فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 81

سال بیست و یکم | پاییز 1396 | 254 صفحه

جهت مشاهده و ورق زدن صفحات
روی تصویر زیر کلیک کنید.

در این شماره می خوانید:

1- مقاله ها

2- سینما

3- چهره های هنری

 

ســرمقــاله

در تقویم کلیسای ارمنی، دومین شنبۀ ماه اکتبر ـ  نیمۀ دوم مهر ـ روز فرهنگ ارمنی نامیده شده که به بزرگداشت ‏مسروپ ماشتوتس، پدیدآورندۀ الفبای ارمنی در سدۀ پنجم میلادی اختصاص یافته است. در پی ابداع الفبای ارمنی ‏کتاب مقدس و کتاب های دیگر از زبان های یونانی و آشوری به ارمنی برگردانده شد، مدارس بسیاری در سراسر ارمنستان ‏برای آموزش کتابت ارمنی آغاز به کار کرد و جنبشی چنان عظیم در کشور پا گرفت و آثاری چنان ارزشمند ترجمه و تألیف ‏شد که سدۀ پنجم میلادی در تاریخ ارمنستان عصر زرین فرهنگ ارمنی نام گرفت. به مناسبت روز فرهنگ ارمنی آیین ‏ویژه ای در کلیساها و برنامه  هایی در مراکز فرهنگی و انجمن  های جوامع ارمنیان برگزار می  شود و مطبوعات مطالب ‏بسیاری در نکوداشت کار سترگ این بزرگ  مرد و هم  اندیشان او منتشر می سازند چراکه خدمات آنان موجب استحکام پایه های دین و هویت ارمنیان، به ویژه، ‏در دوران ضعف یا  فقدان حکومت شد.‏

در سال  های اخیر، فصلنامۀ پیمان نیز، به پیروی از این سنت شایسته، در شمارۀ پاییز هر سال هر چه بیشتر به موضوعات ‏فرهنگی می پردازد و هم زمان با به بار نشستن طبیعت، ثمرات فرهنگ ارمنی را ارج می  نهد.‏

شمارۀ پاییز فصلنامه با مقالۀ «خاچکار» ـ به معنای چلیپاسنگ یا صلیب سنگ ـ آغاز می  شود که بخش نخست ‏آن در شمارۀ پیش به نظر خوانندگان رسیده است. چلیپاسنگ از مظاهر منحصر به فرد فرهنگ ارمنی است که ریشه در ‏اعماق تاریخ دارد و با روی آوردن ارمنیان به مسیحیت نمادهای این دین را در خود بازتاب داده است.‏

تحلیلی از فیلم یوا، محصول مشترک ایران و ارمنستان و گفت و گو با نویسندۀ فیلم نامه و کارگردان فیلم بخش های دیگری از ‏مطالب این شمارۀ پیمان است که در آنها از سویی جنبه  های گوناگون فیلم نامه و فیلم زیر ذره بین کارشناسانه قرار گرفته ‏و از سویی دیگر، رویکردها و برداشت  های کارگردان بازتاب یافته است.‏

در شمارۀ 78، به مناسبت صد و دهمین سال صدور فرمان مشروطیت، به زندگی پرتلاش یپرم  خان پرداختیم. در این شماره مطالبی را دربارۀ این رهرو راستین راه مشروطیت، از دیدگاهی دیگر و با قلمی دیگر، به داوری ‏خوانندگان می  سپاریم. ‏

در دانشگاه های نقاط دور و نزدیک جهان، بسیارند چهره  های علمی و هنری ایرانی، که منشأ آثاری بوده و هستند و چه ‏بسا شماری از آنان در ایران کمتر شناخته شده  اند. در این شماره، دانشمندی تاریخ شناس معرفی شده ‏که حوزۀ پژوهش های وی ایران عصرقاجار و قفقاز است و چنان که می دانیم تاریخ قفقاز جدای از تاریخ ایران نیست. همچنین، ‏مقاله ای بر اساس یکی از پژوهش های همین دانشمند دربارۀ خانات قفقاز و ایروان تدوین شده که دربرگیرندۀ ‏اطلاعات تاریخی جالبی است.

در بخش چهره ها، به معرفی هنرمندی پرداخته ایم که دست روزگار او را با ایران پیوند داده بود. ‏این هنرمند، که بیشتر بر صحنۀ تئاتر محافل ارمنی ظاهر می شده، در جوانی و برحسب اتفاق در زنجان به اجرای نمایش ‏گونه ای پرداخته که شرح آن را با قلم طنزآمیز خود نگاشته است.‏

«بررسی تطبیقی جایگاه کلیسای ارمنی در میان دیگر فرقه های مسیحی» در زمرۀ مطالبی محسوب می شود که مورد علاقۀ بسیاری از ‏کسانی است که با ارمنیان تماس و مراوده دارند. درضمن، این نخستین مقاله ای است که با این موضوع در فصلنامۀ پیمان ‏چاپ می  شود. ‏

دربارۀ نقش ارمنیان در امپراتوری عثمانی مطالب فراوانی در شماره های پیشین پیمان آمده اما هنوز ناگفته ها فراوان ‏است. با توجه به تلاش هایی که برای زدودن نام ارمنی و آثار ارمنیان از صفحات تاریخ ترکیه می  شود لازم ‏است واقعیت های تاریخی هرچه بیشتر بازگو شود تا مبادا در دراز مدت جعل و تحریف تاریخ، که ترکیه و برادر کوچکش در قفقاز سابقه و تجربۀ فراوانی در آن دارند، موجب آشفتگی اذهان گردد و بر واقعیت های تاریخی  سایه افکند. در همین ارتباط در این شماره نیز نگاهی داریم به تلاش  های ارمنیان در امپراتوری عثمانی در زمینۀ به کار گیری و اشاعۀ  شیوه  های نوین فعالیت های مالی و اقتصادی رایج در کشورهای پیشرفتۀ وقت.‏