جهت مشاهده و ورق زدن صفحات
روی تصویر زیر کلیک کنید.
در این شماره می خوانید:
1- مقاله ها
-
- ماتناداران و میراث خطی مورخان ارمنی | آرپی مانوکیان
- به مناسبت پانصدمین سال صنعت چاپ ارمنی
- تاریخچه صنعت چاپ ارمنیان | ترجمه آنوشیک ملکی
- تئودیک،نخستین محقق در زمینه تاریخ صنعت چاپ ارمنی | آناهید هوسپیان
- تاریخ صنعت چاپ ارمنی در ایران | تئودیک / ترجمه آناهید هوسپیان
- وُسکان یِروانتسی | هاسمیک خاچاطوریان
- نگاهی به تاریخچه مطبوعات ارمنیان ایران | آرمن بیگلریان
- دکتر آلکساندر آتابگیان و دو ماهنامه هاماینک | آرمن بیگلریان
- نشریات ارمنی زبان در خدمت کودکان | لیا خاچیکیان
- مروری کوتاه بر تاریخچه سالنامه های ارمنی | آناهید هوسپیان
- گذر تاریخ با نائیری | دکتر داریو فرینی / ترجمه دکتر مهرداد مومنی
- دیاسپورا،کتاب،مهاجرت | روبرت صافاریان
- برگی از زندگی من | آراکس آوانسیان
- گفت و گو با اومیت یاردم،سفیر ترکیه در ایران | گریگور قضاریان
- نگاهی به روابط عرب ها و ارمنیان از گذشته تا حال | نیکولای هوُهانیسیان / ترجمه مسعود احمدی و تورج خسروی
2- شخصیت های علمی
- نگاهی به زندگی و آثار علمی دکتر مگردیچ تومانیان | آرمیک نیکوقوسیان
- روبرت واهانیان،معمار و گیلان شناس | قرامرز طالبی
- دوست من روبرت واهانیان | م.پ.جکتاجی
3- هنر
- سمبات دِر کیورقیان | ایساک یونانسیان
- جیوان گاسپاریان،دودوک | رافی آراکلیانس
4- نگاهی به تاریخ
- سکه های تیگران دوم | شاهن هوسپیان
سرمقاله
به مناسبت هزار و ششصدمین سالگرد ابداع حروف ارمنی. آرام اول، جاثلیق اعظم، پیشوای دینی ارمنیان حوزۀ کیلیکیه، سال 2007م را سال زبان ارمنی نامید و اعلام کرد که زبان ارمنی باید عامل پیوند ارمنیان پراکنده در سراسر جهان و آنانی باشد که در سرزمین پدری سکنا دارند چرا که در کنار ایمان و وطن این زبان واحد ارمنی بوده که ضامن بقای نسل ها، معرف هویت قوم ارمن، تنها سلاح مقابله با دشمنان ملت ارمنی و شالودۀ حلقۀ اتحاد ارمنیان بوده است.
پاییز 2012م مصادف است با پانصدمین سالگرد ابداع صنعت چاپ ارمنی، صنعتی که ارمنیان جلفای ایران هم نقش بسزایی در آفرینش آن بازی کرده اند. لذا، همگام با ارمنیان سراسر جهان ارمنیان ایران نیز، با برگزاری مراسم فرهنگی، سالگرد ابداع صنعت چاپ ارمنی را، که در طول پنج قرن پل ارتباطی میان ارمنیان پراکنده در سراسر جهان بوده، با شکوه هرچه تمام تر گرامی می دارند.
صنعت چاپ ارمنی تنها شش دهه پس از اختراع دستگاه چاپ به دست گوتنبرگ، با چاپ نخستین کتاب ارمنی زبان به نام جمعه نامه، در سال 1512م، به دست هاکوب مقابارت، در جزیرۀ سنت قازار بندر ونیز متولد شد. سال های 1500 ـ 1800م عمدتاً شاهد شکوفایی هرچه بیشتر این صنعت در بنادر و شهرهایی بود که به آب های آزاد دسترسی آسان داشتند. راه آبی ارزان، سریع و نسبتاًًً مطمئن تر از سایر راه های مواصلاتی بود و فعالان حوزۀ چاپ و ناشران از این مسیر می توانستند کاغذ و سرب را به چاپخانه ها برسانند و کتاب های چاپ شده را برای خوانندگانی که در اقصا نقاط جهان پراکنده بودند ارسال کنند. هزینۀ نسبتاً زیاد چاپ کتاب هم فقط در بنادر تأمین می شد چراکه بازرگانان موفق و ثروتمند ارمنی یا به اصطلاح ارمنیان بندر نشین، که به انقلاب مکاتباتی و مراوداتی علاقه داشتند، امورات خود را در این مناطق سازمان می دادند.
بندر های ونیز و لیوورنو در ساحل دریای تیرنه؛ آمستردام در ساحل اقیانوس شمال؛ مدرس، بمبئی و کلکته در سواحل اقیانوس هند؛ مارسی در کنار دریای مدیترانه؛ ازمیر و استانبول در ساحل دریای سیاه؛ سن پترزبورگ در ساحل دریای بالتیک؛ آستراخان در کنار رودخانۀ ولگا و تفلیس گرجستان، که دسترسی آسانی به دریای سیاه داشت، در مدتی کوتاه به چاپخانه و دستگاه های چاپ کتاب و روزنامه به زبان ارمنی مجهز شدند.
ارمنستان با کوه و خشکی محاصره شده بود. نه جلفای نخجوان راهی به دریا داشت و نه جلفای اصفهان. انتظار راه اندازی صنعت چاپ هم از آنها نمی رفت.
شاه عباس صفوی، در 1604 و 1605م، بازرگانان و صنعتگران بومی را همراه دیگر ساکنان جلفای نخجوان از خانه هایشان بیرون راند و آنها را واداشت تا با گذشتن از رود ارس به پایتختش، اصفهان، کوچ کنند.
جلفای نخجوان در ارمنستان، که در میان آتش جنگ بین امپراتوری عثمانی و پادشاهی صفوی گرفتار آمده بود، ویران شد تا جلفایی نو در کنار اصفهان بنیان گیرد.
انحصار تجارت پارچه های ابریشمی دربار شاهان صفوی به دست بازرگانان ارمنی ساکن جلفا و رهایی آبراه هرمز از دست استعمارگران پرتغالی، در 1622م، سبب راهیابی بازرگانان و صنعتگران ارمنی مهاجر جلفای نو به بندرعباس، خلیج فارس و اقیانوس هند شد تا به سواحل غربی شبه جزیرۀ هند رسند و در بنادر فعال کلکته، بمبئی و مدرس اقدام به تأسیس چاپخانه برای چاپ کتاب های ارمنی کنند. بدین طریق نه ارمنستان بلکه ارمنیان ارمنستان به آب های آزاد راه یافتند. بازرگانان جلفای اصفهان به ارمنیان بندرنشین تبدیل شده بودند.
فرهنگ و ادب ارمنی، چاپ آزدارار، نخستین روزنامۀ ارمنی زبان جهان، به دست هاروتیون شماوونیان (متولد شیراز) و انتشار نخستین کتاب داستان به نام وِپ وارسنکان به دست مسروپ تاغیادیان به ترتیب در مدرس (1794م ) و در کلکته (1847م)، را مدیون بازرگانان و صنعتگران ارمنی ای است که از جلفای اصفهان به اقیانوس هند و سواحل هندوستان مهاجرت کردند.
امسال صنعت چاپ ارمنی پانصد ساله شد و یونسکو ایروان را برای سال 2012م به منزلۀ پایتخت بین المللی کتاب جهان انتخاب کرد.
