تعداد صفحات: 16 ـ 48 صفحه. قطع: 22×28/5 سانتی متر.

هاندیپوم[77] (دیدار): گاهنامۀ ادبی. نشریۀ گروه ادبی ارمنیان تهران. محل چاپ: تهران، 1986م. سردبیران: خاچیک خاچر و گالوست خاننتس. چاپخانه: نائیری. تعداد صفحات: 184 ـ 216 صفحه. قطع: 17×24 سانتی متر.تعداد شماره های چاپ شده: سه شماره.

آراکس[78]: هفته نامۀ فرهنگی، ادبی و اجتماعی. محل چاپ: تهران، 1987م. صاحب امتیاز: یعقوب گریگوریان. سردبیر: مُوْسِس کشیشیان. قطع: 30 ×40 سانتی متر. آراکس در آغاز به صورت ماهنامه و با نام آراز به چاپ می رسید. از شمارۀ چهارم، نام نشریه به آراکس تغییر یافت. از شمارۀ نهم، بخش فارسی به آن اضافه شد. از شمارۀ24، قطع نشریه به 22 × 30 سانتی متر تغییر یافت. از آوریل 1995م نشریه زیر نظر دکتر آناهید عیسائیان قرار گرفت. در1999م، امتیاز نشریه به مهندس سواک هوسپیان منتقل شد. از 2005م نشریه از حالت ماهنامه به هفته نامه تغییر یافت و سردبیر کنونی آراکس مُوْسِس کشیشیان است.

آپاگا [79] (آینده): فصلنامۀ پژوهشی ایران شناسی و ارمنی شناسی. این نشریه در آغاز به صورت ماهنامه اما بعد به صورت فصلنامه منتشر شد. محل چاپ: تهران، 1995ـ 1998م. صاحب امتیاز و مدیر مسئول: ادیک باغداساریان. تعداد صفحات:8 صفحه. قطع: 30×45 سانتی متر. آپاگا پس از دو سال توقف بار دیگر از 2000م شروع به فعالیت کرده و پنجاهمین شماره از آن در تابستان 2012م به چاپ رسیده است. این فصلنامه در حال حاضر به زبان های ارمنی، فارسی و انگلیسی در قطع 14×21/5 سانتی متر و شمارگان100نسخه در چاپخانۀ احسان به چاپ می رسد.

پیمان[80]: فصلنامۀ فرهنگی ـ اجتماعی. محل چاپ: تهران،1996م/ 1375ش. صاحب امتیاز و مدیر مسئول: از 1375 ـ 1389ش دکتر لئون داویدیان و از 1389ش تا امروز مهندس وارطان وارتانیان. سردبیر: آرمینه آراکلیان. زیر نظر هیئت تحریریه در مؤسسۀ ترجمه و تحقیق هور. چاپخانه: آلیک. این فصلنامه تنها فصلنامۀ فرهنگی ارمنیان در ایران است که به طور کامل به زبان فارسی منتشر می شود. تعداد صفحات: 200 ـ 280 صفحه. قطع: 16/5×23 سانتی متر.تعداد شماره های چاپ شده: 61 شماره.

لویس[81] (نور): ماهنامۀ فرهنگی ـ اجتماعی. محل چاپ: تهران،2000م/1385ش. صاحب امتیاز، مدیر مسئول و سردبیر: ادیک باغداساریان. لویس به دو زبان فارسی و ارمنی منتشر می شود. چاپخانه: احسان. تعداد صفحات: دورۀ اول 16 صفحه و سپس 20 صفحه. قطع: 21×29 سانتی متر.

هویس[82] (امید): دوهفته نامۀ اجتماعی ـ فرهنگی. محل چاپ: تهران، 2001م/1386ش. هویس به دو زبان فارسی و ارمنی منتشر می شود. صاحب امتیاز و مدیر مسئول: لئون آهارونیان. دبیر تحریریه: روبرت صافاریان. تعداد صفحات: 40 صفحه. قطع: 21×28 سانتی متر.

هاندس[83] (نشریه): فصلنامۀ هنر و ادبیات. محل چاپ: تهران، 2001 ـ 2009م. صاحب امتیاز، مدیر مسئول و سردبیر: واروژ سورنیان. تعداد صفحات: 48 ـ 56 صفحه(شماره های 19 و20 آن در 108 صفحه منتشر شده است). قطع: 21×29 سانتی متر.

نائیری تارگیرک[84] (سالنامۀ نائیری): سالنامۀ ادبی، تحقیقی، تاریخی و فرهنگی. محل چاپ: تهران، 2004، 2008، 2010م. مؤلف: سبوه امیرخانیان. ناشر: نائیری. تعداد صفحات:900 صفحه. قطع:18×5/24 سانتی متر.

فهرست نشریه های داخلی انجمن ها و مؤسسات ارمنیان

نشتاراک(نیشترک): محل چاپ: رشت، 1893م. چاپ سنگی.

پایلاک ـ کایتز(رعد و برق): ماهنامه. محل چاپ: تبریز، 1898 ـ 1903م. چاپ مدرسۀ هایکازیان ـ تاماریان. پایلاک ـ کایتز ابتدا به صورت جداگانه و به نام های پایلاک و کایتز منتشر می شد و سپس به صورت یک نشریۀ واحد درآمد. سردبیر: گاسپار هاکوپیان. این نشریه ابتدا به صورت ماهنامه و سپس به صورت کتاب منتشر شده است. تعداد صفحات: 4 ـ 68 صفحه. قطع: 20×35 و 13×21 سانتی متر.

پاروس(فانوس): محل چاپ: تهران،1901م.

پاروس(فانوس): محل چاپ: تبریز، 1912م. دست نویس.

هراگیرنر[85] (تلگرام ها): روزنامه. محل چاپ: تبریز، 1914م.

جانکر[86] (تلاش): ماهنامۀ علمی، ادبی و طنز. ترجمان انجمن سخنران جلفای اصفهان. محل چاپ: جلفای اصفهان،1914 ـ 1919م. دبیر هیئت تحریریه: مسروپ ماروتیان. تعداد صفحات: 14 ـ 40 صفحه. قطع: 18×22 سانتی متر. چاپ سنگی.

هایلی[87] (آیینه): محل چاپ: تبریز، 1916م. تعداد شماره های چاپ شده: دو شماره. چاپ سنگی.

کوهاک(موج): محل چاپ: تبریز، 1918م.

گیوقاتسو دزاین[88] (صدای روستایی): هفته نامۀ دانش آموزی. محل چاپ: جلفای اصفهان،1919 ـ 1920م. سردبیر: وارتان آندریاسیان. تعداد صفحات: 4 صفحه. قطع: 13/5×21 سانتی متر.

رویتری هراگیر[89] (تلگرام رویتر): این نشریه دو روز در میان چاپ می شد. محل چاپ: تبریز، 1919م. چاپ سنگی.

آسق[90] (سوزن): محل چاپ: تهران، 1920م.

متراک[91] (تازیانه): مجلۀ فکاهی. محل چاپ: جلفای اصفهان،1920م. سردبیر: آشوت باغداساریان. دست نویس.

اسپارتاک[92]: ماهنامه. محل چاپ: تبریز، 1920. دست نویس.

ماهاک[93] (چماق): هفته نامه. محل چاپ: مراغه،1921م. تعداد شماره های چاپ شده: سه شماره.

تقکاتو[94] (خبرنامه): محل چاپ: تهران، 1921 ـ 1922م.

پاتانی[95] (نوجوان): ماهنامۀ ادبی ـ هنری دانش آموزی. محل چاپ: تهران، 1923 ـ 1924م. ترجمان دانش آموزان مدرسۀ هایکازیان. سردبیر: آرا در هوهانسیان. تعداد صفحات: 28 صفحه. قطع: 10×17 سانتی متر.

آناپاتی تزاغیک[96] (گل بیابان): نشریۀ انجمن نوجوانان مراغه. محل چاپ: مراغه، 1925م.

کایتز[97] (جرقه): مجلۀ کودکان و نوجوانان. محل چاپ: تهران، 1925م. چاپ سنگی.

کیانک[98] (زندگی): دوهفته نامه. ترجمان انجمن دانش آموزان. محل چاپ: تبریز، 1925 ـ 1926م. دست نویس.

زارک[99] (ضربه): هفته نامه. محل چاپ: روستای قرقون فریدن (اصفهان)، 1929م. دست نویس.

لی لی پوت[100] (کوتوله): دوهفته نامۀ فکاهی مصور دانش آموزی. محل چاپ: تبریز،1930 ـ 1931م. سردبیر: سارکیس بوداغیان. دست نویس.

کاتیلنر[101] (قطرات): محل چاپ: تهران، 1930م.

مانوک[102] (کودک): دوهفته نامه. محل چاپ: اصفهان، 1930 ـ 1931م. از انتشارات انجمن جویبار وابسته به کالج استوارت[103]  سردبیر: گالوست در گالوستیان. تعداد صفحات: 7 ـ 8 صفحه. قطع: 22×35 سانتی متر.

ژایر[104] (صخره): هفته نامۀ سیاسی، ادبی، اجتماعی و دانش آموزی. محل چاپ: تهران،1932ـ 1933م. سردبیر: شاواسپ پتروسیان. تعداد صفحات: 4صفحه. قطع: 22×35 سانتی متر.

باخداگوشاکوتیون[105] (طالع بینی): محل چاپ: آبادان، 1933م. تعداد صفحات: 16صفحه، دو صفحۀ اول مصور.قطع: 9×15 سانتی متر. دست نویس.

لویس(نور): هفته نامۀ ادبی. محل چاپ: تهران، 1933م. سردبیر: ادوارد دانیلیان.

مقو[106] (زنبور عسل): هفته نامۀ فکاهی. محل چاپ: تهران، 1933م. سردبیر: ادوارد دانیلیان. دست نویس.

اوسانوق[107] (دانشجو): نشریۀ دانشجویی. محل چاپ: تهران. 1934م. دست نویس.

ورژ[108] (انتقام): هفته نامۀ کودکان. محل چاپ: تبریز. 1935م. از انتشارات انجمن کریستاپور. این نشریه در 1937م به صورت دوهفته نامه و در 1938م به صورت ماهنامه منتشر می شد. سردبیر: امیل هاکوپیان. تعداد صفحات: 4صفحه. قطع: 21×35 سانتی متر.

ورژهایاستانی[109] (انتقام ارمنستان): هفته نامه. محل چاپ: تبریز، 1935م. از انتشارات کتابخانه و انجمن کریستاپور. سردبیر: امیل هاکوپیان. تعداد صفحات:4 صفحه. قطع: 21×33/5 سانتی متر. دست نویس.

دومان[110] (مه): ماهنامۀ دانش آموزی. محل چاپ: تبریز، 1935م. سردبیر: نورایر استپانیان. قطع: 15×21 سانتی متر. دست نویس.

بیوراکن[111] (هزار چشمه): ماهنامۀ دانش آموزی. محل چاپ: تبریز، 1936 ـ 1940م. هیئت تحریریه: نورایر استپانیان، ویکتور آفتاندیلیان، ساموئل ساروخانیان، زاون قازاریان و دیگران. دست نویس.

مارت[112] (نبرد): ماهنامه. این نشریه پس از مدتی به صورت سالنامه منتشر شد. محل چاپ: تبریز، 1936 ـ 1938م. زیر نظر هیئت تحریریه. دست نویس.

آرتزیو آترپاتاکانی[113] (عقاب آترپاتاکان): نشریۀ دانش آموزی. محل چاپ: تبریز، 1938م. سردبیر: امیل هاکوپیان. تعداد صفحات:4 صفحه. قطع:22×33سانتی متر. تعداد شماره های انتشار یافته: دو شماره. دست نویس.

ساسون[114]: دوهفته نامۀ کودکان ـ ورزشی. محل چاپ: تبریز، 1938م. تعداد صفحات:4 صفحه. قطع: 22×36 سانتی متر.

زیتون[115]: دوهفته نامۀ کودکان ـ ورزشی دانش آموزی. محل چاپ: تبریز، 1938م. تعداد صفحات: 2صفحه. قطع: 22×36 سانتی متر. دست نویس.

زیتون: دوهفته نامۀ دانش آموزی. ترجمان گروه زیتون. محل چاپ: تبریز، 1938م. دبیران هیئت تحریریه: گریش درهاکوپیان و سوریک ملیک سارکیسیان.

آراکس(اَرَس): هفته نامۀ دانش آموزی مدرسۀ روستای گرجی. محل چاپ: روستای گرجی، 1939 ـ1940م. دست نویس.

کامورج[116] (پل): ماهنامۀ انجمن نوجوانان. محل چاپ: جلفای اصفهان،1938 ـ 1939م. زیرنظر هیئت تحریریه. تعداد صفحات: 26صفحه. قطع: 22×23/5 سانتی متر. چاپ سنگی.

هور: دوهفته نامۀ دانش آموزی. محل چاپ: تبریز، 1939م. قطع: 13×20 سانتی متر. تعداد شماره های انتشار یافته: یک شماره. چاپ سنگی.

کامک[117] (اراده): دوهفته نامه. محل چاپ: تبریز، 1939 ـ 1942م. سردبیر: ساموئل خاچیکیان و بابگن چوکاسزیان. تعداد صفحات: 36صفحه. قطع: 16/5×21/5سانتی متر. این نشریه نخست به صورت دست نویس و سپس به صورت چاپ سنگی منتشر می شد.

های یریداسارد[118] (جوان ارمنی): ماهنامۀ انجمن نوجوانان. محل چاپ: جلفای اصفهان، 1953م. هیئت تحریریه: گریش داوتیان، تاتول اوهانیان و هویک الله وردیان. تعداد صفحات: 24صفحه. قطع: 17/5×23 سانتی متر.

زارتونک[119] (بیداری): هفته نامۀ انجمن نوجوانان. محل چاپ: تهران، 1954م. تعداد صفحات: 16صفحه. قطع: 18×23/5سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده.

شارژوم[120] (جنبش): دوماهنامۀ نظریه پردازی. محل چاپ: تبریز، 1954م. از انتشارات کتابخانۀ رُستُوم ـ گاسپار. سردبیر: هرایر خالاتیان.تعداد صفحات:20صفحه. قطع: 23/5× 34/5سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده.

آقبیور[121] (چشمه): ماهنامه. محل چاپ: تهران، 1954ـ1960م. تعداد صفحات: 4 ـ 8 صفحه. قطع: 21×33سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده.

مسروپ ماشتوتس[122]: محل چاپ: آبادان، 1962م. به صورت ماشین نویسی شده.

پتاک[123] (کندو): ماهنامۀ ادبی ـ هنری دانشجویان دانش سرای ارمنی شناسی. محل چاپ: تهران، 1962م. زیر نظر هیئت تحریریه. تعداد صفحات: 16ـ20صفحه. قطع: 17/5×22/5 و 16/5×20/5سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده.

جاهاگیر[124] (مشعل دار): ماهنامۀ دینی، اخلاقی و بهداشتی. محل چاپ: تهران، 1963 ـ 1990م. از انتشارات کلیسای ادونتیست. سردبیر: هایک سالاکیان سپس هرانوش آودیسیان. تعداد صفحات: 12 ـ 14صفحه. قطع: 21×28سانتی متر.

درازارک[125] (دق الباب): ماهنامۀ دینی، ادبی و تحقیقی. محل چاپ: تبریز، 1963 ـ 1964م. ترجمان انجمن زنان دوستدار کلیسا. به صورت ماشین نویسی شده.

هور: ماهنامۀ مدارس ملی هایکازیان ـ تاماریان و ساهاکیان. محل چاپ: تبریز، 1967م.زیرنظر هیئت تحریریه: گوهار بارسقیان، زاریک ملکونیان، نورا هاکوپیان و ویگن وسکانیان. تعداد صفحات: 28صفحه. قطع: 27×35سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده.

آناهید[126] (آناهیتا): ماهنامه. محل چاپ: آبادان، 1968 ـ 1969م. از انتشارات مدرسۀ ملی ارمنیان ادب. سردبیر: و. ق. تعداد صفحات: 24صفحه. قطع: 22×28سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده. این نشریه دارای بخش فارسی نیز بوده است.

اوسانوقاکان[127] (دانشجویی): گاهنامۀ انجمن دانشجویان ارمنی. محل چاپ: تهران،1970 ـ 1971م. زیرنظر هیئت تحریریه. تعداد صفحات: 15 ـ 18صفحه. قطع: 20×26/5سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده.

آناهید(آناهیتا): ماهنامه. محل چاپ: تهران، 1972م. به صورت ماشین نویسی شده.

آرد[128] (اکنون): محل چاپ: تهران، 1972م. تعداد صفحات: 16صفحه. قطع: 16/5×24 سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده.

پاتانکان کازماکربوتیون[129] (سازمان نوجوانان): آلبوم. محل چاپ: تهران، 1972م. زیر نظر هیئت تحریریه. تعداد صفحات: 33صفحه. قطع: 12/5×20/5سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده:یک شماره. به صورت ماشین نویسی شده.

منک[130] (ما): محل چاپ: تهران، 1974م. به صورت ماشین نویسی شده.

تقکاتو نورجوقایی[131] (خبرنامۀ جلفای نو): خبرنامۀ خلیفه گری اصفهان. محل چاپ: جلفای اصفهان، 1977 ـ 1980م. این نشریه نخست به صورت دوهفته نامه و سپس به صورت ماهنامه منتشر می شد. از 1987 ـ 1994م نیز به صورت دوماهنامه ای داخلی مشتمل بر فهرست خیران و نیکوکاران و جشن ها و اعیاد ارمنیان انتشار یافت. سردبیران: مسروپ وارتاپت آشجیان، ل.گ. میناسیان و کوریون پاپیان(اسقف وقت اصفهان). تعداد صفحات:6ـ 24صفحه. قطع:21×32و22×28و21×33سانتی متر.

آرارات تقکاتو[132] (خبرنامۀ آرارات): ماهنامۀ فرهنگی. نشریۀ سازمان فرهنگی ـ ورزشی آرارات. محل چاپ:تهران، 1954ـ 1982م و 1988 ـ 1989م. تعداد صفحات: 16صفحه. به قطع: 22/5×33سانتی متر.

لورِر آراراتیتس[133] (اخباری از آرارات): نشریۀ سازمان فرهنگی ـ ورزشی آرارات. محل چاپ:تهران، 1995م. تعداد صفحات: 50 ـ 60 صفحه. قطع: 21 × 28/5 سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: 105 شماره.

میوتیون[134] (انجمن): ماهنامۀ اجتماعی ـ ادبی انجمن دانشگاهیان ارمنی ایران. محل چاپ: تهران، 1979 ـ 1982م. تعداد صفحات: 16 ـ24صفحه. قطع: 21×28 و 22×32سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: 36 شماره.

آشاکرت[135] (دانش آموز): مجلۀ اجتماعی ـ فرهنگی. محل چاپ: تهران، 1979 ـ 1983م. تعداد صفحات: 24 ـ64صفحه. قطع: 17×24 و 24×30سانتی متر.

ژقوورد[136] (مردم): هفته نامۀ اجتماعی ـ فرهنگی. محل چاپ: جلفای اصفهان، 1979م. تعداد صفحات: 4صفحه. قطع: 22×28 سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده.

آشاکرتی دزاین[137] (صدای دانش آموز): ماهنامۀ اجتماعی ـ فرهنگی. محل چاپ: تهران، 1979م. تعداد صفحات: 14 ـ 24صفحه. قطع: 20/5×25 و 24×30سانتی متر.

کاپ[138] (ارتباط): محل چاپ: تهران، 1979م.

مشاکویت (فرهنگ): نشریۀ انجمن فرهنگی ارمنیان اهواز. محل چاپ: اهواز، 1979م. تعداد صفحات: 12صفحه. قطع: 16/5×21سانتی متر. تعداد شماره های چاپ شده: یک شماره. به صورت ماشین نویسی شده.

تقکاتو شاهین شهری[139] (خبرنامۀ شاهین شهر): ماهنامۀ خبری. محل چاپ: شاهین شهر اصفهان،1983م. تعداد صفحات: 16صفحه. قطع: 22×33 سانتی متر.

هقاپوخوتیان جامبوو[140] (در راه انقلاب): مجلۀ اجتماعی ـ سیاسی. محل چاپ: تهران،1979 ـ 1986م. تعداد صفحات: 16 ـ 64صفحه. قطع: 17×24 و 21×28سانتی متر. برخی از شماره های این نشریه دارای بخش فارسی نیز بوده است.

رافی یریداسارداکان[141] (رافی جوانان): دوهفته نامۀ اجتماعی از انتشارات انجمن جوانان رافی. محل چاپ: تبریز، 1979م. تعداد صفحات: 8 ـ 14صفحه. قطع: 22×33 سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده.

شارژوم[142] (جنبش): ماهنامه. محل چاپ:کرمانشاه، 1980م. به صورت ماشین نویسی شده.

آرِوِلک (شرق):ماهنامه. محل چاپ: تهران، 1980م.

سورهانداک[143] (پیک): ماهنامۀ کلیسای انجیلی ارمنیان ایران. محل چاپ: تهران. 1980ـ 1994م. زیرنظر هیئت تحریریه. تعداد صفحات: 16 ـ 22صفحه. قطع: 21×32 سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده.

آزدارار (خبررسان): ماهنامۀ دانشجویان فوق برنامۀ دورۀ ارمنی شناسی. محل چاپ: شیراز، 1981 ـ 1982م. سردبیر: آرمینه آراکلیان. تعداد صفحات: 18 ـ 24صفحه. قطع:21×30 سانتی متر.

آیبوبن[144] (الفبا): مجلۀ اجتماعی، فرهنگی و ادبی انجمن فرهنگی ـ ورزشی سیپان. محل چاپ: تهران،1981 ـ 1982م. تعداد صفحات: 44صفحه. قطع: 21×29 سانتی متر.

اوسوتسیچ[145] (معلم): مجلۀ فرهنگی معلمان ارمنی مدارس تهران. محل چاپ: تهران،1981 ـ 1982م. تعداد صفحات: 28صفحه. قطع: 22×28 سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده.

دبی یرگیر[146] (به سوی وطن): گاهنامه. ترجمان سازمان جوانان روبن. محل چاپ: جلفای اصفهان، 1981 ـ 1986م. زیرنظر هیئت تحریریه. تعداد صفحات: 8 ـ 20صفحه. قطع: 24×34 سانتی متر.

تقکاتــو تهرانی هایوتس تمی[147] (خبرنامۀ خلیفه گری ارامنۀ تهران) خبرنامۀ شورای خلیفه گری ارمنیان تهران. محل چاپ: تهران، 1982م. تعداد صفحات: 20 ـ 44صفحه. قطع: 21×29 سانتی متر. به صورت ماشین نویسی شده.

تقکاتو هایکاکان دبروتسنری[148] (خبرنامۀ مدارس ارمنیان): خبرنامۀ مدارس ملی ارمنیان تهران. محل چاپ: تهران، 1982 ـ 1983م. زیرنظر هیئت تحریریه. تعداد صفحات: 4صفحه. قطع: 21×29/5 سانتی متر.

مانکاگیرک[149] (کتاب کودک): آلبوم مصور از انتشارات اولیای مدرسۀ ابتدایی ارمنیان آرمن. محل چاپ: جلفای اصفهان، 1985م. تعداد صفحات: 12صفحه. قطع: 21×31 سانتی متر.

تقکاتو های جارداراگدنری[150] (خبرنامۀ مهندسان ارمنی): خبرنامۀ انجمن معماران و مهندسان ارمنی. محل چاپ: تهران، 1987 ـ 1994م. تعداد صفحات: 1 ـ 2صفحه. قطع: 21×29/5 سانتی متر.

لراکاق[151] (گزیدۀ اخبار): خبرنامۀ مؤسسۀ ترجمه و تحقیق هور. محل چاپ: تهران. 1992 ـ 1997م. تعداد صفحات: 14 ـ 28صفحه. قطع: 21×29 سانتی متر.

آرداز[152]: خبرنامۀ داخلی (مذهبی ـ فرهنگی) شورای خلیفه گری کل آذربایجان ایران. محل چاپ: تبریز،  2005م.

فهرست نشریه های دارای صفحاتی به زبان ارمنی

ایران کنونی: هفته نامه، محل چاپ: تهران، 1313ـ 1318ش. مدیر مسئول: گریگور یقیکیان. این نشریه در شش ماه اول انتشار به دو زبان فارسی و روسی و در چند شماره نیز به ارمنی و فارسی منتشر شده است. ایران کنونی پس از وقفه ای چند ساله بار دیگر از اوایل 1322ش منتشر شد.

ماسیس: هفته نامه. محل چاپ: تهران، 1951 ـ1952م. صاحب امتیاز و سردبیر: وازگن آبراهامیان. تعداد صفحات 4 صفحه. قطع: 32 ×42 سانتی متر. چاپخانه: مشعل آزادی.

اندیشه و هنر: ماهنامۀ علمی، تاریخی، ادبی. محل چاپ: تهران، 1333ش. صاحب امتیاز و مدیر مسئول: دکتر ناصر وثوقی. سردبیر بخش مقالات ارمنی: هرایر خالاتیان. این نشریه از شمارۀ هشتم تا دهم حداکثر تا دوازده صفحه مقالاتی به زبان ارمنی منتشر می کرد.

پی نوشت ها:

1ـ عضو پیشین هیئت تحریریۀ پیمان، و از فعالان اجتماعی جامعۀ ارمنیان تهران.

Hatootiun Shemavonian 2ـ

Azdarar

Bazmaveb

Shavigh

Andrias Beg Nazarians 6ـ  

Astgh Arevelian Gortz

Arshaluys

Aravot

Bobokh 10ـ

Gortz 11ـ

[1].1Zang 12ـ

Ayg 13ـ

Hakafashist 14ـ

Arevelk 15ـ

verelk 16ـ

Hamaynk 17ـ

18ـ در مورد این نشریه اطلاعات کامل تری در مقالۀ «آلکساندر آتابگیان و دوماهنامۀ هماینک»، در صفحۀ101 همین شماره از پیمان به چاپ رسیده است.

Nshtarak 19ـ

Paylak – Kaytz 20ـ

Paros 21ـ

Azdarar Arajnordarani 22ـ

Nor Jughayi Lraber 23ـ

Nor Jughayi Avetaber 24ـ

Tavrizi Haytararutiunner 25ـ

Aghaghan 26ـ

Mitk. 27ـ

Khosk 28ـ

Odar Punjer 29ـ

Gharadagh 30ـ

Paykar 31ـ

kohak 32ـ

Geghaser 33ـ

Minaret 34ـ

Veratznund 35ـ

Enger 36ـ

Horizon.37ـ

Irani Ashkhatavor 38ـ

Nor Kyank 39ـ

Banvor 40ـ

Mehyan 41ـ

Nor Patgam 42ـ

Gaghapar 43ـ

Nor Gaghapar 44ـ

Parskahay Taretsuyts 45ـ

Nor Khosk 46ـ

Alik 47ـ

Arusyak 48ـ

Nor Ej 49ـ

Nor Hasker 50ـ  

Navasard 51ـ

Nor Aghbiyur 52ـ

Luys 53ـ

Hakafashistakan Tertik 54ـ

Tsakhavel 55ـ

Mshakuyt 56ـ

Garun 57ـ

Gitutiun Yev Arvest 58ـ

Ashkhatank 59ـ

Azdarar jshmartutian 60ـ

Adventist 61ـ

Arpi 62ـ

lusaber 63ـ

Armenuhi 64ـ

Eros 65ـ

Nor Ayg 66ـ

Pahak 67ـ

Shant 68ـ

Ararat 69ـ

Khachbar 70ـ

Armen 71ـ

Alik Patanekan 72ـ

Raffi Taregirk 73ـ

Hoor 74ـ

Piunik 75ـ

Nor Khosk 76ـ

Tziatzan 77ـ

Handipum 78ـ

Arax 79ـ

Apaga 80ـ

Payman 81ـ

Luys 82ـ

Huys 83ـ

Handes 84ـ

Nairi Taregirk 85ـ

Heragirner 86ـ

Janker 87ـ

Hayeli 88ـ

Gyughatsu Dzayn 89ـ

Ruytery Heragir 90ـ

Asegh 91ـ

Metrak 92ـ

espartak 93ـ

Mahak 94ـ

Teghekatu 95ـ  

Patani 96ـ

Anapati Tzaghik 97ـ

Kaytz 98ـ

Kyank 99ـ

Zark 100ـ

Liliput 101ـ

Katilner 102ـ

Manuk 103ـ

Stewart Memorial College 104ـ

Zhayr 105ـ  

Bakhdagushakutiun 106ـ

Meghu 107ـ

Usanogh 108ـ

Vrezh 109ـ

Vrezh Hayastani 110ـ

Duman 111ـ

Biurakn 112ـ

Mart 113ـ

Artziv Aterpatakani 114ـ

Sasun 115ـ

Zeytun 116ـ

Kamurj 117ـ

Kamk 118ـ

Hay Yeridasard 119ـ

Zartonk 120ـ

Sharzhum 121ـ  

Aghbiur 122ـ

Mesrop Mashtots 123ـ

Petak 124ـ

Jahagir 125ـ

Drazark 126ـ

Anahid 127ـ

Usanoghakan 128ـ

Ard 129ـ

Patanekan Kazmakerputiun 130ـ

menk 131ـ

Teghekatu Nor Jughaiee 132ـ

Ararat Teghekatu 133ـ

Lurer Araratits 134ـ

Miutiun 135ـ

Ashakert 136ـ

Zhoghovurd 137ـ

Ashakerti Dzayn 138ـ

Kap 139ـ

Teghekatu Shahinshahri 140ـ

Heghapokhutian jambov 141ـ

Raffi Yeridasardakan 142ـ

Sharzhum 143ـ

Surhandak 144ـ

Aybuben 145ـ

Usutsich 146ـ

Debi Yerkir 147ـ

Teghekatu Tehrani Hayots Temi 148ـ

Theghekatu Haykakan Dbrotsneri 149ـ

Mankagirk 150ـ

Teghekatu Hay Jartaragetneri 151ـ

lerakagh.2 Ardaz 152ـ

فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61
سال شانزدهم | پاییز 1391 | 280 صفحه
در این شماره می خوانید:

سکه های تیگران دوم

نویسنده: شاهن هوسپیان تیگران دوم[1] همان نقش را در تاریخ ارمنستان ایفا کرده است که کوروش برای ایران. بنابراین، به مناسبت هم زمانی سال 2010 م با دوهزار و صد و پنجاهمین...

جیوان گاسپاریان،دودوک

نویسنده: رافی آراکلیانس موفقیت بزرگ جیوان گاسپاریان[1] در كنسرت مركز باربیکن[2] لندن، در 28 سپتامبر 2012م (7 مهر 1391ش)، نشانگر پیروزی عشق به نوای دودوك و سنت های وطن...

سمبات دِر کیورقیان

نویسنده: ایساک یونانسیان سمبات دِر کیورقیان[1] در1292ش در خانواده ای ارمنی، در جلفای اصفهان، چشم به جهان گشود. پدرش هوانس و مادرش تاگوهی نام داشتند. سمبات در دو سالگی...

دوست من روبرت واهانیان

نویسنده: م.پ.جکتاجی دوست خوبم، روبرت واهانیان، تا به امروز چندین و چند مقاله نوشته و به من سپرده است كه همه را در ماهنامۀ تخصصی گیلان شناسی، گیله وا، چاپ كرده ام، بیشتر...

روبرت واهانیان،معمار و گیلان شناس

نویسنده: فرامرز طالبی سرآغاز اول بار نامش را در مجلۀ گیله وا دیدم، با مقاله ای نو در ادبیات معماری گیلان: «شهرسازی رشت». با همان مقاله نامش در ذهنم ماند و بعد از آن...

نگاهی به زندگی و آثار علمی دکتر مگردیچ تومانیان

نویسنده: آرمیک نیکوقوسیان ریاضیات نوعی زبان علمی است. مهندسان، فیزیک دانان و سایر دانشمندان به طور دائم از این علم بهره مند می شوند. سایر کارشناسان نیز، که به مطالعۀ...

نگاهی به روابط عرب ها و ارمنیان از گذشته تا حال

نویسنده: نیکولای هوُهانیسیان / ترجمه مسعود احمدی و تورج خسروی فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61 خلاصه ای از فعالیت ها و آثار نویسنـده نیكولای هوْهانیسیان، در 1930م، در...

برگی از زندگی من

نویسنده: آراکس آوانسیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61 اشاره افسوس که بسیار کم از خودش نوشته. خاطراتش را می خوانم و می گویم که حیف کاش بیشتر نوشته بود ولی خاصیت...

دیاسپورا،کتاب،مهاجرت

نویسنده: روبرت صافاریان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61 حکایت پانصد سالگی کتاب چاپی ارمنی حکایت بیمار سالخوردۀ رو به موتی است که برایش جشن تولد می‌گیرند و بزرگش می‌دارند...

گذر تاریخ با نائیری

نویسنده: دکتر داریو فرینی / ترجمه دکتر مهرداد مومنی فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61 سال 1335ش است. ارمنی ها هم مثل بقیۀ مردم سرگرم کار و زندگی شونن و می گذرونن! من نیستم؛...

مروری کوتاه بر تاریخچه سالنامه های ارمنی

نویسنده: آناهید هوسپیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61 تألیف و تدوین سالنامه ها، که بخشی جداگانه از ادبیات ارمنی است، با توجه به محتوای آنها ـ که به طور عمده...

نشریات ارمنی زبان در خدمت کودکان

نویسنده: لیا خاچیکیان مطالبی که از سوی اولیای تربیتی كودكان برای مطالعه در اختیار آنها قرار می گیرد همواره دارای اهمیتی ویژه بوده است و از اصلی ترین برنامه های زیرساختی...

دکتر آلکساندر آتابگیان و دو ماهنامه هاماینک

نویسنده: آرمن بیگلریان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61 دربارۀ نشریه ای به نام هاماینک،[1] که ظاهراً در رشت چاپ می شده، دیدگاه های متفاوتی از سوی محققان و دست اندرکاران...

وُسکان یِروانتسی

نویسنده: هاسمیک خاچاطوریان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61 «چون کتاب عشق است عزیزم  اما دشمنان ما آن را نفهمیدند» وُسکان یرِوانتسی به خاطر آرمان والای خود با فدا کردن...

تاریخ صنعت چاپ ارمنی در ایران

نویسنده: تئودیک / ترجمه آناهید هوسپیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61 جلفای اصفهان چاپخانۀ کلیسای وانک جلفا شهرستانی است در مجاورت اصفهان، شهری که زمانی پایتخت ایران...

تئودیک،نخستین محقق در زمینه تاریخ صنعت چاپ ارمنی

نویسنده: آناهید هوسپیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61 تئودوروس لاپجینجیان (تئودیک) مؤلف، نویسنده و ناشری پرکار بود. او در 5 مارس 1873م، درمحلۀ اسکیوتاری قسطنطنیه...

تاریخچه صنعت چاپ ارمنیان

ترجمه: آنوشیک ملکی فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61 قدیمی ترین پیوند ارمنیان با صنعت چاپ به قرن چهاردهم میلادی و به زمانی بازمی گردد که ناخدای ارمنی اهل ونیز، آنتون...

به مناسبت پانصدمین سال صنعت چاپ ارمنی

فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61 جاثلیق اعظم آرام اول، رهبر حوزۀ دینی کیلیکیه، پس از نام گذاری سال های گذشته به نام موضوعات مختلف، سال2012م را نیز که مصادف است با پانصدمین...

ماتناداران و میراث خطی مورخان ارمنی

نویسنده: آرپی مانوکیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 61 ماتناداران[2] در معنای لغوی به مجموعه ای اطلاق می شود که مکانی برای نگاهداری اسناد، متون خطی و کتا ب های دست نویس...