 تابلو کوچه آلیک انگیزۀ بنیان گذاری و راز تداوم هشتادسالۀ روزنامۀ آلیک[1] را صرفاً باید در روحیۀ ایثار ویژه ای جست و جو کرد که در قشری زحمتکش و روشنفکر از فعالان ملی ـ اجتماعی جامعه متجلی است، روحیه ای مبتنی بر ایمانی ناب که سرمنشائی آرمان گرایانه دارد و با تجلی در نسل ها آنها را به گام برداشتن در مسیری اجتماعی و میهن دوستانه وامی دارد. بقای آلیک خود گواه صادق و گویای این مدعاست. این نشریه در شرایط پراکندگی جهانی ارمنیان و با توجه به محدودۀ جغرافیایی ـ فرهنگی خاص، بدون برخورداری از پشتیبانی مالی دولتی و تنها با تکیه بر حسن نیت و همیاری های مردمی و درآمد حاصل از آگهی های بخش خصوصی و چاپخانۀ تحت مالکیت روزنامه در شصت سال اخیر همچنان در زمرۀ معدود نشریات ارمنی زبان خارج از ارمنستان باقی مانده است. ارائۀ سال شمار و شرح چگونگی تأسیس آلیک مستلزم مرور مختصر حیات سیاسی ـ اجتماعی جامعۀ ایران و ارمنیان آن (به ویژه، مطبوعات ارمنی زبان ایران) در دو دهۀ پیش از تأسیس آلیک است. سال های 1299 ـ 1309ش (دهۀ 1920 ـ 1930م) را می توان از نظر تحولات بین المللی و داخلی مرحلۀ دوم از دوران تاریخی جدیدی قلمداد کرد که ایران در مسیر تاریخ معاصر خود گام در آن نهاده بود. مرحلۀ نخست، یعنی دو دهۀ اول قرن بیستم میلادی، با تکوین جنبش مشروطیت، عملیات گوناگون نظامی و سیاسی، استقرار نظام پارلمانی و پیامدهای ناشی از آن همراه بود و صفحۀ نوینی را در تاریخ معاصر ایران گشود. در دهۀ نخست این مرحله نام « یپرم خان» (داویدیان)، انقلابی زبده و باتجربۀ ارمنی تبار، در عملیات نظامی جنبش مشروطیت به گونه ای شایان درخشید و بر برج یادبود دوستی و همبستگی پایدار قوم ارمن با برادران ایرانی خود جاودانه حک شد.
دهۀ دوم قرن بیستم میلادی مرحلۀ گذار تاریخی بود. نظام نوپای مشروطه بار دیگر تحت نفوذ تدریجی سیاست بازی های گروه گرایانۀ خاندان های وابسته به دربار قرار گرفت که به صورت پنهان از سوی دولت های بزرگ خارجی پشتیبانی می شدند. این امر به ضعف روزافزون حکومت مرکزی، هرج و مرج اقتصادی ـ اجتماعی و زوال نظام سلطنتی، که قدرت آن به دست نظام مشروطه محدود شده بود، انجامید. ادامۀ این اوضاع نابسامان اجتماعی با فقر عمومی، که ارمغان جنگ جهانگیر اول بود، به نهایت خود رسید. با پایان یافتن جنگ جهانی اول (1918م)، به ویژه با شروع دهۀ 1920م، جامعۀ جهانی پای به مرحلۀ نوینی نهاد و شرایط اجتماعی ـ اقتصادی و سیاسی ـ نظامی جدیدی بر ملت های گوناگون تحمیل شد. پیامد این وضعیت جهانی در منطقه عبارت بود از تحولاتی مهم در جوامع کشورهای مستقل، نیمه مستقل و مستعمرۀ مجاور ایران که به تدریج به ایران نیز سرایت کرد. جمهوری های نوپا و تازه استقلال یافتۀ قفقاز، از جمله جمهوری ارمنستان، استقلال دو سالۀ خود را (1918 ـ 1920م) از دست دادند و بار دیگر تحت سلطه و انقیاد روسیه درآمدند که پس از انقلاب بلشویکی 1917م به اتحاد جماهیر شوروی تغییر یافته و با نظام فراگیر حزب کمونیست رهبری می شد. عصر پادشاهی سلاطین عثمانی ترکیه نیز به پایان رسید و نظام جمهوری در آن کشور برپا شد. سرزمین های عربی خاورمیانه هم با شکست عثمانی تحت قیمومت دولت های فاتح غربی درآمدند. در ایران، نظام سلطنتی خاندان قاجار فروپاشید و رضاخان، سردار سپه (فرماندۀ کل ارتش)، با تکیه بر اریکۀ شاهی سلسلۀ پهلوی را بنیان نهاد و خود را شاه ایران اعلام کرد و با وجود مجالس شورای ملی و سنا، که از جنبش مشروطه به یادگار مانده بودند، نظامی استبدادی با مرکزیتی مطلقاً فردی بر سراسر کشور حاکم شد. در این اوضاع و احوال، ارمنیان ساکن شهرستان ها و روستاهای نواحی مرکزی ایران به علت ناامنی های محلی به سرعت شروع به مهاجرت کردند و در پایتخت و مراکز استان ها ساکن شدند. این موضوع با ورود انبوه مهاجران ارمنی از ارمنستان غربی، که از قتل عام 1915 ـ 1923م ترکیه جان سالم به در برده و به ایران پناه آورده بودند، تشدید شد. بیشتر این مهاجران در شهرهای تبریز، همدان و به ویژه تهران، سکنا گزیدند. تقریباً هم زمان با این اوضاع ورود خیل مهاجران ارمنی و غیر ارمنی از قفقاز به خاک ایران آغاز شد. این گروه از مهاجران به دنبال برپایی نظام کمونیستی در آن خطه راه مهاجرت در پیش گرفتند و با ورود به خاک ایران در مراکز ارمنی نشین و در نهایت در تهران مأوا گزیدند. در پایان دو دهۀ یاد شده، یعنی با شروع دهۀ 1930م / 1309ش، جامعۀ کوچک ارمنیان تهران تبدیل به مجموعه ای متشکل از مهاجران بومی شهرستان ها و روستاهای اران، مهاجران رانده شده از ارمنستان غربی (شرق ترکیه) و مهاجران و تبعیدیان قفقازی شد که دارای سطوح فرهنگی، رفتارهای اجتماعی، عادات و آداب و رسوم گوناگون و متفاوت از یکدیگر و نیازهای اجتماعی روزافزون از قبیل مدرسه، مراکز مذهبی، اماکن عمومی و انجمن ها، نشریات و مطبوعات ارمنی زبان بودند.
از اواخر قرن نوزدهم میلادی نیاز به وجود نشریات ارمنی زبان در جامعۀ کم جمعیت ارمنیان آن روز تهران احساس می شد. بر این اساس، نخستین نشریۀ ارمنی زبان چاپ ایران، یعنی هفته نامۀ شاویق[2] (کوره راه)، به مدت سه سال از 1894 ـ 1897م / 1273 ـ 1276ش، در تهران به چاپ رسید. ناشر و صاحب امتیاز این هفته نامه در دورۀ اول آندریاس بیگ نظریان بود و سردبیری آن را نیز در دورۀ اول هووهانِس خان ماسحیان[3] (مساعد السلطنه) و سپس ورتانِس پاپازیان،[4] رمان نویس و روزنامه نگار پرسابقه، بر عهده داشتند. دومین نشریۀ ارمنی زبان ایران، هفته نامۀ آستق آرِوِلیان[5] (ستارۀ شرقی)، از 1896م در تهران شروع به کار کرد و 26 شماره از آن به چاپ رسید. مؤسس، صاحب امتیاز و سردبیر اسمی این هفته نامه مارکار مارکاریان بود اما در اصل سردبیری آن را سقراط خان گلوفیان برعهده داشت. زیاده روی این دو هفته نامه در طرح مسائل و مشکلات درونی جامعۀ ارمنیان تهران زمینۀ ایجاد تنش و برخوردهای مداوم بین آنها را فراهم ساخت و مشکلات مالی چاپ و نشر نیز مزید بر علت و سرانجام منجر به تعطیلی تقریباً هم زمان هر دو نشریه شد.
شرح مبسوط تاریخچۀ جراید ارمنی زبان ایران در فاصلۀ زمانی 37 سالۀ بین هفته نامۀ شاویق (1894م) و آلیک (1931م) خارج از موضوع این سال شمار و موضوعی است که به کرات در مآخذ مکتوب فارسی و ارمنی منعکس شده. بنابراین، در این نوشتار تنها به بررسی نشریات چاپ تهران، که طی 37 سال مذکور به طور موقت منتشر شده اند، اکتفا می کنیم. پس از تعطیلی هفته نامه های شاویق و آستق آرِوِلیان وقفه ای حدوداً پانزده ساله در انتشار مطبوعات ارمنی زبان تهران پیش آمد. در نتیجه اخبار مربوط به رویدادهای جنبش مشروطه و فعالیت های ارمنیان طی سال های 1900 ـ 1910م / 1279 ـ 1289ش را باید در نشریات چاپ تبریز و جلفای اصفهان جست و جو کرد.
از 1912م بار دیگر چاپ نشریات ارمنی زبان در تهران شروع شد که به ترتیب سال انتشار عبارت اند از: ـ دو هفته نامۀ آرشالویس[6] (شفق) (1912م). مدت انتشار: شش ماه (ارگان حزب داشناکسوتیون)، صاحب امتیاز: آرسن (خان) میکائیلیان، سردبیران: هووسپ هُوانسیان (ه.اِلمار) و زورا ساگینیان. ـ هفته نامۀ آراوود[7] (صبح) (1919ـ1920م)، تعداد: هفتاد شماره (دومین ارگان حزب داشناکسوتیون)، سردبیر: هووسپ هُوانسیان. ـ دو هفته نامۀ فکاهی ـ انتقادی بوبوخ[8] (لولو) (1920 ـ1933م)، وابسته به جریان فکری چپ ، سردبیر: هایک گاراگاش. این نشریه بعدها به صورت هفتگی منتشر شد. ـ هوریزون[9] (افق) (1920م)، گاهنامۀ وابسته به نهضت چپ، مدت انتشار: یک سال، صاحب امتیاز: هاروتیون پطروسیان (ه. جرماک)، سردبیر: سیمون سیمونیان. ـ ایرانی آشخاتاوور[10] (رنجبران ایران) (1920ـ1921م)، وابسته به جریان فکری چپ ، صاحب امتیاز: هاروتیون پطروسیان. این نشریه ابتدا به صورت هفته نامه و بعدها یک روز در میان به چاپ می رسید. از 1921 ـ 1923م نیز با عنوان رنجبران ایران به زبان فارسی منتشر شد. ـ هفته نامۀ نورگیانک[11] (حیات نو) (1922ـ 1927م)، صاحب امتیاز: استپان خانبابیان و سپس وارطان هُوانسیان، سردبیر: اونیک مخیتاریان. نورگیانک پس از مدتی یک روز در میان به چاپ می رسید. این نشریه با وجود اینکه مانند آرشالویس و آراوود ارگان حزبی بود اما رویه ای میانه رو ـ بی طرف را دنبال می کرد و بنا به توصیه و پیشنهاد ایشخان هووسپ آرغوتیان، سفیر کبیر وقت جمهوری ارمنستان در تهران، پس از تعطیلی آراوود و هوریزون، که رویه ای خصمانه نسبت به هم در پیش گرفته بودند، به چاپ رسید. نور گیانک به صورت شرکت سهامی تأسیس شد با وجود این به علت ضعف اقتصادی در 1927م از انتشار بازایستاد. ـ گاقاپار[12] (عقیده) (1925 ـ 1927م)، نشریۀ اجتماعی، سیاسی و ادبی، صاحب امتیاز: آ. بِگیان، سردبیر: آ. قازاریان، هدف این نشریه، که یک روز در میان به چاپ می رسید، عبارت بود از ترغیب ارمنیان پراکنده در جهان (در این مورد ارمنیان ایران) به تبعیت از مرام فکری حاکم در ارمنستان شوروی نوپا. طی سال های 1927 ـ 1931م نشریه ای به زبان ارمنی در تهران منتشر نشد در 1931م/1310ش هفته نامۀ آلیک آغاز به کار کرد که در ادامه تنها به ذکر سال شمار مشروح آن خواهیم پرداخت و از بررسی دیگر نشریات منتشر شده در طی هشتاد سال اخیر، همچنین نشریات کنونی صرف نظر خواهیم کرد. در سال های پایانی دهۀ 1920م مرحوم آرسن (خان) میکائیلیان، که از فعالان ملی ـ اجتماعی ارمنیان ایران و از یاران مشروطه طلب یپرم خان سردار بود، با تلاشی پیگیر « باشگاه جوانان ارمنی» را در تهران تأسیس کرد که مجهز به تالار اجتماعات، کتابخانه و بوفه بود. این باشگاه پس از مدت کوتاهی تبدیل به محل ملاقات و رفت و آمد افراد بسیاری از اقشار مختلف با طرز فکر و اندیشه های گوناگون شد که در اجتماعات مختلف و سخنرانی های متنوع باشگاه شرکت می کردند و اصولاً رفت و آمد به این باشگاه سرگرمی رایج اقشار تحصیل کردۀ آن دوران به شمار می رفت. در این سال ها روبِن دِرمیناسیان (ملقب به روبن پاشا)، [13] از چهره های فعال سیاسی ـ اجتماعی ارمنی، که به طور موقت به ایران آمده بود و در تهران به سر می برد، روشنفکران ارمنی تهران را تشویق به چاپ نشریه ای کرد که زندگی جامعۀ ارمنیان ایرانی را منعکس سازد تا از این طریق جوامع ارمنی دیگر کشورها دربارۀ آنان اطلاع حاصل کنند چراکه ذهنیت آنها دربارۀ ایران و ارمنیان ایرانی تنها براساس خبرهای اتفاقی ای شکل گرفته بود که از طریق نامه های پراکنده و معدود در نشریات محلی آنان منتشر می شد. این فکر در محافل ارمنیان تهران بازتاب گسترده ای یافت و در جلسات عمومی باشگاه جوانان مطرح شد. گردانندگان باشگاه نیز با تأیید این پیشنهاد تصمیم به چاپ نشریه ای به زبان ارمنی گرفتند. هووسِپ هُوانسیان، پنجمین سردبیر آلیک، در خاطرات خود در این خصوص می نویسد: « آن زمان انجمن تصمیم به چاپ یک نشریه گرفت و به این منظور جلسات عمومی مشورتی برگزار شد، سنت زیبایی که از گذشته های دور آمده بود و برای شروع هر کار مهم و جدید یا حل مسئله ای پراهمیت قبل از اتخاذ تصمیم نهایی انجمن محلی ارمنیان مجمع مشورت عمومی تشکیل می داد و از میزان آمادگی افکار عمومی و نظریات جامعه کسب اطلاع می کرد. این شیوه سه فایده داشت: اول اینکه اولیای امور جامعه در راهی کاملاً مردم سالارانه گام برمی داشتند، دوم اینکه بر پشتیبانی طرفداران موضوع مورد نظر تکیه می کردند و سوم آنکه در جلسات مشورتی عمومی جوانب گوناگون موضوع مطرح شده روشن و زمینۀ اجرایی آن نیز فراهم می شد. افسوس که این سنت در حال حاضر[14] به کلی از بین رفته است» [15] آرسِن میکائیلیان، که از معتمدان جامعۀ ارمنیان تهران بود و در نهاد های دولتی نیز اعتباری در خور داشت، پیگیر موضوع چاپ نشریه شد. به موازات پیگیری های او دوستان همفکرش نیز، در طی هجده ماه، امکانات و زمینۀ اولیۀ شروع کار را فراهم کردند.
در مرحلۀ اول امتیاز هفته نامۀ نورگیانک، که انتشار آن در 1927م / 1306ش متوقف شده بود، به نام دکتر وارطان هُوانسیان، که قبلاً نیز دومین صاحب امتیاز نورگیانک بود، برای نشریۀ آلیک، تجدید اعتبار شد. امتیاز مستقل به نام روزنامۀ آلیک طی سال های بعد صادر شد. بدین ترتیب، هفته نامۀ آلیک در 1931م /1310 ش، با حداقل امکانات و بودجه ای بالغ بر 1600 تومان تأسیس شد. پایه گذاران آلیک عبارت بودند از: دکتر هاروتیون استپانیان، دکتر وارطان هُوانسیان، هووسِپ تادئوسیان، یقیشه ایشخانیان، استپان خانبابیان و هامبارسوم گریگوریان. این گروه در سال های نخست انتشار آلیک، به ویژه، در پنج سال نخست امور اداری آن را بر عهده گرفتند. هیئت تحریریۀ نشریه نیز به این ترتیب انتخاب شدند: هووسِپ هُوانسیان (ه. اِلمار): مدیر هیئت تحریریه (سردبیر) و مسئول اخبار جراید داخلی، هووسِپ تادئوسیان: دبیر، آلکسان هُوانسیان: مسئول بخش مطالعات تاریخی ـ اجتماعی و هامبارسوم گریگوریان (آهنگ ساز): مسئول بخش هنری ـ ادبی. اما پیش از شروع انتشار هفته نامه هووسِپ هُوانسیان از سمت خود استعفا داد. وی، که روزنامه نگار و سردبیری پرسابقه و زبده بود و در نشریات آراوود تبریز و تهران، آرشالویس و نورگیانک فعالیت کرده بود و با نشریات چاپ قفقاز نیز همکاری مستمر داشت، از ابتدای جلسات مشورتی تأسیس نشریه در باشگاه جوانان ارمنی با پیشنهاد چاپ نشریۀ جدید مخالفت ورزیده بود. دلیل مخالفت وی آن بود که اولاً در شرایط اختناق سیاسی ـ اجتماعی حاکم چاپ نشریه ای ملی ـ سیاسی را منطقی نمی دانست و ثانیاً معتقد بود که باید حداقل بودجۀ شش ماه نشریه پیشاپیش تأمین شود تا نشریه به سرنوشت آراوود آرشالویس و نورگیانک دچار نشود. وی پس از انصراف از مدیریت هیئت تحریریه گه گاه با نوشتن مقالاتی در تفسیر اخبار منتشر شده در جراید فارسی زبان با نشریۀ نوپای آلیک همکاری می کرد. با استعفای هُوانسیان، هووسِپ تادئوسیان به جای وی به سمت سردبیری منصوب شد. شناسنـامۀ هفتـه نـامۀ آلیـک  هیئت موسسان آلیک،پنج سال اول،از راست به چپ:هووسپ تادئوسیان،اولین سردبیر هفته نامه آلیک،دکتر وارطان هوانسیان،اولین صاحب امتیاز آلیک،دکتر هاروتیون استپانیان رئیس هیئت مدیره،یقیشه ایشخانیان مشاور،استپان خانبابیان مسئول چاپ و نشر و امور مالی،هامبارتسوم گریگوریان،مشاور آلیـک از 22 مـارس 1931م ـ 3 دسامبـر 1934م به صورت هفتگی به چاپ می رسید. نخستین سردبیر آن هووسِپ تادئوسیـان بود که حدود پنج سال (1931 ـ 1935م) در این سمت باقی ماند. در مدت سردبیری وی چاپ نشریه از حالت هفتگی به صورت یک روز در میان درآمد. نخستین صاحب امتیاز آلیک، دکتر وارطان هُوانسیان، حدود بیست سال از 22 مارس1931 ـ 10ژوئیۀ1951م عهده دار این مسئولیت بود. از 1931ـ 1934م آلیک هر هفته در چهار صفحه به چاپ می رسید که در این مقطع مجموعاً 175 شماره از آن منتشر شد. حق اشتراک ماهیانه در شروع کار سه قران، برای خارج از کشور پنج فرانک و قیمت تک فروشی آن یک قران بود. در سرمقالۀ نخستین شمارۀ آلیک می خوانیم: « آلیک با درک عمیق و وظیفه و تعهد سنگینی که تقبل کرده قدم در جایگاه نشر افکار می گذارد، اگرچه پیمودن این راه در حد غیرممکن دشوار باشد. تولد آن نیز دشوار و حاصل هجده ماه تلاش بی وقفه و پردغدغه بود.سرنوشت تلخ جامعۀ ارمنی از دیرباز چنین بوده و سرگذشت قهرمانان افسانه های کهن ارمنی همواره دشوار و غیرممکن جلوه کرده است.و نیز آگاهیم که پیشانی هیچ روزنامه نگار متعهدی در قبال مسائل اجتماعی نزد ما با تاج برگ جاه و افتخار مزین نشده است. با وجود این همچنان اعتقادی اساسی به این امر داریم که آلیک در شرایط دشوار کنونی ملزم است تا در حد توان خود در ارتقای سطح فرهنگی ارمنیان ایرانی مفید واقع شود». [16] دفتر اداره و هیئت تحریریۀ نشریه در خیابان لاله زار تهران، در مجاورت مطب دکتر وارطان هُوانسیان، واقع بود[17] اما پس از انتشار هفت شماره، از 9 مه 1931، دفتر هیئت تحریریه به خیابان قوام السلطنه (30 تیر کنونی)، ساختمان شمارۀ 27، طبقۀ دوم انتقال یافت.  صفحه اول اولین شماره نشریه هفتگی آلیک،22 مارس 1931م مرحوم پِتو گریگوریان، مسئول حسابداری آن سال ها، در خاطرات خود می گوید: «… درست سی سال پیش بود. در خیابان قوام السلطنه کنونی، کمی بالاتر از سفارت مصر، در طبقۀ بالای یک ساختمان دو طبقه اتاقی، برای هیئت تحریریه اجاره شده بود. کلیۀ اثاثیۀ تحریریه عبارت بود از یک میز، یک صندلی، به علاوۀ یکی دو صندلی زهوار دررفته که از باشگاه جوانان ارمنی به امانت گرفته شده بود، یک چراغ نفتی، یک قوری و یک کوزۀ گلی. بقیه، بی شک، عبارت بودند از مجلات و کتاب ها و غیره که اجزای همیشگی هر دفتر تحریریه است». [18] گریگوریان در ادامۀ خاطراتش می گوید: «… به خاطر دارم روزی مرحوم هووسِپ تادئوسیان به خاطر خرج های سنگینی که کرده بود به شدت مورد انتقاد قرار گرفته بود. خرج سنگین عبارت بود از چند قرانی که برای کرایۀ درشکه پرداخته بود تا مطالب را زود به چاپخانه برند و فرم های چاپ شدۀ آمادۀ تصحیح را به هیئت تحریریه برگردانند! ». [19] در پایان سال اول انتشار، یعنی از 22 مارس 1932م، مسئولیت چاپ و انتشار نشریه به یکی از مسئولان آلیک به نام استپان خانبابیان محول شد. در ادامۀ خاطرات پِتو گریگوریان می خوانیم: «… در اینجا به جاست به این نکته اشاره کنم که مرحوم استپان خانبابیان در آن سال ها مغازۀ کوچکی در خیابان نادری داشت که قالیچۀ کوچکی نیز در آن بود. هرگاه آلیک در تنگنای مالی قرار می گرفت این قالیچه برای چند روز به گرو گذاشته می شد تا مبلغی پول در اختیار یوسیف اووانوویچ[20] (دوستان صمیمی هووسِپ تادئوسیان او را به این اسم صدا می زدند) تهیه شود». [21] از 8 سپتامبر 1932م تا میانۀ ژانویۀ 1935م محل دفتر هیئت تحریریه مدام در حال جا به جایی بود. نخست به ساختمان شمارۀ 22 در خیابان علاء الدوله (فردوسی کنونی) منتقل شد. پنج ماه بعد به طبقۀ فوقانی باشگاه جوانان ارمنی در خیابان قوام السلطنه، چهار راه وزارت جنگ ( تقاطع خیابان های سرگرد سخایی و 30 تیر کنونی) نقل مکان کرد و بعد از مدتی بار دیگر به ساختمان شمارۀ 27 در همسایگی سفارت مصر (موزۀ آبگینۀ کنونی) برگشت. این وضعیت تا ژانویۀ 1935م ادامه یافت و پس از آن مدتی نسبتاً طولانی در بالاخانۀ چاپخانۀ مدرن، واقع در خیابان پستخانه (اکباتان شرقی کنونی)، که از بدو انتشار آلیک چاپ آن را بر عهده داشت، مستقر شد.
نشریه به تدریج دچار تنگنای اقتصادی شد و ناچار به کمک های مالی دوستداران نشریه، که به صورت سنت درآمده بود، متکی شد، وضعیتی که طبیعتاً نمی توانست مدتی طولانی ادامه یابد. بنابراین، هیئت مدیرۀ نشریه مادۀ خودکفایی اقتصادی را در اساسنامۀ نشریه گنجاند و تصمیم گرفته شد که نشریه پس از گذراندن یک دورۀ آمادگی از لحاظ اقتصادی به صورت مستقل درآید. براساس این تصمیم مگردیچ مگردیچیان، که مدیر داخلی چاپخانۀ مدرن متعلق به فردیناند سیمونیان بود، با پرداخت ماهیانه هفتاد تومان به هیئت تحریریه انتشار آلیک را برعهده گرفت که تعهدی سنگین بود زیرا وی ملزم شد تا درآمد و هزینه های نشریه را به صورت منظم درآورد، ملزومات کار چاپ و کاغذ را به موقع فراهم سازد و پرداخت به موقع حقوق اعضای هیئت تحریریه و چاپخانه را برعهده گیرد. مگردیچیان به تدریج موفق به انجام این کار شد. وی در گام بعدی به قول قدیمی خود عمل کرد و پس از بهبود وضع مالی نابسامان هفته نامه آن را یک روز در میان منتشر ساخت و نام مگردیچیان به منزلۀ ناشر در بالای صفحۀ نخست نشریه درج شد و هیئت تحریریه نیز به بالاخانۀ چاپخانۀ مدرن انتقال یافت. چاپ یک روز در میان آلیک (17ژانویۀ1935 ـ 31 دسامبر1940م)  سر عنوان (لوگوی) نشریه یک روز در میان آلیک،1935 – 1940م از 17ژانویۀ 1935م (اواخر 1314ش)، آلیک حدود شش سال به صورت یک روز در میان و با عنوان نشریۀ یک روز در میان ملی، اجتماعی، سیاسی و ادبی آلیک، در 875 شمارۀ چهار صفحه ای، منتشر شد. در این دوره نشریه صبح روزهای یکشنبه، سه شنبه و پنجشنبه به چاپ می رسید و شنبه ها تعطیل بود. این تغییر در دورۀ آخر سردبیری هووسِپ تادئوسیان صورت گرفت. وی فعالیت خود را تا 26 آوریل 1936م ادامه داد و در طی این مدت 349 شماره از نشریه را تهیه و تنظیم کرد. در پایان کار وی اطلاعیه ای در صفحۀ اول شمارۀ 26 آوریل 1936م با این مضمون به چاپ رسید: « اطلاعیه امور نشریۀ آلیک از شمارۀ مورخ 28 آوریل به وسیلۀ هیئت تحریریۀ جدید انجام خواهد شد. هیئت تحریریۀ آلیک». [22] از این تاریخ یرواند هایراپتیان، که فارغ التحصیل رشتۀ حقوق از چکوسلواکی بود، عهده دار سمت سردبیری شد و حدود یک سال و نیم در این سمت باقی ماند. از 23 سپتامبر 1937م تا آخرین روزهای اوت 1941م (احتمالاً تا 28 اوت)، مقارن ورورد نیروهای متفقین به خاک ایـران، ادارۀ نشریـه را آندره دِراوهانیـان (آ. آموریان)، سومین سردبیر آلیک، به عهده گرفت. در دوران سردبیری وی آلیک به صورت نشریۀ مسلسل هر روز منتشر می شد.
داجات بوغوسیان،[23] که در آن سال ها ادارۀ امور داخلی چاپخانۀ مدرن را بر عهده داشت، دربارۀ وضعیت هیئت تحریریه در بالاخانۀ چاپخانه می نویسد: «… چند ماه قبل از آمدن من به تهران انتشار یک روز در میان آلیک شروع شده بود. نشریه در محل ساختمان نیمه مخروبه و مفلوک قبلی در خیابان پستخانه[24] قرار داشت که از دو بخش تشکیل شده بود. در بخش پشتی، در محلی تاریک و نمور شبیه زندان، ماشین چاپ مانند یک زندانی صبور قرار گرفته بود. دو بخش جلویی عبارت بود از دو باب مغازۀ رو به خیابان که بخش حروف چینی و صحافی چاپخانه در آن برپا شده بود و مغازه های مذکور روی آب انبار قرار داشتند. به این محلۀ شهر برق کافی نمی رسید و به این علت چرخ بزرگ دستگاه چاپ با نیروی بازوان قوی دو کارگر زحمت کش می چرخید و کاری طاقت فرسا و شاق بود. حروف چین ها و بقیۀ کارگران و اعضای تحریریه ناچار بودند در زیر نور کم سوی چراغ های نفت سوز کار کنند. مرحوم فردیناند سیمونیانس، مالک چاپخانه، شخصی بسیار محترم و موقر بود و از حامیان نشریه به حساب می آمد که از اولین روز انتشار سعی و همکاری بی دریغ خود را برای بقا و توسعۀ نشریه نشان داده بود. وی تمام تلاش خود را برای دریافت برق به کار بست ولی نتیجه ای حاصل نشد. سال ها بعد از آن هنگامی که آن کوچۀ خاکی به یکی از فعال ترین خیابان های زیبای شهر، یعنی خیابان اکباتان، تبدیل شده بود چاپخانه های مستقر در خیابان پستخانۀ آن روزها نیز از این نعمت علم و دانش بهره مند شدند. چند کلمه نیز دربارۀ بالاخانۀ آن ساختمان که محل استقرار به اصطلاح هیئت تحریریه بود: این واحد طبقۀ رو به شمال محقری بود که از بدو تأسیس از نور آفتاب محروم مانده بود و مجموعاً سه اتاق کوچک داشت که یکی از آنها به صورت مکمل به حروف چین ها اختصاص داشت. اتاق دوم دفتر صاحب چاپخانه بود و اتاق کوچک سوم هم دفتر ناظم چاپخانه، یعنی مرحوم مگردیچ مگردیچیان، بود و هم محل کار اعضای هیئت تحریریه و هم مدیر چاپ و نشر؛ یعنی، در اتاق کوچکی که مساحت آن به سختی دوازده متر مربع می شد میزهای نامنظم چاپخانه، سردبیر نشریه و مسئول امور داخلی و انتشارات قرار گرفته بودند. خیلی زود میز کوچکی نیز به این مجموعه اضافه شد و به مترجمی که برای همکاری دعوت شده بود اختصاص یافت. وظیفۀ او این بود که کلیۀ مطالب چاپی را قبلاً ترجمه کند و به دایرۀ تفتیش جراید و سانسور بفرستد تا مطابق دستوری که در آن دوران صادر شده بود بازرسی، حک و اصلاح شوند. گرد و خاک و سر و صدای درشکه ها و خودروهای باری که از کوچه عبور می کردند، اجازۀ گشودن پنجره را نمی داد. هوای گرم و دم کردۀ تابستان فضای آن اتاق کوچک مسقف به شیروانی را تبدیل به هیمۀ آتش می کرد و در هوای سرد زمستان نیز دود سیگار و بوی گاز ذغال سنگ فضای اتاق هیئت تحریریه را غیر قابل تحمل می ساخت. کف اتاق با خشت نامرغوب فرش شده بود و کارگر ساختمان را مجبور می کرد که در تابستان و زمستان آب به کف اتاق بپاشد تا بتواند آنجا را جارو کند… ». [25] روزنامۀ صبح آلیـک (3 ژانویۀ1941 ـ 1سپتامبر1960م) از جمعه، 3 ژانویۀ 1941م آلیک تبدیل به روزنامۀ صبح شد و با این منوال تا پایان اوت 1960م به صورت روزنامه ای چهار صفحه ای انتشار یافت (حدود 5650 شماره، از شمارۀ 1051 ـ 6700). در آن سال ها کلیۀ روزنامه های کشور بدون تعطیلی و در تمام روزهای هفته چاپ می شدند. بنابراین، نخستین شمارۀ روزنامۀ آلیک در روز جمعه منتشر شد. با وجود این همچنان در روزهای شنبه روزنامه به چاپ نمی رسید. آندره دِر اوهانیان (آ. آموریان)، در خاطرات خود می گوید: «… فکر کردیم آلیک را به صورت روزنامه منتشر کنیم. واروس بابایان[26] با مگردیچ مگردیچیان، که ناشر آلیک به شمار می رفت، به توافق رسید که چاپخانۀ دیگری برای چاپ روزنامه در نظر گرفته شود. ساختمانی واقع در خیابان فردوسی، رو به روی ساختمان اُپرا[27] اجاره و چاپخانه و دفاتر کار در آن مستقر شد. [28] اتاق سردبیر چسبیده به اتاق باریکی بود که اعضای تحریریه در آن کار می کردند. اتاق دیگری نیز، که مانند اتاق قبلی اتاقک تنگ دیگری در جوارش بود، به حسابدار و ناشر اختصاص یافت. طبقۀ همکف نیز جایگاه ماشین چاپ و استقرار حروف چین ها شد». [29] مانوئل ماروتیان،[30] از اعضای آلیک، می نویسد: «… آلیک در اتاقی سرد و تاریک واقع در [خیابان] قوام السلطنه متولد شد. در چاپخانۀ سیمونیانس در اکباتان تعمید یافت، جوانی اش را در چاپخانه ای که حامل بار سنگین دلنگرانی های مدیر خود، یعنی مگردوم،[31] بود طی کرد…». [32]  پانوس،روزنامه فروش صدیق آلیک «… دفتر تحریریۀ آلیک در آن وقت در انتهای خیابان فردوسی، در ساختمانی نیمه ویران، که رو به روی ساختمان نوبنیاد اما محکوم به تخریب اُپرا واقع بود، قرار داشت. اتاقی به منزلۀ دفتر تحریریه در نظر گرفته شده بود، که بخش حرفچین ها در طبقۀ تحتانی آن قرار داشت. اتاقکی در جلوی دفتر در خدمت مترجمان بود و یک اتاق نیز در اختیار ناشر روزنامه قرار داشت. آندره آموریان سردبیر ما بود. من بودم همراه با آرسِن مامیان و زاوِن قازاریان. در اتاق دیگر داجات بوغوسیان، مدیر تدارکات و مگردیچیان، که صاحب چاپخانه و ناشر روزنامه بود، کار می کردند. اصل موضوع را نباید فراموش کرد، یعنی حروف چین ها. سورِن یکی از آنها بود که از بدو تولد آلیک تا کنون[33] بدون درنگ کار می کند. همین طور آوِدیسیان که حروف چینی ماهر و استاد در کار خود بود. دیگری پانوس بود، روزنامه فروش سر به زیرِ پیر و خمیده ای که تا امروز آلیک ها را زیر بغل خود گرفته و در کوچه پس کوچه های تهران پرسه می زند. آلیک و پانوس گویی معنایی مترادف یافته و یکسان شده اند. زیرا عصر هنگام که مردم از سرکار به منزل برمی گردند می پرسند: ,پانوس نیامده؟، یعنی آلیک را آورده اند؟ جا دارد پانوس ها و سورِن ها در زمرۀ قهرمانان گمنام انگاشته شوند که تا به امروز متواضعانه در راه چاپ و نشر و توزیع روزنامه تلاش می کنند. خوانندگان آلیک هم از جنس سورِن ها، پانوس ها و دایی ناتان های متین و سربه زیر هستند. منظورم خوانندۀ راستین است نه کسانی که صفحۀ َآگهی های فوت را ورق می زنند…». [34] جنـگ جهـانی دوم دو سال پس از شعله ور شدن جنگ جهانی دوم (سپتامبر 1939م)، در ساعت 4 بامداد 25 اوت 1941م، قوای نظامی متفقین هم زمان از شمال، غرب و جنوب وارد خاک ایران شدند. در 16 سپتامبر 1941م رضا پهلوی استعفای خود را به مجلس شورای ملی ارائه داد و امور سلطنت را به پسرش، پهلوی دوم، محول کرد. از سپتامبر 1941م مسئولیت هیئت تحریریۀ روزنامه در مدتی محدود بر عهدۀ مانوئل ماروتیان گذارده شد. وی، که در اصل بازیگری هنرمند و کارگردان باسابقۀ تئاتر بود، در مقالۀ « یک خاطرۀ کوچک» با روحیه و قلمی هنرمندانه اوضاع اجتماعی و جو حاکم بر تهران را در سال های جنگ جهانی دوم چنین توصیف کرده است: «… جنگ با شدت مهیبی ادامه داشت.تهران به شهر جهان وطن ها مبدل شده بود. دیگر لعبتک ها به انگلیسی سخن می گفتند! بد گمانی و بی اعتمادی بر فراز کافه فیروز و بودیونی و خانه به خانه بال گشوده بود. آندره ( آ. آموریان) بنا به دلایلی استعفا داد. او در حبس بود و مرا به جای وی گمارده بودند. کِری[دایی]، یعنی سرکیس هاروتونیان، به منزلۀ مصحح متون به جمع ما پیوست. روزگار سخت و سنگینی بود. به غیر از کار سنگین سردبیری مسئولیت های دیگری نیز بر شانه های ضعیف من فشار می آوردند و من متوجه نبودم که زیر بار چه مسئولیت سنگینی قرار دارم. توطئه های زیادی در بیرون در حال اتفاق بود. توطئه هایی نیز در حول و حوش آلیک چرخ می زد. با وجود این، با سماجت پا سفت کرده بودیم و روزنامه هر روز به طور مرتب، منتشر می شد». [35]
در نیمۀ اول 1942م، هووسِپ هُوانسیان (ه. اِلمار)، روزنامه نگار مجرب و باسابقه، مسئولیت سردبیری روزنامه را تقبل کرد و به منزلۀ پنجمین سردبیر آلیک مسئولیت سنگین ادارۀ روزنامه را در سال های طوفانی جنگ دوم جهانی و پس از آن، که آکنده از کشمکش های اجتماعی، سیاسی و بازتاب های درون اقلیتی آن بود، تا 1948م به دوش کشید. در دورۀ اول سردبیری هووسِپ هُوانسیان دو تن از مترجمان جوان، آرسِن مامیان و زاون قازاریان، که با روزنامه همکاری می کردند، به صورت تمام وقت به جمع هیئت تحریریه پیوستند (آرسِن مامیان تمام زندگی خود را وقف آلیک کرد، هم در متن کار و هم به منزلۀ همکار جانبی و در سال های بعد نیز مدتی مسئولیت تحریریه را عهده دار شد. ویژه نامۀ چهلمین سالگرد تأسیس آلیک را نیز او منتشر کرد). در این دوره همچنین دکتر اونیک ساهاکیان و آلبرت برناردی، که در آن سال ها دانشجوی رشتۀ حقوق دانشگاه تهران بودند و نیز نویسندۀ تازه کار و خوش قریحه ای به نام هاکوپ کاراپتیان، که تازه از تبریز به تهران آمده بود، همکاری خوبی را با روزنامه شروع کردند (کاراپتیان بعدها به امریکا مهاجرت کرد و با نام هاکوپ کاراپنتس رمان نویسی معروف شد). [36] در پی اغتشاشات حاکم بر کشور در جنگ جهانی دوم، تهران در آذر1321ش (8 دسامبر1942م) در آستانۀ جنگ شهری قرار گرفت و در نتیجه قوام السلطنه، نخست وزیر وقت، چاپ کلیۀ جراید کشور را موقتاً ممنوع کرد و تنها به خبرنامۀ رسمی دولتی اجازۀ انتشار داد. این وضعیت تا پایان تهیه و تصویب قانون جدید مطبوعات از سوی مجلس به طول انجامید. انتشار آلیک نیز به پیروی از این اوضاع متوقف و بار دیگر از 5 مارس 1943م (نیمۀ اسفند 1322ش) از سر گرفته شد. جنگ جهانی دوم در 9 مه 1945م خاتمه یافت و فردیناند سیمونیانس چاپخانه دار بار دیگر به انتشار روزنامۀ آلیک و چاپ آن در چاپخانۀ مدرن اهتمام ورزید. هووانِس شاهیجانیان، که در آن سال ها تکنسین ماهری در امور چاپ و سرپرست حروف چین های چاپخانۀ مدرن بود، در مقالۀ «پیشرفت های بخش حروف چینی آلیک» می نویسد: «… علی رغم آنکه یک دهه از تأسیس آن [آلیک] می گذشت ولی به دلایل اقتصادی و غیره کماکان از داشتن چاپخانه ای مستقل محروم و دستخوش هوی و هوس های این و آن چاپخانه دار می شد. از 1941م، آلیک به مدت چند سال در چاپخانۀ کارون (خیابان فردوسی) چاپ شد. … حروف چینی روزنامه در آن سال ها چه وضعی داشت؟ حروف دستی و بیشتر آنها کهنه و غیر قابل مصرف و تعدادشان ناقص بود. برای حفظ فواصل بین سطور به جای شپون های سربی از تکه های مقوا استفاده می کردیم که فرسوده شده بودند و حروف از کنارۀ آنها بیرون می ریختند و دردسر مضاعفی را برای حروف چین ها ایجاد می کردند و علاوه بر آن بهانه ای برای بگو مگوهای نا مطبوع به دست می دادند. در نهایت، حروف دچار چنان وضعی شدند که دیگر روزنامه به سختی خوانده می شد. این مهم ترین دلیلی بود که بر مبنای آن هووسِپ هُوانسیان[37] به ما سفارش کرد تا از روز اول ژانویۀ 1945م کلیشۀ عنوان روزنامه را، که تنها مایملک شخصی روزنامه در آن چاپخانه بود، همراه خود برداریم و به چاپخانۀ مدرن برگردیم، جایی که حروف آن وضعیت نسبتاً خوبی داشتند. روزنامه سه سال نیز به یمن وجود چاپخانۀ مدرن موجودیت خود را حفظ کرد اما مجموعه حروفی که در آن چاپخانه در اختیار روزنامه قرار داشت نیز به غیر از فرسودگی پر از کم و کسری بود و به سختی صفحات روزنامه را پر می کرد و چنانچه پس از بسته شدن کلیۀ صفحات، خبری مهم در آخرین لحظه برای چاپ در آن شماره می رسید به ناچار با چند نوع حروف گوناگون چیده می شد». [38] از اواخر 1947م لئون کلانتریان به مدیریت انتشار روزنامه گمارده و با موافقت مدیریت روزنامه سفارش خرید محمولۀ جدیدی از حروف چاپی به زبان ارمنی داده شد. از اول 1948م آلیک در چاپخانۀ فرانسوا ملک کرم،[39] واقع در کوچۀ گوهرشاد خیابان نادری (خیابان جمهوری، رو به روی هتل نادری) و با استفاده از بخش حروف چینی شخصی روزنامه به چاپ رسید. شاهیجانیان در این خصوص می نویسد: «… پس از سه سال ماندن در آنجا [چاپخانۀ مدرن] در اواخر 1947م جنب و جوش در اطرافیان روزنامه محسوس شد. منتظر اتفاقاتی شدیم که دیر هم نشد. روزی آقای لئون کلانتریان، مسئول نشر روزنامه، نزد حروف چین ها آمد و اعلام کرد که حروف جدیدی از بیروت خریداری شده و به تهران رسیده است و هم اکنون در انبار تجارت خانۀ آقای نشان مِصِریان قرار دارد. لبخند رضایت بر چهرۀ حضار نشست. خوشحالی ما در آن لحظه قابل وصف نیست. حق هم داشتیم چون اولاً از آن حروف کهنه خلاص می شدیم و ثانیاً نشریه صاحب بخش حروف چینی شخصی خود می شد. آن روز را به وضوح به خاطر دارم که روزنامه باید برای نخستین بار در بخش حروف چینی شخصی خود، مستقر در چاپخانۀ فرانسوا ملک کرم، که اکنون کلاً در اجارۀ روزنامه بود، حروف چینی و چاپ می شد. با وجود آنکه از چند هفته قبل در روزهای تعطیل نیز جمع شده و کارهای اولیۀ چیدن و مرتب کردن حروف جدید را انجام داده بودیم و آن روز هم هر یک از آشنایانی که به بخش حروف چینی آمدند تا جایی که توانستند کمک کردند با این حال روزنامه زودتر از ساعت دوازده چاپ نشد. اگر اشتباه نکنم شب سال نو بود. مرحوم آرشاویر کازانچیان ( از متصدیان آلیک) در آن ساعت شب برای ما، که در چاپخانه کار می کردیم، برنامه ای شبیه ضیافت ترتیب داد. اولین سخن گوی مجلس هم خودش بود که در پایان صحبت هایش آرزو کرد روزی آلیک صاحب چاپخانۀ شخصی شود». [40] ششمین سردبیر آلیک، داجات بوغوسیان، در 1949م، مشغول فعالیت شد (دورۀ سردبیری وی به مدت شش سال از 1949 ـ 1955م ادامه یافت).
از تاریخ 9 مه 1950م آلیک صاحب ماشین چاپ شخصی و دیگر ملزومات چاپی شد. از این تاریخ به بعد هیئت تحریریه بخش انتشاراتی و چاپخانه در یک ساختمان استیجاری واقع در خیابان نادری شمارۀ 16 (انتهای بن بست آلیک کنونی) به هم پیوستند. هووانِس شاهیجانیان در این مورد می نویسد: «… سه سال از مالکیت بخش حروف چینی گذشته بود اما این کافی نبود چون هنوز راه زیادی را در پیش داشتیم. زمزمه هایی دربارۀ پیشنهاد خرید چاپخانه وجود داشت. به تجربه قابل پیش بینی بود که این آرزو نیز باید به زودی عملی شود. در مه 1950م (1329ش)، بخش حروف چینی را به ساختمان کنونی منتقل کردیم که ماشین چاپی خریداری شده از چاپخانۀ طلوع به ضمیمۀ حروف ارمنی و لاتین و دیگر ملزومات چاپی در آنجا قرار داشت. یک تُن حروف سربی، که قبلاً از بیروت خریداری شده بود، فرسوده شده و تقریباً غیرقابل استفاده شده بود. دیری نگذشت که کریم آزادی، تاجر لوازم چاپ، سفارش خرید ماتریس های حروف ارمنی را داد و آلیک مشتری عمدۀ تجارت خانۀ وی شد. به لطف او انبار چاپخانه با حروف جدید پر شد و از دغدغۀ کمبود حروف آزاد شدیم». [41]
امتیاز انتشار روزنامه، پس از فوت دکتر وارطان هُوانسیان، از 11 ژوئیۀ 1951م به دکتر آرداشِس بابالیان (دومین صاحب امتیاز آلیک) واگذار شد. وی تا اوت 1959م (هنگام مرگ) عهده دار این مسئولیت بود. هووسِپ هُوانسیان (ه. اِلمار) از 23 ژوئیۀ 1955م (1334ش) بار دیگر سردبیری روزنامه را پذیرفت و کمی بیش از سه سال، یعنی تا 5 سپتامبر 1958م، در این سمت باقی ماند. در بیست و پنجمین سال تأسیس آلیک، یعنی در 1956م، با خرید ساختمان استیجاری محل استقرار روزنامه، سرانجام آلیک صاحب ساختمانی تحت مالکیت خود شامل بخش های هیئت تحریریه، حسابداری، انتشارات، کتابخانه، چاپخانه، انبار و تالار اجتماعات شد. بـا استعفای هووسِـپ هُوانسیان، در 1958م، مسئولیت تحریریه به آنوشاوان گریگوریان، هشتمین سردبیر آلیک، سپرده شد که تا میانۀ 1960م عهده دار این مسئولیت بود. در 1958م چاپخانه آلیک به دو دستگاه ماشین حروف چینی لاینوتایپ و یک دستگاه ماشین چاپ مسطح پرسرعت مجهز شد. شاهیجانیان می نویسد: «…اول ژوئیۀ 1959م (تابستان 1338ش) بود که مهندس متخصص دستگاه های حروف چینی لاینوتایپ اعلام کرد که دستگاه ها راه اندازی شده و آماده بهره برداری اند. در یک آن اعضای هئیت تحریریه و افراد دیگری که در دفتر روزنامه حضور داشتند به چاپخانه سرازیر شدند تا دستگاه های حروف چینی و حروف ریز جدید را ببینند. برای غافل نماندن از اوضاع، سریعاً به آنها پیوستم. در میان شورو شعف همگانی آنوشاوان گریگوریان، مسئول هیئت تحریریه، به چشم می خورد که برای تجهیز چاپخانه آن همه زحمت کشیده بود و از یک سال قبل مدام نوید این واقعه خوش را به ما داده بود. در آن روز آرزوی دیرین او و دوستان متعددش به واقعیت پیوسته بود. وی در جو حاکم بر آن جمع با خوشحالی در جلوی دستگاه نشست و دنبال حروف به خصوص روی صفحۀ کیبورد گشت. سرانجام با کمک بنده سطر مورد نظر وی برای قالب ریزی حروف سربی آماده شد و پس از آنکه عملیات چیدمان قالب های حروف و قالب ریزی خودکار به پایان رسید جملۀ مورد نظر وی که یک پیام تهنیت آمیز بود به منزلۀ نخستین تولید دستگاه جدید خوانده شد.هفتۀ بعد، یعنی در 7 ژوئیه، دستگاه لاینوتایپ به صورت منظم کار می کرد و اینجانب، نویسندۀ سطور حاضر، به سمت اولین استفاده کنندۀ آن برای حروف چینی مفتخر شدم». [42] نهمیـن سردبیر آلیک، دکتر باغدیک میناسیانس،[43] از میانۀ1960م تا اوایـل1971م (1339ش ـ 1349ش)، قریب یازده سال، عهده دار سمت سردبیری روزنامه شد. در 1960م نیز دکتر رُستُم استپانیان صاحب امتیاز روزنامه شد و از شمارۀ 11 ژوئیۀ 1960م نام وی با همین عنوان در روزنامه درج شد.
روزنامۀ عصر آلیـک (1 سپتامبر 1960م) از اول سپتامبر 1960م (اواسط شهریور1339ش) زمان انتشار روزنامه از صبح به عصر تغییر یافت و هفته ای شش شماره از آن به استثنای روزهای تعطیل و جمعه ها به سردبیری دکتر باغدیک میناسیانس منتشر شد. ماهنامه آلیـک (1961م ـ1963م)
 روی جلد ماهنامه آلیک،آگوست 1963م،سال سوم (تصویر روی جلد کاری از:هاروتیون میناسیان ماهنامۀ آلیک از 1961م در 36 شمارۀ پیاپی انتشار یافت. این ماهنامه شامل بخش های ادبی، جامعه شناسی، تفسیر ماهانۀ سیاسی، هنری، علمی و فکاهی بود. سردیبر این ماهنامه نورایر پاهلاوونی و اعضای هئیت تحریریه عبارت بودند از: ساموئل ساروخانیان،[44] هرایر خالاتیان، هارپیک تمرزیان و خاژاک دِر گریگوریان، که از سال دوم انتشار ماهنامه به جمع هئیت تحریریه پیوست. با تجهیز چاپخانه به ماشین چاپ خودکار پرشتاب از شنبه 30 اکتبر 1965م روزنامه در هشت صفحه، با قطعی کوچک تر از گذشته و با عنوان دو رنگ به چاپ رسید. ساختمان جدید آلیـک طی 1966ـ1967م عملیات اولیۀ ساخت بنای جدید روزنامه، که از سال ها قبل برنامه ریزی شده بود، آغاز شد. این ساختمان مدرن، که مجهز به کلیه تأسیسات و امکانات رفاهی بود، در مجاورت چاپخانه و هئیت تحریریه، در دو طبقه و یک طبقه نیمه همکف بنا شد و با ساخت آن هئیت تحریریه، انتشارات، حسابداری، دفاتر، کتابخانه، تالار اجتماعات و چاپخانه به محل ساختمان جدید انتقال یافت. نقشۀ ساختمان کار رُستُم وُسکانیان، مهندس، آرشیتکت و استاد دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران، بود و مهندسی سازۀ آن به دست مهندس آندرانیک آندریاسیان و تحت نظارت مهندس نشان پیرومیان صورت گرفت. تأسیسات تهویه و گرمایش مرکزی نیز به دست مهندس خاچاتوریان طراحی شد. لازم به ذکر است که کلیۀ کارشناسانی که از آنها نام بردیم به صورت افتخاری در این طرح شرکت کردند. در سرمقاله شمارۀ 17 فوریۀ 1968م (بهمن 1346ش)، با عنوان « درهای خانۀ نوبنیاد آلیک به روی شما گشوده می شوند» چنین می خوانیم: «…. آلیک پایداری و پیشرفت کرده است. این نتیجۀ اندیشه و منشی آکنده از روح زندگی و روش کار غیرانتفاعی، شفاف، سازنده و پیگیرانه بوده و از این رهگذر جایگاهی در خور در بین مطبوعات ارمنی زبان پراکنده در جهان کسب کرده و در طی 38 سال پایداری و تداوم بقای خود پیشرفتی مستمر داشته، هم از لحاظ کیفی و محتوایی و هم دست یازی به خانه ای در اختیار خود. آلیک به صورت هفته نامه شروع به کار کرد، به نشر سه شماره در هفته رسید و سپس موفق به انتشار روزنامه شد. با وسعت بخشیدن تدریجی به قطع نشریه توانست تعداد صفحات را بیفزاید و به صورت روزنامۀ هشت صفحه ای عصر درآمد. از امکانات ناچیز چاپی به چاپخانه ای مستقل و امروزین و از مرکزی استیجاری به ملکی شخصی و اکنون به خانه ای سه طبقه و مجهز به کلیۀ امکانات دست یافت. آنچه ذکر شد گویای توسعه و ارتقای کمی و کیفی آلیک بود و گواه آن خانۀ نوبنیاد آلیک است که درهایش را بر روی شما می گشاید». [45]
بر بالای صفحۀ نخست شمارۀ مذکور اطلاعیه ای با این مضمون دیده می شود: « روز بازدید عمومی به مناسبت بازگشایی خانۀ نوبنیاد آلیک روز 8 فوریۀ 1968م، از ساعت10 ـ1 و از ساعت 4 ـ 8 عصر، مقدم کلیۀ بازدیدکنندگان را گرامی می داریم». در تابستان همان سال ضیافتی نیز در تالار اجتماعات روزنامه به این مناسبت و با حضور مسئولان دولتی، اعضای شورای خلیفه گری ارامنه و مسئولان کانون های مختلف برگزار شد. مجلۀ دوهفتگی آلیـک جوانان شمارۀ نخست مجلۀ دو هفتگی آلیک جوانان در 26 نوامبر 1969م، در روز جشن سالیانۀ روز نوجوانان، که از چند سال پیش هر ساله از سوی روزنامه برگزار می شد، انتشار یافت و در اختیار حاضران قرار گرفت.
انتشار نشریۀ جوانان و نوجوانان در مطبوعات ارمنی زبان ایران تازگی داشت. پیش از آن نشریات ویژۀ کودکان منتشر شده بود اما جای نشریه ای خاص ردۀ سنی جوانان و نوجوانان همیشه خالی بود. به همین دلیل این مجلۀ دو هفتگی با استقبال بسیار خوبی در مدارس ارمنیان رو به رو شد. مطالب گوناگون مجله را خود نوجوانان علاقه مند در کانون مطبوعاتی وابسته به روزنامه تهیه می کردند. سردبیر آن ژیرایر غریبیان، روزنامه نگار فعال آن دوره، بود که قبلاً نیز (از تاریخ 11 اکتبر 1965م) موفق شده بود به صورت هفتگی نصف یکی از صفحات داخلی (سپس دو نیم صفحه) را به نوشته های نوجوانان اختصاص دهد و به این ترتیب، نوجوانان ادب دوست و اهل قلم را گرد هم آورد. این نشریه تا پایان 1978م، مصادف با اعتصاب 62 روزۀ مطبوعات ایران، منتشر شد. ژیرایر غریبیان از 1969م ـ 1975م سردبیری نشریه را بر عهده داشت. ژرژ ماردیروسیان، آموزگار با سابقۀ مدارس و دستیار کارگردان، مصحح مجله بود. او در سال های بعد به هئیت تحریریۀ روزنامه پیوست و تا پایان عمر یار و همراه دلسوز هئیت تحریریه باقی ماند. پس از 1975م، سرپرستی آلیک جوانان را نخست سایات بابومیان و سپس میشا هایراپتیان بر عهده گرفتند. دکتر باغدیک میناسیانس، در 1971م، به علت بیماری از سمت سردبیری استعفا داد و سرپرستی هئیت تحریره برای مدتی به اوشین سورنیان (دهمین سردبیر آلیک) محول شد. اما از 22 مارس 1971م آرسن مامیان (یازدهمین سردبیر آلیک)، محقق و روزنامه نگار قدیمی، به این سمت برگزیده شد.
در 1971م، در تهران و دیگر شهرهای ارمنی نشین از جمله تبریز، اصفهان، رشت و قزوین مراسم چهلمین سال انتشار آلیک برگزار شد و در 1972م ویژه نامۀ چهلمین سال انتشار آلیک، شامل خاطرات و مقالات دست اندرکارن و سردبیران سابق روزنامه، به چاپ رسید. در طی دوران مسئولیت آرسن مامیان ده هزارمین شماره روزنامۀ آلیک منتشر شد (در 12 ژانویۀ 1972م). پس از آرسن مامیان مدتی سرپرستی هئیت تحریریه را خاژاک دِر گریگوریان تقبل کرد. وی، که تحصیلات عالی خود را در خارج از ایران به پایان رسانده و سپس به ایران برگشته بود در مدت کوتاه سرپرستی هئیت تحریریه خدمات شایانی در راه ارتقای کیفی روزنامه ارائه داد اما خیلی زود به دانشکدۀ زبان و ادبیات اصفهان دعوت شد و از سرپرستی روزنامه کناره گیری کرد. او دوازدهمین سردبیر روزنامه بود. در میانۀ 1973م داجات بوغوسیان بار دیگر به سمت سردبیری روزنامه منصوب شد و طی 1973ـ1974م به منزلۀ سیزدهمین سردبیر آلیک هئیت تحریریه را سرپرستی کرد. از 1974 ـ 1976م، آندره در اوهانیان (آ. آموریان)، که پیش تر نیز سردبیر روزنامه بود، به سمت سردبیری ارشد روزنامه منصوب شد (چهاردهمین سردبیر).  ده هزارمین شماره روزنامه آلیک،12 ژانویه 1972م / دی 1351ش مطالعۀ آلیک در دهۀ1970م بیانگر آن است که خاطرات مکتوب، مقالات تحقیقی، پاورقی های دنباله دار و سفرنامه های نسل های گذشته بیش از دیگر مطالب روز جلب نظر می کنند. در اخبار خارجی چاپ شده در این دهه نیز اخبار نوید دهندۀ بیداری تدریجی و تلاش عمومی برای تثبیت هویت قومی ـ ملی در جامعۀ جمهوری شوروی ارمنستان، در آن سال های سکون در جوامع اتحاد جماهیر شوروی، به صورت مسلسل به چشم می خورند. در 1976ـ 1978م نورایر پاهلاوونی، به منزلۀ پانزدهمین سردبیر آلیک، عهده دار سمت سردبیری ارشد روزنامه شد. آرمن داویدیان، که در رشتۀ ادبیات، دستـور زبان و نگارش زبان ارمنی تجربۀ خوبی داشت، در 1976م به جمع مجلۀ دو هفتگی آلیک جوانان و دو سال بعد، در 1978م، به هئیت تحریریۀ روزنامۀ آلیک پیوست و از آن تاریخ تاکنون با پشتکار و دقت موشکافانۀ کم نظیری مسئولیت فرسایندۀ تصحیح مطالب چاپی را در روزنامه و دیگر انتشارات مؤسسه آلیک با همکاری دیگر دستیاران خود، از جمله آناهیت دِر استپانیان، بر عهده دارد. [46] در 1978م، جنبش ضد امپریالیستی علیه نظام حاکم در ایران شروع و خیلی زود با رهبـری روحانی معظم در تبعید، حضرت آیت الله خمینی، به انقلاب اسلامی ملت ایران علیه نظام شاهنشاهی تبدیل شد و با پیروزی نهایی انقلاب در بهمن 1357ش (فوریۀ 1979م) رژیم سلطنتی در ایران فرو پاشید.
 صحنه ای از تظاهرات میلیونی ملت ایران بر علیه نظام سلطنتی در ایران،1979م / 1357ش از 7 نوامبر 1978م ـ 7 ژانویۀ 1979م آلیک به اعتصاب 62 روزۀ مطبوعات ایران در مخالفت علیه اعمال حکومت نظامی و ممنوعیت آزادی بیان به بهانۀ « درج اخبار و مطالب تحریک آمیز» پیوست و پس از برچیده شدن حکومت نظامی و پایان یافتن اعتصاب مطبوعات از 8 ژانویۀ 1979م انتشار آن از سر گرفته شد. در فاصله بین سال های 1978 ـ 1980م هرایر خالاتیان سمت سردبیری ارشد روزنامه را برعهده گرفت (شانزدهمین سردبیر). خالاتیان با گروه های ملی و مبارز، که دارای پیشینۀ فعالیت سیاسی علیه نظام بودند، آشنایی نسبتاً خوبی داشت و نارضایتی های عمده و فراگیر جامعه و همچنین ماهیت مسائل بین المللی منطقه را به خوبی می شناخت. بنابراین، روزنامه را از قالب سخن گویی صرف دربارۀ مسائل درون اقلیتی بیرون آورد و آن را به تریبونی هم صدا با حرکت جامعه مبدل ساخت و کوشید تا با انتشار صفحات ضمیمه به زبان فارسی به صورت مستمر (در بیشتر موارد) خواست های اجتماعی، فرهنگی، قومی و سیاسی اقلیت ارمنیان ایرانی و همچنین تلاش هایی را که ارمنیان در راه تحقق آرمان های اجتماعی و توسعه و رونق اقتصادی ایران به ثمر رسانده بودند به گوش مسئولان امور برساند و در مسیر احقاق حقوق آنان گام بردارد. در نیمۀ اول دهۀ 80 میلادی، روزنامه بنا به رسالت و در حد امکانات خود هشیارانه به اطلاع رسانی دربارۀ تبلیغات بیگانه و نامأنوسی پرداخت که در لباس حفاظت از منافع و حقوق اقلیت ارمنی به درون جامعۀ ارمنیان ایران نفوذ کرده بود و به طرز مرموزی دست به تفرقه افکنی و ایجاد نفاق می زد. در این دوره، شیوۀ کار هیئت تحریریه نیز تغییر یافت و بر خلاف گذشته، رویۀ انتخاب مطالب برای درج در روزنامه از سوی سردبیر ارشد کنار گذاشته و این کار به مسئولان صفحات و ستون های مختلف محول شد و مطالب انتخابی با موافقت نهایی سردبیر به چاپ می رسید.
پایان تابستان 1980م مصادف شد با جنگ تحمیلی هشت سالۀ عراق علیه ایران. از این تاریخ به بعد صفحات روزنامه به طور گسترده به انعکاس اخبار جبهه های جنگ در غرب و جنوب غرب کشور اختصاص یافت و تجلیل از سربازان ارمنی، که دوشادوش دیگر برادران ایرانی خود در جبهه های نبرد به ایثار جان خود می پرداختند و اخبار مربوط به تلاش صنعتگران و پزشکان ارمنی و دست اندرکاران دیگر زمینه های خدماتی در پشت جبهه ها در سر خط اخبار روزنامه قرار گرفت. از دیگر وقایع مربوط به این سال ها مشکلات پیش آمده در خصوص فعالیت مدارس اقلیت ها بود که نارضایتی شدیدی را در بین اقشار گوناگون جامعۀ ارمنی ایجاد کرده بود. در نتیجه، روزنامه اخبار مربوط به اقدامات مسئولان شورای خلیفه گری را به منظور برطرف ساختن این مشکلات به صورت مشروح به اطلاع خوانندگان می رساند. نام مهندس آلبرت عجمیان به منزلۀ صاحب امتیاز و مدیر مسئول جدید روزنامۀ آلیک از 7 مه 1980م در شناسنامۀ روزنامه درج شد (وی چهارمین صاحب امتیاز آلیک است). در نتیجۀ تصمیمی که در این دوره گرفته شد مسئولیت ها و وظایف سردبیر و مدیر بخش انتشارات مؤسسۀ آلیک ادغام و از 1980ـ1983م مدیریت نشر و سردبیری روزنامه به ادوارد یریتسیان، هفدهمین سردبیر آلیک، محول شد.  سربازان ارمنی در جبهه جنگ ایران و عراق همراه با آرداک مانوکیان،خلیفه مذهبی ارمنیان تهران و شمال ایران،1981م / 1360ش از اوایل 1980م به علت فرسودگی قالب های ماشین آلات حروف چینی و حروف ریزی لاینوتایپ و دشواری امکان تعویض و سفارش وسایل جدید به علت جنگ و محاصرۀ اقتصادی، که وضعیت اقتصادی دشواری را به وجود آورده بود، ناچار صفحات داخلی روزنامه را با ماشین تحریر دستی حروف چینی و برای بخش های بعدی صفحه بندی و چاپ آماده می کردند. این روش ها و دستگاه ها به تدریج در صنعت چاپ کنار گذاشته شد و تکنیک نوین را جایگزین آنها کردند. از 1982م ـ 1986م سالنـامه دیـواری آلیک به صورت غیر مسلسل منتشر شد که تهیۀ آن را آزاد آبکاریان به عهده داشت. هجدهمین سردبیر آلیک ادوارد قهرمانیان بود که از مارس1983م تا پایان سپتامبر 1984م، به مدت 19 ماه، مدیریت نشر و سردبیری روزنامه را بر عهده داشت و پس از آن بار دیگر سمت های سردبیری و مدیریت چاپ و انتشار تفکیک شدند. از اواخر 1985 واروش آوانسیان مدیریت امور چاپ و نشر روزنامۀ آلیک را بر عهده گرفت که تا به امروز در این سمت باقی است. از جمله همکاران آلیک، که شایسته است از آنان یاد کنیم، شماری از مدیران چاپ و نشر روزنامه اند، که پس از لئون کلانتریان (1947م) در دهۀ 1950م وظیفۀ مدیریت چاپ و انتشارات آلیک را عهده دار بوده اند. این همکاران عبارت اند از: هامبارتسوم دِردِریان، سروژ کوتانچیان، آرمناک ملیک آبراهامیان،[47] سیساک آراکلیان، سامسون پولادیان، آندرانیک خدابخشیان (بابومیان)، نورایر مووسسیان، یقیش گالستیان و هراچ ظریفیان. در دهۀ 1980م نیز واراند زووِلیان، زاره مارتیکیان، واروژ ماتئوسیان، واهه منصوریان و فرِد عاشقیان این سمت را بر عهده داشتند. از دیگر همکاران روزنامه باید از مسئولان بخش آگهی در دهۀ 1960م، مرحوم وارتگس ژامهاریان، سیروارد آندریاسیان، ژیزت دراوهان، وارسیک آباد، سونیک باغومیان و اونیک الله وردیان و همچنین از اوفیک داویدیان، آنیک نظریان و بارسیق گاسپاریان، که در بخش حسابداری مشغول به کار بوده اند، نام ببریم.
از عکاس جوان و هنرمند، مرحوم آرا اصلانیان نیز به نیکی یاد می کنیم که در دهۀ 1990م همکاری خوبی با روزنامه داشت. نام متقدمان آلیک در کتاب هایی که به مناسبت های سالگرد تأسیس روزنامه در سال های پیش به چاپ رسیده مندرج است اما به رسم نکوداشت از برخی کارکنان بسیار قدیمی روزنامه از جمله آرشاک دِر هاکوپیان ـ کشیش زاده، در بخش مدیریت نشر که مقاله هایی نیز در روزنامه به چاپ می رساند و آقایان مخیتار دارمانیان، آرسن الله وردیان و پِتو گریگوریان، مسئولان حسابداری، نام می بریم. از آنجا که بخش اعظم اسناد قدیمی روزنامه موجود نیستند بی شک احتمال جا افتادن نام و عکس برخی از این بزرگواران وجود دارد.
نوزدهمین سردبیر آلیک، نورایر السایان، از اکتبر 1984م تا پایان اوت 1993م وظیفۀ سردبیری ارشدآن را به عهده گرفت. در 1988م، دو واقعۀ مهم افکار عمومی ارمنیان سراسر جهان را به خود مشغول داشت: واقعۀ جنبش ارمنیان منطقۀ قراباغ کوهستانی برای الحاق مجدد به ارمنستان و زلزلۀ مهیب منطقۀ اسپیتاک،[48] در ارمنستان که شهرهای شمال و شمال غرب آن را ویران ساخت، تلفات و خسارات جانی و مالی سنگینی به این سرزمین کوچک وارد آورد و توجه جهانیان را مدتی طولانی برخود متمرکز ساخت. مدتی بعد جنبش های اجتماعی جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی به اوج خود رسید و با فروپاشی آن جمهوری ارمنستان بار دیگر استقلال خود را باز یافت. مطبوعات ارمنی زبان پراکنده در کشورهای گوناگون جهان همراه با جراید و دیگر رسانه های خبری ارمنستان برای انتشار اخبار این وقایع مهم بسیج شدند. در ایران نیز طی 1988ـ1991م وظیفۀ خبررسانی به جامعۀ ارمنیان ایرانی دربارۀ این وقایع طبیعتاً مسئولیتی سنگین بر دوش روزنامۀ آلیک بود.
در 1989ـ1990م (پس از پایان جنگ هشت سالۀ ایران و عراق) سرانجام چاپخانۀ روزنامه مجهز به ماشین چاپ اُفسِت شد که در نتیجۀ آن کیفیت چاپ روزنامه به طرز چشمگیری بهبود یافت. از 1989م تا میانۀ 2003م گاهنامۀ ادبی صفحۀ 404 به صورت ضمیمۀ روزنامه به اهتمام واهه آرمن (شاعر و مترجم معاصر) تهیه و منتشر شد.
از 1991 ـ 1992م نیـز حروف چینی روزنـامه به تدریج تبدیل به حروف چینی کامپیوتری شد و دیگر دستگاه های لاینوتایپ را کنار گذاشتند. از سپتامبر 1993م ـ فوریۀ 1994م روزنامه به صورت موقت به وسیلۀ هیئت سه نفرۀ سردبیران، مرکب از هاروت دِر ماردیروسیان، سدا گریگوریان (داویدیان) و گاسپار امیرخانیان اداره شد. از 4 مه 1994م ضمیمۀ خاچمروگ (چهارراه)، ویژۀ جوانان، به صورت گاهنامه به همراه روزنامه انتشار یافت. بیستمین سردبیر آلیک، سِدا گریگوریان (داویدیان)، از مارس 1994م مسئولیت سردبیری ارشد روزنامه را بر عهده گرفت و تا پایان فوریۀ 2004م عهده دار این سمت بود.
کلنگ ساختمان مرکز جدید مؤسسۀ آلیک در 29 آوریل 1994م در خیابان شهید محبی طی مراسمی با حضور رهبران حوزه های سه گانۀ مذهبی ارمنیان ایران و دیگر مقامات امور ارمنیان بر زمین زده شد.
از 1995ـ 1998م (1374ـ1377ش) خاژاک دِر گریگوریان دوست و همکار قدیمی روزنامه، که از سرپرستان پیشین تحریریه نیز بود، با وجود بیماری رو به وخامت بار دیگر به جمع هئیت تحریریه پیوست. او، که دارای سابقۀ مثبتی در مبارزات سیاسی ـ اجتماعی بود، حدود دو سال و نیم تا سه سال با مقالات و تفسیرهای پرباری که با نام مستعار «گئورگ» امضا می کرد، ستون سرمقاله و تفسیرهای سیاسی روزنامه را رونق بخشید. با انتخاب دکتر محمد خاتمی به ریاست جمهوری اسلامی ایران در1376ش/ 1997م جامعۀ مطبوعات زمینۀ وسیع تری برای فعالیت یافت و مقولۀ آزادی قلم از موقعیت بهتری برخوردارشد. در این برهه روزنامۀ آلیک، که انتشارات گوناگون خود را به طور مرتب و در غرفه های مستقل در نمایشگاه های سالانۀ مطبوعات ارائه می داد، به منزلۀ دومین روزنامۀ پرسابقۀ کشور مورد توجه مسئولان و دیگر بازدید کنندگان، بویژه، دانشجویان و جوانان قرارگرفت که از وجود این نشریۀ پرقدمت اقلیت ها در کشور بی اطلاع بودند. در این مقطع دکتر محمد خاتمی، رئیس جمهور و دکتر مهاجرانی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت، نیز با بازدید از غرفۀ آلیک توجه خاصی به فعالیت پرسابقه آن مبذول داشتند.
با توسعۀ روابط عمومی روزنامه در این دوره مقامات سیاسی و غیرسیاسی از جمله کارگزاران علمی، فرهنگی، دانشگاهی، هنری و تجاری، که برای بازدید از جمهوری ارمنستان به ایران می آمدند، به طور معمول از تحریریۀ روزنامه بازدید می کردند و با فعالیت های آن آشنا می شدند. آنان از این طریق از موقعیت اجتماعی ـ فرهنگی جامعۀ ارمنی ـ ایرانی و شیوۀ زندگی و آداب رسوم آنها ذهنیت دقیق تری می یافتند و شناخت بیشتری از فرهنگ رایج در ایران کسب می کردند. این نوع روابط در ارتقای سطح همبستگی و تحکیم هر چه بیشتر مودت دو ملت دوست حائز اهمیت است. تقویـم گانتـق مرحوم هُوانس دِر پطروسیان (1912ـ2007م)، معلم پرسابقه و قدیمی مدارس، از 1960م با امکانات شخصی خود، مبادرت به چاپ و انتشار تقویم دیواری گانتق[49] کرد که مانند دیگر تقویم های دیواری ارمنی زبان چاپ ایران جنبۀ سالنامه نیز داشت. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که ادغام سالنامه و تقویم دیواری سنت خاص مطبوعاتی ارمنیان ایرانی است و درجوامع ارمنی دیگر کشورها چاپ سالنامۀ دیواری رواج ندارد.
مرحوم دِر پطروسیان این تقویم را 37 سال متوالی منتشر ساخت و در 1997م امتیـاز انتشار آن را داوطلبانه به روزنامه و مؤسسۀ انتشاراتی آلیک واگذار کرد. نخستین شمارۀ آن پس از این تاریخ (1997م) به دست خود وی و با همکاری نورایر اِلسایان، سردبیر سابق روزنامه، تنظیم و منتشر شد. سپس مسئولیت تهیه و ویرایش این تقویم بر عهدۀ دو تن از فرهنگیان با سابقه، آقایان نورایر شاهنظریان و سارو بابومیان، قرار گرفت و پس از آن نیز، از شمارۀ 48 به بعد (2008 ـ 2012م)، به دست آرا اوانسیان، از اعضای کنونی هیئت تحریریه و با همیاری تنی چند از همکاران روزنامه تهیه و تنظیم می شود. همکارانی که طی 1960 ـ 2000م در هئیت تحریریه روزنامه فعالیت کرده اند عبارت اند از: آرمن بابایان، روبیگ گرجیان، واهیک گرجیان، آغاسی عزیزیان، خاژاک دِرگریگوریان، شاهن پطروسیان، ساکو ملکونیان، نورایر شاهنظریان، سارو بابومیان، هاروت تِرماردیروسیان، تیگران داویدیان، آرا بولوزیان، گاسپار امیرخانیان، گریگور قازاریان، گارنیک گالستیان (همکار بخش ورزشی)، مارگوش بوغوسیان، آراکس بادالیان، سوقیک بولوزیان، آناهیت فرهادیان، روبینا دِرپطروسیان (قازاریان)، هوریک داویدیان، برسابه آوانسیان، ویکتوریا اوده، سونیک باغومیان، آناهیت هووسپیان، ایوت مارگوسیان و….
افتتاح ساختمان جدید مؤسسۀ آلیک ساختمان نو بنیاد مؤسسه آلیک در 22 ژوئیۀ 1997م/31 تیر 1376ش طی تشریفاتی خاص به دست عالی جناب آرام اول، رهبر مذهبی ارمنیان حوزۀ دینی سیلیسیه، افتتاح شد. از 31 اکتبر همان سال کادر هئیت تحریریه، حروف چینی کامپیوتری و صفحه بندی به ساختمان جدید منتقل شدند ولی بخش های اداری، حسابداری و چاپخانه به طور موقت در ساختمان پیشین، واقع در خیابان جمهوری، باقی ماندند.
ساختمان جدید با مساحتی بالغ بر ششصد مترمربع، در سه طبقه، همراه با دو طبقه در زیرزمین و نیز محوطۀ فضای سبز بنا شده و شامل تالار کنفرانس، تالار اجتماعات، دفاتر اداری، کتابخانه، بخش های حروف چینی، ویراستاری، گرافیک، انبار، چاپخانه، هئیت تحریریه، دفاتر سردبیر و سرپرست مؤسسه و دیگر دفاتر انتشارات است. طراحی ساختمـان به دست مهندسان معمار، آلبرت عجمیان و مرحوم کاجونی گراسکیان، صورت گرفت و محاسبـات فنـی آن را مهندس مووسِس عابدیان عهده دار بود. عملیات اجرایی و نظارتی ساختمان را نیز مرحوم باگو ساهاکیان بر عهده داشته است.
در 29 اکتبر 2001م (1380ش) جشن هفتادمین سال تأسیس روزنامه در باشگاه ارامنۀ تهران برگزار شد. از اول مارس 2004م/11 اسفند 1382ش دِرِنیک ملکیان به منزلۀ بیست و یکمین سردبیر آلیک عهده دار این سمت شد.
 دِرِنیک ملکیان در 2006 م (1385ش)،کتاب هفتاد و پنجمین سال آلیک، به زبان ارمنی، در تهران انتشار یافت. با شروع سال 2006م فعالیت چاپخانۀ آلیک گسترده تر شد و ضمیمه های گوناگون رنگی در روزنامه به چاپ رسید. در 22 اوت 2006م (1 شهریور 1385ش) تجهیـزات چاپخـانه به ساختمان جدید منتقل شد و بدین ترتیب پس از هشت سال جدایی بار دیگر کلیۀ واحدها و کارکنان آلیک در یک محل به فعالیت پرداختند. در 18 سپتامبر 2008م (28 شهریور1387ش) سردبیر روزنامۀ آلیک در نخستین گردهمایی جهانی سردبیران رسانه های خبری ارمنی زبان، که تحت عنوان « رابطه با جهان با هوویتی مستقل» در شهرک تزاخگادزور[50] (جمهوری ارمنستان) و در حیطۀ جشنوارۀ سالانۀ « یک قوم ـ یک فرهنگ» بر پا شده بود، شرکت کرد. در این دوره گاهنامه های ارمنی زبان جدیدی پا به عرصۀ مطبوعات گذاشتند و پایگاه های اینترنتی خبری به زبان ارمنی و فارسی راه اندازی شدند و با روش های متفاوت ویژۀ خود به بررسی و تفسیر مسائل و مشکلات موجود در بطن جامعۀ ارمنی ایران پرداختند. در نتیجه، آلیک با دیدگاهی انتقادی تر و مسئولانه تر به بازتاب مسائل در حال وقوع پرداخت و صفحات روزنامه را بیش از پیش به بازنمایاندن ضعف ها و کمبود های جامعۀ ارمنی و سستی های برخی از مسئولان اختصاص داد که البته علی رغم بروز واکنش های اولیه به تدریج آمادگی پذیرش آرا و عقاید گوناگون در نزد خوانندگان سنتی روزنامه ایجاد شد و زمینه برای برخورد عقاید، پیدایش گوناگونی اندیشه ها و ارائۀ راه حل ها و نظریات نسبتاً جدیدتر فراهم آمد. این رویه در ستون های ویژه نظریات و تماس های خوانندگان به طور مرتب دنبال می شود.  اولین کنفرانس جهانی سردبیران رسانه های خبری ارمنی زبان،18 سپتامبر 2008م،ارمنستان
از مارس 2010 م (اسفند 1388ش) انتشار آلیک جوانان از سر گرفته شد. این نشریه که طی 1969ـ 1978م (1348ـ1357ش) به صورت دو هفتگی منتشر می شد، این بار به صورت ماهنامه و در قطعی جدید و کوچک، با رعایت مسائل مورد توجه نوجوانان و جوانان امروزی و با همکاری کادر تحریریۀ جداگانه ای شروع به کار کرد. در 12 ـ 16 اکتبر 2010م (20 ـ 24 مهر 1389ش) گردهمایی جهانی روزنامه نگاران رسانه های ارمنی در استپاناکرت،[51] مرکز قراباغ کوهستانی، بر پا شد. روزنامۀ آلیک نیز در این گردهمایی شرکت کرد و گزارش سردبیر آن به وسیلۀ نمایندۀ وی قرائت شد. متعاقب آن، در 15 اکتبر، روزنامۀ آلیک در زمرۀ موفق ترین رسانه های خبری ارمنی زبان به دریافت دیپلم رسمی و جایزۀ وزارت دیاسپورا[52] و کنگرۀ جامعۀ جهانی ارمنیان به پاس تلاش پرثمر در حفظ هویت فرهنگی ارمنی نائل آمد.
آلیک در 22 مارس 2011م (2 فروردین 1390ش) هشتاد ساله شد. سراسر سال 2011م به برگزاری مراسم گوناگون به این مناسبت اختصاص یافت. شماری از انجمن های ارمنی ایران نیز برنامه های مستقلی به این مناسبت ترتیب دادند. از جمله در 8 آوریل 2011م (19 فروردین1390ش) ارمنیان ایرانی تبار شهر گلندل[53] ایالت کالیفرنیا در مرکز فرهنگی آرارات، وابسته به « اتحادیۀ ورزشی جهانی ارمنیان» (هومِنتمِن)، مراسم بزرگداشت و سخنرانی برپا کردند. مراسم بعدی در 23 اوت 2011م (2 شهریور 1390ش) به اهتمام وزارت دیاسپورا (در طی هفتۀ بزرگداشت جامعۀ ارمنیان ایران) در تالار کنسرت موسیقی مجلسی « کومیتاس» ایروان برگزار و هیئت تحریریۀ روزنامه به دریافت نشان فرهنگی« هاکوپ مقاپارد»[54] از کتابخانۀ ملی جمهوری ارمنستان نائل شد.
از اواخر تابستان 2011م (1390ش )چاپ ستون مقالات فارسی به صورت هفتگی در روزنامه شروع شد. در 4 نوامبر 2011م (13 آبان 1390ش) مراسم اصلی هشتادمین سال انتشار آلیک در محل « باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات» تهران و با حضور جمع کثیری از مهمانان و دست اندرکاران مؤسسۀ آلیک برگزار شد که طی آن جمعی از مسئولان و کارکنان قدیمی روزنامه مورد تجلیل قرار گرفتند و فیلمی نیز دربارۀ تاریخچۀ انتشار آلیک به نمایش درآمد. ادامۀ این مراسم در 7 نوامبر 2011م، در « باشگاه فرهنگی ـ ورزشی سیپان» تهران برگزار شد. در خاتمه در 21 نوامبر 2011م (30 آبان1390ش) مراسمی ویژه با حضور مهمانان، دست اندرکار مطبوعات فارسی زبان و مسئولان دولتی در باشگاه ارمنیان تهران، برگزار شد. قابل ذکر است که کتاب نفیس هشتاد سالگی آلیک، در 428 صفحۀ رنگی،[55] چاپ و منتشر شده است. مراسم پایانی سالگرد روزنامه نیز، در اول دسامبر 2011م/10آذر 1390ش، در باشگاه « آرارات» اصفهان برگزار شد.
منابع: بوغوسیان، داجات. «40سال»، ویژه نامۀ چهلمین سال انتشار آلیک.1972. دِر اوهانیان، آندره. « دربارۀ آلیک»، ویژه نامۀ چهلمین سال انتشار آلیک.1972. « درهای خانۀ نوبنیاد آلیک به روی شما گشوده می شوند»، آلیک. 17 فوریۀ 1968. شاهیجانیان، هووانس. «پیشرفت بخش حروف چینی آلیک»، در سی امین سالگرد آلیک. تهران:[بی نا]،1340. گریگوریان، پِتو. « خاطراتی دربارۀ آلیک»، در سی امین سالگرد آلیک. تهران:[بی نا]، 1340. ماتیان، آزاد. « هاکوپ کاراپنتس»، پیمان، س14، ش 53. پاییز1389 : 141 ـ 145. ماروتیان، مانوئل.«یک خاطرۀ کوچک»،ویژه نامۀ چهلمین سال انتشار آلیک.1972. هُوانسیان، هووسِپ.خاطرات (بخش دوم). ایروان: آپولون، 1996. پی نوشت ها: 1ـ به معنای موج. Shavigh 2ـ 3ـ ادیب، مترجم و معلم زبان فرانسه در دربار قاجار که به منزلۀ یکی از رجال سیاسی سال ها در کشورهای غربی و خاور دور سمت سفارت و کنسولی ایران را عهده دار بود. Vertaness Papazian 4ـ اهل وان که در شهرهای قفقاز فعالیت می کرد و به علت تبعید به تابعیت ایران درآمده بود. وی مؤلف آثار ادبی متعددی با موضوعات ایرانی است. Astgh Arevelian 5ـ Arshaluys 6ـ Aravot 7ـ Bobokh 8ـ Horizon 9ـ Irani Ashkhatavor 10ـ norkyank 11ـ Gaghapar 12ـ 13ـ وزیر کشور اولین جمهوری ارمنستان. 14ـ منظور نویسنده اوایل دهۀ 1950م است. 15ـ هووسِپ هُوانسیان، خاطرات (بخش دوم)(ایروان: آپولون، 1996). 16ـ « سرمقاله»، آلیک، س1، ش1(1 فروردین 1310ش). 17ـ متأسفانه نتوانستیم محل دقیق آن را مشخص کنیم. 18ـ پِتو گریگوریان، « خاطراتی دربارۀ آلیک»، سی امین سالگرد آلیک (تهران: بی نا، 1340)، ص152 و 153. 19ـ همان جا. Yosif Ivanovich 20ـ 21ـ همان جا. 22ـ آلیک (26 آوریل1936). 23ـ مرحوم بوغوسیان در جامعۀ ارمنیان ایران به منزلۀ ناشر تقویم و سالنامۀ رافی شهرت دارد. وی دبیر ادبیات و مدیر مدرسه بود و در سال های بعد مالک چاپخانۀ مدرن شد و دو دوره سمت سردبیری آلیک را بر عهده داشت. 24ـ واقع دراکباتان شرقی کنونی، رو به روی مرکز راهنمای تلفن 118 ـ م. 25ـ داجات بوغوسیان، «40سال»، ویژه نامۀ چهلمین سال انتشار آلیک (1972)، ص18. 26ـ از اولیای امور ارمنیان تهران. ـ م 27ـ محل کنونی شعبۀ مرکزی بانک مسکن. ـ م 28ـ منظور چاپخانۀ کارون متعلق به مگردیچیان است. ـ م 29ـ آندره دِر اوهانیان، « دربارۀ آلیک»، همان، ص 9 و10. 30ـ ماروتیان در آن سال ها در تحریریۀ روزنامه کار می کرد و مدتی نیز مسئولیت آن را بر عهده داشت. ـ م. 31ـ منظور مگردیچ مگردیچیان است. ـ م 32ـ مانوئل ماروتیان، « یک خاطرۀ کوچک»، همان، ص12. 33ـ دهۀ 1950م و سال های بعد ـ م. 34ـ همان جا. 35ـ همان جا. 36ـ ر.ک: آزاد ماتیان، « هاکوپ کاراپنتس»، پیمان، س14، ش 53 (پاییز1389):141 ـ 145. 37ـ سردبیر وقت. ـ م 38ـ هووانس شاهیجانیان، «پیشرفت بخش حروف چینی آلیک»، در سی امین سالگرد آلیک (1340)، ص160. François Malek –Karam 39ـ 40ـ همان، ص161. 41ـ همان، 163 و 164. 42ـ همان،164. 43ـ دکتر شیمی و دبیر با سابقۀ دبیرستان های تبریز که در سال های اشغال ایران به دست نیروهای متفقین به منزلۀ عنصری ضدکمونیست، در 13 دی 1323ش به دست عمال ارتش شوروی دستگیر و به شوروی منتقل شد و حدود ده سال از عمر خود را در زندان های ایروان، مسکو و تبعیدگاه های سیبری گذراند. میناسیانس چند سال پس از پایان جنگ، در زمستان 1333ش، با عده ای دیگر از دستگیرشدگان به ایران برگردانده شد. ـ م 44ـ بنیان گذار انتشارات و تقویم نائیری در تهران. ـ م 45ـ « درهای خانۀ نوبنیاد آلیک به روی شما گشوده می شوند»، آلیک (17 فوریۀ 1968). 46ـ از جمله همکاران بخش تصحیح در سال های دهۀ 1980م (سال های پس از انقلاب اسلامی) عبارت اند از: کارینه نجاریان، آناهیت میرزایان، رومینا شاخداریان، والنتین بارسقیان، آناهیت هاروتیونیان، آرمینه بوداغیان، کارمن قهرمانیان، آرمینه استپانیان، هیلدا ماردیان، اما آیوازیان، آراکس آیوازیان، ژیلبرت مشکنبریان، مارینا وارتانیان و…. 47ـ وی همچنین نخستین حروف چین روزنامه بود که در 1931م مشغول به این کار شد. Spitak 48ـ Kantegh 49ـ به معنی قندیل و چهل چراغ. Tzaghkadzor 50ـ Stepanakert 51ـ 52ـ دیاسپورا: جوامع پراکنده قوم واحد در جهان. Glandale 53ـ 54ـ وی اولین ناشر کتاب چاپی ارمنی در ونیز ایتالیا است. 55ـ مقاله حاضر از کتاب مذکور ترجمه شده است. |
فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 57
|
