| هشتاد سال پیشینه هشتاد سال فعالیت هدفمند، هشتاد سال تجربه و میراث ارزشمند، این است واقعیت آلیک. اگر چه زندگی اجتماعی ارمنیان ایران در ربع اول قرن بیستم میلادی از حیث وجود کلیساها، مدارس، انجمن ها و دیگر نهادهای حیاتی سازمان یافته بود لیکن نبود نشریه ها و روزنامه ها محسوس بود. نشریه هایی که تا آن زمان منتشر شده بودند یا عمری کوتاه داشتند یا فاقد اثرگذاری لازم بودند و لزوم وجود نشریه ای فراگیر به شدت احساس می شد.  نورایر السایان بدین سان و در شرایطی نه چندان مناسب گروهی از افراد معتقد و متعهد به این مهم همت گماردند و به این ترتیب، از 1310ش، هفته نامۀ آلیک در آسمان فرهنگ ایرانیان ارمنی تجلی یافت و مدتی بعد به نشریه ای دو روزه و سپس روزنامه تبدیل شد. آلیک به سرعت جای خود را در میان خانواده های ارمنی باز کرد و طی هشتاد سال انتشار خود با اصولی که مطرح می ساخت باعث شکل گیری بنیان های عقیدتی و ارزشی آنان شد. به این ترتیب، آلیک مبدل به حلقۀ اتصال تمامی آحاد جامعۀ ارمنیان ایران شد، از دورترین نقاط روستایی تا شهرهای صنعتی، که محلاتی پر ازدحام از ارمنیان را در خود جای داده بودند. آلیک به هماهنگی و سازمان دهی امور اجتماعی و فرهنگی در این جوامع یاری رساند و با مسائلی که مطرح می کرد عملاً دغدغه ها و علایق مشترک ارمنیان را به ذهنیتی عام مبدل می ساخت. از آنجا که آلیک پیگیر و مدافع مبانی انسانی فدراسیون انقلابی ارمنی بود طبعاً به مباحثی می پرداخت که در راستای استقلال و عدالت خواهی ارمنیان بود. بیشتر مطالب آن پیرامون نژادکشی ارمنیان و دادخواهی آنان بود و در صفحات آن آرمان های ارمنیان مورد تأکید قرار می گرفت. با این وصف، نقش آلیک در شکل دهی افکار عمومی ایرانیان ارمنی، به صورت فراگیر و همه جانبه، غیرقابل انکار است. بدون شک، پیمودن این راه برای آلیک سهل و آسان نبوده. طی دهۀ 1310ش آلیک رو در روی استبداد رضاخانی، سانسور و محدودیت های مختلفی که بر زندگی ارمنیان تحمیل و فشارهایی که بر مدارس ارمنی وارد می شد، که تا تعطیلی آنها نیز پیش رفت، قرار گرفت. پس از آن دوران جنگ جهانی دوم، هجوم متفقین و پیامدهای آن، به خصوص حضور ارتش سرخ و ایام فشارهای متعدد فرارسید. سال هایی چند آزادی هایی نسبی پدید آمد اما متعاقب آن دورۀ مطلق گرایی سازمان دهی شد. محمد رضا شاه پهلوی به ظهور رسید. با همۀ این مشکلات حفظ ارزش ها و اصول اهمیتی ویژه داشت، کاری که به نحوی مؤثر و با استواری و بدون هرگونه تذبذب صورت گرفت. روزنامۀ آلیک نه فقط حامی و پیگیر مسائل ارمنیان بلکه مدافع منافع ملی ایران بود. بدین ترتیب، وقتی در 1357ش ملت ایران بر ضد حکومت شاه قیام کرد، ارمنیان نیز برای جهت گیری درست چشم به صفحات ره گشای روزنامه ای دوختند که هوادار آن بودند. آلیک برای ایستادن در کنار ملت بزرگ ایران بدون تعلل، صریح و استوار موضع گیری کرد. این موضع گیری در ابتدا به صورت همراهی با اعتصاب 62 روزۀ نشریات ایران و سپس با انعکاس همه جانبۀ وقایع و روند انقلاب و خواسته های مردم، در قالب مقالات و اخبار روزنامه، جلوه گر شد. در مورد مسائل ارمنستان اگرچه آلیک به جد با نظامی که شوروی به زور در این کشور مستقر ساخته بود مبارزه و از آن انتقاد می کرد موفقیت ها و دستاوردهای فرهنگی، علمی، عمرانی و … ارمنستان را به اطلاع عموم می رساند. در حوزۀ تعلیم و تربیت نیز نقش آلیک برجسته و غیرقابل انکار است. در صفحات این روزنامه آثار بسیاری از شاعران و نویسندگان به چاپ رسیدند، در زیر سقف آن نسل ها آموزش دیدند و چه بسیار روشنفکران و دست اندرکاران فرهنگی و اجتماعی که در محیط آن تربیت یافتند و به کسب تجربه پرداختند. امروز آلیک می تواند سربلند باشد چرا که با کمک و یاری خالصانۀ مردم و ازخودگذشتگی مسئولانش با گذر از شرایطی نامطلوب و نامساعد به محیط و فضایی مدرن و پویا تبدیل شده است. آلیک طی سال ها مسائل، تقاضاها و حقوق ارمنیان را، که هیچ گاه مشمول مرور زمان نمی شوند، مطرح ساخته و بدین سان جامعۀ ارمنیان را همواره هشیار و سرزنده نگاه داشته است. اینک آلیک به حق می تواند مفتخر باشد که آرمان ها و رؤیاهای بنیان گذاران، سردبیران و نویسندگانش تحقق یافته اند و رؤیاها و آرمان های دیروز امروز تجسم یافته و به واقعیت مبدل شده اند. بدین سان آلیک، با میراث پربارش، همچنان باید در سنگر و در صف اول باشد و نوید دستاوردهایی تازه را دهد. درود بر هشتاد سالگی ات آلیک. پی نوشت: 1ـ این متن توسط روبرت بگلریان، عضو هیئت تحریریۀ پیمان، از زبان ارمنی به فارسی برگردانده شده است. |
فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 57
|
