| کتاب  . تألیـف |

1. مارکسیسم و ماجرای بیگانگی انسان، تهران: بی تا، بی نا.
2. کمونیسم اروپایی، تهران: بی تا، بی نا.
3. کمونیسم و دموکراسی، تهران، 1353ش.
4. آب و فن آوری آبیاری در ایران باستان، تهران، 1355ش.
5. آذربایجان و اران (آلبانیای قفقاز)، تهران، 1360ش.
6. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان، تهران، 1365ش.
7. اران از دوران باستان تا آغاز عهد مغول، تهران، 1380ش.
8. نام دریای شمال ایران، تهران، 1387ش.

| کتاب  . ترجمـه |

1. اورارتو، نوشتۀ پیوتروفسکی، تهران، 1348ش.
2. تمدن ایران باستان، نوشتۀ لوکونین، تهران، 1350ش.
3. طبقۀ جدید تحلیلی از تحول جامعۀ کمونیست، نوشتۀ میلوان جیلاس، تهران، 1353ش.
4. اسرار مرگ استالین، نوشتۀ آوتور خانوف، تهران، 1356ش.
5. به زمامداران شوروی، نوشتۀ سولژ نیتسین، تهران، 1356ش.
6. منابع کمونیسم روسی و مفهوم آن، نوشتۀ نیکلای آلکساندرویچ بردیایف، تهران، 1360ش.
7. نیکیتـا خروشچف؛ سال های حاکمیت، به ضمیمۀ کامل گزارش خروشچف در جلسۀ سری کنگرۀ بیستم شوروی، تهران، 1362ش.
8. گفت و گو با استالین، نوشتۀ میلوان جیلاس، تهران، 1363ش.
9. سیزده روزی که کرملین را لرزاند (انقلاب مجارستان)، نوشتۀ تیبور مرای، تهران، 1363ش.
10. تاریخ سری جنایت های استالین، نوشتۀ آرلوف، تهران، 1366ش.
11. شهرهای ایران در دوران پارتیان و ساسانیان، نوشتۀ پیگولوسکایا، تهران، 1367ش.
12. خاطرات پرنس فیلکس؛ یوسف اف، قاتل راسپوتین، نوشتۀ یوسف اف، تهران، 1368ش.
13. اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران در سده هـای 4 ـ6 میلادی، نوشتۀ پیگولوسکایا، تهران، 1372ش.
14. خاطرات بوریس باژانف ،رئیس دبیرخانۀ دفتر سیاسی حزب کمونیست اتحـاد شوروی، تهران، 1383ش.

| مقاله ها.تألیف |

1. (( سخنی در پیرامون آذربایگان)) ،بررسی های تاریخی، سال4، شمارۀ 1، 1348ش: (41 ـ 52).
2. ((سخنی کوتاه پیرامون اوضاع اجتماعی و اقتصادی ایران در روزگار ساسانیان)) ،بررسی های تاریخی، سال5، شمارۀ 5، 1349ش: (1 ـ 28).
3. (( در پیرامون آذربایگان)) ،وزارت آموزش و پرورش، مرکز مطالعات و تحقیقات ملی، شمارۀ 8، بی تا: (3ـ 37).
4. (( نکته ای چند پیرامون پرورش جوانان)) ،ماهنامۀ آموزش و پرورش، شمارۀ 5، دورۀ 43، 1352ش: (259 ـ 265).
5. (( مرحلۀ تازه در اختلاف های چین و شوروی)) ،وزارت آموزش و پرورش، مرکز مطالعات و تحقیقات ملی، بی تا: (1ـ 19).
6. (( موسی خورنی تاریخ نگار ارمنی عهد ساسانی)) ،بررسی های تاریخی، سال7، شمارۀ 2، 1351ش: (47 ـ 92)؛ سومین کنگرۀ تحقیقات ایرانی، 1، 1352ش: (249ـ 306).
7. (( در پیرامون اختلاف نظر احزاب کمونیست بر سر دیکتاتوری پرولتاریا)) ،اندیشه های رستاخیز، سال1، 1355ش: (122 ـ140).
8. (( ترکان و ایران در عهد خسرو انوشیروان)) ،بررسی های تاریخی، سال11، شمارۀ 5، 1355ش: (1 ـ 26)؛ تاریخ و فرهنگ ایران، شمارۀ 5، 1355ش: (49 ـ 106).
9. (( سیـری کوتاه در فلسفۀ تاریخ)) ،اندیشه های رستاخیز، سال1، شمارۀ 2، 1355ش: (105 ـ 132).
10. (( پیوستگی آیین شاهنشاهی با زندگی و معتقدات ایران (ویژگی ها و مزایای آیین شاهنشاهی))) ، 1355ش: (1 ـ 34).
11. (( مگر ایرانیان میهن پرست مرده اند؟)) ، بی تا، بی جا: (1ـ 36).
12. (( گوشه ای تاریک از تاریخ شاهنشاهی وهرام پنجم، شاهنشاه ساسانی)) ،بررسی های تاریخی، سال12، شمارۀ 6، 1356ش: (13ـ 40).
13. (( نظام سیاسی ایران و تأثیر آن در وحدت ملی)) ،فرهنگ و زندگی، شمـارۀ 25 و 26، 1356ش: (49 ـ57).
14. (( نشانی از یک: برخورد نادرست فلسفی نسبت به مقولۀ (آنچه هست) و (آنچه باید باشد))) ،اندیشه های رستاخیز، سال2، 1357ش: (29 ـ36).
15. (( ترکان و ایران در روزگار هرمزد چهارم)) ،فروهر، شمارۀ 1، 1362ش: (28ـ 48).
16. (( زبان مردم آذربایجان در گذشته)) ،آینده، سال10، شمارۀ 2 و 3، 1363ش: (126 ـ136) .
17. (( دو جادۀ بزرگ جهانی در روزگار باستان (جادۀ شاهی و جادۀ ابریشم))) ،راه و بار، شمارۀ 5، 1363ش: (592 ـ 597).
18. (( دریای خزر، کهن تریـن قلمرو دریانوردی ایران)) ،بندر و دریا، شمارۀ 3، شهریور 1364ش: (34 ـ 38).
19. (( خلیج فارس در پهنۀ زمان ها)) ،بندر و دریا، شمارۀ 2، اردیبهشت1364ش، شمارۀ 3، شهریور1364ش: (42 ـ 45).
20. (( بحرین، جزیرۀ نفت و مروارید)) ،بندر و دریا، شمارۀ 4، 1364ش: (32 ـ 36 و 103).
21. (( ایران شناسی در شوروی)) ،ناموارۀ دکتر محمود افشار، به کوشش ایرج افشار، جلد1، 1364ش: (573 ـ 587).
22. (( انقلاب مصادره، مصادرۀ انقلاب(بلشویک ها و موانع توسعه در جمهوری های قفقاز و آسیای مرکزی)) ،دنیای سخن، تهران: بی تا،(34 ـ 36).
23. (( وزیر دربار رضا شاه، جاسوس شوروی)) ،کارنامک، کتاب پژوهش های تاریخی، 1366ش: (9 ـ 42).
24. (( زبان مردم آذربایجان)) ،زبان فارسی در آذربایجان، موقوفات دکتر محمد افشار یزدی، جلد اول، 1368ش: (425 ـ 440).
25. (( تاریخ یقیشۀ ارمنی از عهد ساسانی)) ،هفتاد مقاله، 1، 1369ش: (93 ـ 99).
26. (( خاطرۀ آشنایی با خلیل ملکی و نکاتی انتقادی دربارۀ کمونیسم)) ،یادنامۀ خلیل ملکی، به کوشش امیر پیشداد و همایون کاتوزیان، 1370ش: (175 ـ 185).
27. (( ایران شناسی در روسیه و اتحاد جماهیر شوروی)) ،مجموعه مقالات انجمن وارۀ بررسی مسائل ایران شناسی، به کوشش علی موسوی گرما رودی، 1371ش: (215 ـ 223).
28. (( جمهوری گرجستان)) ،مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال1، شمارۀ 4، 1371ش: (203 ـ 216).
29. (( جمهوری خودمختار نخجوان)) ، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال1، شمارۀ 2، 1371ش: (219 ـ 233).
30. (( دربارۀ کاسپیان و دریای کاسپین)) ، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال1، شمارۀ 1، 1371ش: (151 ـ 158) .
31. (( آذری تنها آذربایجانی است و لاغیر)) ، کهکشان، سال3، شمارۀ 81، اردیبهشت 1371ش: (54 ـ 57).
32. (( داستان ضحاک)) ، گلچرخ، شمارۀ 2، اردبیهشت و خرداد 1371ش: (88 ـ 91).
33. (( اوستیا)) ، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال2، شمارۀ 1، تهران، 1372ش: (151 ـ 161).
34. (( آلبانیای قفقاز از دیدگاه مؤلفان عهد باستان و اوایل سده های میانه)) ، یادنامۀ دکتر مهرداد بهار، تهران، 1376ش: (479 ـ 484).
35. (( مفهوم فرهنگ)) ، درخت معرفت، جشن نامۀ عبدالحسین زرین کوب، به کوشش علی اصغر محمدخانی، 1376ش: (333 ـ 338).
36. (( نام واقعی آذربایجان قفقاز، اران است!)) ، کهکشان، شمارۀ 35، 1376ش: (18 ـ 20).
37. (( آذربایجان و اران)) ، ایران و قفقاز(اران و شروان)، نوشته، گردآوری و تنظیم از پرویز ورجاوند، 1378ش: (55 ـ 76).
38. (( نقش ایران در جادۀ ابریشم تا پایان عهد ساسانی)) ، جادۀ ابریشم، 1376ش: (234 ـ 244).
39. (( سخنی کوتاه پیرامون قفقاز)) ، ایران و قفقاز(اران و شروان)، نوشته، گردآوری و تنظیم پرویز ورجاوند، 1378ش: (11 ـ 22).
40. (( نگرشی بر مسائل زبانی در جمهوری آذربایجان)) ، فصلنامۀمطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال8، دورۀ 3، شمارۀ 82، 1378ش: (87 ـ 96).
41. (( نگاهی به سیاست خارجی دولت ساسانی در غرب قفقاز(نیمۀ دوم سدۀ پنجم و نیمۀ نخست سدۀ ششم میلادی))) ، تاریخ روابط خارجی، نشریۀ مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، سال1، شمارۀ 4، 1379ش: (7 ـ 19)؛ آران، فصلنامۀ تحقیقی، مطالعاتی مؤسسۀ فرهنگی آران، سال3، شمارۀ 6، 1384ش: (45 ـ 59).
42. (( پدیدۀ جهانی رابطۀ مدنی و نحوۀ انتقال آن در طول تاریخ)) ، گفت و گوی تمدن ها (گزارش گفت و گو)، سال1، شمارۀ 9، 1380ش: (6 ـ 7).
43. (( آذربایجان بخشی از ایران است)) ، چهل گفتار از چهل استاد در ایران شناسی، انتشارات دایرۀ المعارف ایران شناسی، 1381ش: (282 ـ 304).
44. (( چگونه نام آذربایجان بر اران نهاده شد؟)) ، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، سال17، شمارۀ 1 ـ 2، 1381ش: (4 ـ 25).
45. (( نگاهی به تاریخ ایران در پایان عهد ساسانی)) ، نخستین همایش ملی ایران شناسی، 1383ش: (241 ـ 252).
46. (( سیـاست دینی خسرو دوم (پرویز ـ ابرویز))) ، ایران شناسی، سال14، شمارۀ4، 2004م: (762 ـ 778).
47. (( تاریخ و تاریخ نگاری)) ، ایران شناسی، سال16، شمارۀ1، 2004م: (32 ـ 47).
48. (( اشاره ای کوتـاه به لیبرالیسم)) ، شرفنامه، (یادنامۀ دکتر شرف الدین خراسانی)، به کوشش سید حسن عرب، 1383ش: (278 ـ 289).
49. (( نقش عناصر ایرانی در ارتباط با دولت اورارتو (سده های 13 ـ 7 پیش از میلاد))) ، دومین همایش ملی ایران شناسی، 1383ش.

| مقاله ها . ترجمه |

1. (( مصاحبه با میلوان جیلاس دربارۀ ایدئولوژی و انقلاب)) ، بی تا، بی جا، (ص34)
2. (( اوضاع اقتصادی قلمرو خلافت عباسی)) ، نوشتۀ ا.آ.بلیاف، سازمان اوقاف معارف اسلامی، شمارۀ10، 1348ش: (70 ـ 77) و شمارۀ9، 1348ش: (15 ـ 22).
3. (( مآخذ فرهنگ ایران در دورۀ ساسانیان)) ، نوشتۀ ولادیمیر لوکونین، باستان شناسی و هنر ایران، شمارۀ 4، 1348ش: (15 ـ 28).
4. (( شرحی در پیرامون واژه شناسی نام های خاص ایرانی)) ، نوشتۀ و. ای. آبایف، ضمیمیۀ مجلۀ بررسی های تاریخی، سال 12، شمارۀ3، بی تا: (112 ـ 244).
5. (( در پیرامون تاریخ پژوهش کتیبۀ بیستون)) ، نوشتۀ م.ا. داندامایوف، باستان شناسی هنر ایران، شمارۀ3، 1348ش: (42 ـ 54).
6. (( مدارک جهت فهرست نسخ خطی فارسی)) ، نوشتۀ ا. ف. پورشفسکی، نسخه های خطی، شمارۀ7، تهران، 1354ش: (7 ـ 28).
7. (( ماتیکان هزار داتستان در ارتباط با مآخذ سریانی)) ، نوشتۀ نینا ویکتورنا پیگولوسکایا، فروهر، شمارۀ2، 1362ش: (242 ـ 261).
8. (( قبایل عرب حدود مرزهای روم شرقی)) ، نوشتۀ نینا ویکتورنا پیگولوسکایا، تحقیقات تاریخی، شمارۀ4 ، 5، 1369ش: (39 ـ 80).
9. (( مآخذ تاریخ اعراب در دوران پیش از اسلام و مسئلۀ تاریخ نگاری آن)) ، نوشتۀ نینا ویکتورنا پیگولوسکایا، یکی قطره باران، 1370ش: (345 ـ 378).
10. (( شاپور دوم و رایزن او گهشتازاد)) ، نوشتۀ نینا ویکتورنا پیگولوسکایا، ایران شناخت، (فصلنامۀ انجمن ایران شناسان کشورهای مشترک المنافع)، شمارۀ1، 1374ش: (21 ـ 29).

| گفت و گوها و سخنرانی ها |

1. (( بررسی جامعه شناسی ایران پیش از اسلام و نخستین سده های اسلامی در ارتباط با هنر و موسیقی)) ، انجمن فرهنگ باستان، سال 16، شمارۀ 91، 1356ش: (3 ـ 17).
2. (( از اران تا آذربایجان؛ گفت و گویی با دکتر عنایت الله رضا)) ، جهان کتاب، سال 6، شمارۀ 12 ـ 42، 1381ش: (26 ـ 29).
3. (( متن سخنرانی دکتر رضا)) ، در مراسم بیستمین دورۀ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت فرهنگی، تهران، 1382ش.
4. ترجمۀ مقدمه هـای روسی در کتاب عالم آرای نادری، جلد اول، از میکلوفوماکلای، تهران، 1363ش.
5. مقدمه بر تاریخ نوشته های جغرافیایی در جهان اسلام، نوشتۀ ایگناتی یولیانوویچ کراچکوفسکی، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران، 1379ش.
6. (( تاریخ، فرهنگ و هویت ملی و زبان فارسی، در گفت و گو با دکتر عنایت الله رضا)) ، پژوهشگران، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، نشریۀ علمی ـ خبری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 4، شمارۀ 1 ـ 11، 1385ش: (27 ـ 37).
7. (( کرانه های دریای مدیترانه در کوش نامۀ حکیم ایرانشان بن ابی الخیر)) ، متن سخنرانی در همایش فردوسی و منظومه های حماسی در کرانه های مدیترانه، مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی، تهران، 1388ش.
8. (( تأسیس دولت هخامنشی)) ، متن سخنرانی در همایش کوروش هخـامنشی و ذوالقرنیـن، مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی، تهـران، 1389ش.

| مقالات تألیف شده در 18 جلد دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی |

ج1: آجارستان؛ آذربایجان؛ جمهوری(Eng)؛ آذربایجان شوروی؛ آرال؛ آستاراخان؛ آشوران؛ آلتائیان.

ج2: آلماآتا؛ آمل (چهارجوی)؛ آوار؛ آبخاز؛ ابراهیم بن یعقوب.

ج3: ابن بطوطه؛ ابن جبیر؛ ابن خردادبه؛ ابن رسته؛ ابن سرابیون.

ج4: ابن فضلان؛ ابن ماجد.

ج5: ابت الوردی؛ ابوحامد غرناطی؛ ابودلف؛ ابو عبید بکری.

ج6: ابوالفداء؛ ابو قبیس؛ ابیار؛ ابیورد؛ اتحاد جماهیر شوروی؛ اترار؛ اتک؛ اتل؛ اثور؛ اجین.

ج7: احمد نگر؛ اخرید؛ اخمیم؛ ادریسی؛ ادماوه؛ اران؛ ارتیون؛ اردل؛ اردلان؛ ارزروم؛ ارزن؛ ارس؛ ارمناک؛ ارمنستان؛ اریتره.

ج8: ازبکستان (جغرافیا)؛ استپاناکرت؛ استرگوم؛ اسلام (گسترش در قفقاز)؛ اسماعیل.

ج9: اشیت؛ اصطخری؛ افریقا؛ افلاق؛ اگادیر؛ البسان.

ج10: النجق؛ اندی؛ انزلی؛ بندر اوجان؛ اورالسکه؛ اورامان؛ اورمیه؛ دریاچۀ اورمیه؛ شهر و شهرستان؛ اورنبورگ؛ اوستیا؛ اوش؛ اوگاندا؛ ایرتیش؛ ایسیغ کول؛ ایروان؛ ایلی؛ اینگوش؛ اینه بختی.

ج11: باب اللان؛ باتوم؛ باجروان؛ بازار (پیش از اسلام)؛ باشقیرستان؛ باعچه سرای؛ باکو؛ باکیخانوف؛ بالخاش؛ بالکار؛ بالکان؛ بایکال؛ بخارا؛ برات؛ بردعه.

ج12: بزنطی؛ بسرمیان؛ بسنی؛ بش؛ بالغ؛ بکران؛ محمدبن نجیب؛ بلاساغون؛ بلاسگان؛ بلخ (پیش از اسلام)؛ بلخان؛ بلغار؛ بلغارستلن؛ بلنجر؛ بوداپست.

ج13: بیکند؛ بین النهرین؛ پامیر؛ پان ترکیسم؛ پان تورانیسم؛ پچنگ ها؛ پنجیکنت.

ج14: تاتار؛ تبت.

ج15: ترک؛ ترکستان.

ج16: تفلیس.

ج17: جادۀ ابریشم.

ج18: جغرافیا؛ جند؛ جندی شاپور؛ چچن؛ چو؛ چوواش. 

پی نوشت ها:

1ـ این نوشتار عیناً از شمارۀ 86 مجلۀ نگاه نو برگرفته شده است. ر.ک.: شیوا جعفری، ((کتاب شناسی آثار دکتر عنایت الله رضا)) ، نگاه نو، ش86 (تایستان1389): 41 ـ 43.

2ـ (ز.1357) دستیار بخش جغرافیای دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی.

فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 56
سال پانزدهم | تابستان 1390 | 208 صفحه
در این شماره می خوانید: