روزی دوست گرامی ام، مهندس آلبرت عجمیان، صاحب امتیاز و مدیر مسئول روزنامۀ ارمنی زبان آلیک، که در پروژه های عمرانی همکاری می کردیم، گفت که قرار است فصلنامه ای به زبان فارسی منتشر شود که زمینۀ فعالیتش شناساندن فرهنگ ارمنیان و ایرانیان ارمنی به خوانندگان فارسی زبان باشد و به من پیشنهاد کرد که اگر مایلم، در انتشار آن همکاری کنم. او گفت که صاحب امتیاز نشریه، دکتر لئون داویدیان، روان پزشک و رئیس شورای خلیفه گری ارمنیان تهران خواهد بود، همچنین از آقای ادیک قهرمان و خانم میگانوش ملکونیان نیز برای همکاری دعوت می شود. ادیک قهرمان مدتی در سمت سردبیری روزنامۀ آلیک فعالیت کرده بود و میگانوش ملکونیان نیز، که آن زمان دانشجوی ادبیات فارسی بود، سابقۀ همکاری با بخش نوجوان و جوان روزنامۀ آلیک را داشت.

پانزده سال پیمان

مهندس عجمیان سال ها پیش نیز پیشنهاد مشابه ای را برای همکاری در انتشار ماهنامۀ داخلی انجمن دانشگاهیان ارمنی به من داده بود. اوایل پیروزی انقلاب اسلامی بود و ایشان رئیس هیئت مدیرۀ انجمن بودند. به اتفاق تنی چند از اعضای علاقه مند، که ادیک قهرمان نیز در شمار آنان بود، دست به کار شدیم و در مدت سه سال 35 شماره از ماهنامه را به زبان ارمنی منتشر کردیم. این ماهنامه، با آن که نشریۀ داخلی انجمن بود، در حیطه ای فراتر از اعضای انجمن علاقه مندانی پیدا کرده بود. شمارۀ 36 آن، که در چاپخانۀ نائیری چاپ می شد، با مشکل اخذ مجوز از وزارت ارشاد اسلامی مواجه و در چاپخانه ماندگار شد. صدور مجوز به نام انجمن میسر نبود و باید امتیاز به نام شخص صادر می شد اما بررسی پرونده در وزارت ارشاد آن قدر به درازا کشید که همکاران ماهنامه، که به صورت افتخاری فعالیت می کردند، پراکنده شدند.

برای آغاز کار فصلنامه مبلغی به یاد شادروان مهندس آرا ماناس از سوی بازماندگان وی در اختیار نشریه گذاشته شده بود. او در زمرۀ کسانی بود که اندیشۀ انتشار فصلنامه را در سر می پروراند ولی نماند تا آن را ببیند.

اما مسئلۀ مهم تعیین نام فصلنامه و گرفتن مجوز انتشار بود. در نظر بود نامی انتخاب شود که بیانگر اشتراکات و مناسبات فرهنگی دو ملت باشد. واژه های هم ریشه در فارسی و ارمنی که این منظور را برآورده می کرد پیشنهاد شد و سر انجام روی نام پیمان که در زبان ارمنی پایمان تلفظ می شود، اتفاق نظر حاصل آمد و درخواست مجوز انتشار از سوی دکتر لئون داویدیان، در سمت صاحب امتیاز و مدیر مسئول، تسلیم ادارۀ مطبوعات وزارت ارشاد اسلامی شد. دفتر فصلنامه را نیز به طور موقت در محل کار مشترکمان، در خیابان احمد قصیر، دایر کردیم.

خیلی زود قطع و ساختار فصلنامه و سر فصل ها و ترتیب مطالب و بسیاری از جزئیات مشخص شد. اما صدور مجوز انتشار به درازا می  کشید، تنگنای مالی مشکل ساز می شد و چشم انداز روشنی در برابر نبود. در این فاصله طراحی عنوا ن فصلنامه به هنرمند با ذوق، آرا دِر ـ هاروتونیان، سپرده شد و او ترکیبی از پیمان فارسی و پایمان ارمنی را در طرح خود به کار گرفت که هنوز پس از پانزده سال همچنان بر روی جلد فصلنامه نقش بسته است.

مدت زیادی سپری شد و سرانجام مجوز انتشار فصلنامۀ پیمان با مهلت سه ماهه ای برای انتشار صادر شد.

بار دیگر به تجهیز نیروها پرداختیم و از خانم هرمیک آقاکیان و بعدها از آقای آرمن بیگلری نیز برای همکاری در هیئت تحریریه دعوت کردیم. ویراستاری مطالب نیز به احمد نوری زاده، مترجم صاحب نام زبان ارمنی، سپرده شد.

سرانجام در بهار 1375ش شمارۀ نخست فصلنامۀ پیمان، در120 صفحه، پای به عرصۀ مطبوعات ایران گذاشت. طراحی روی جلد و صفحه آرایی به دست آرا دِر هاروتونیان و حروف چینی و چاپ در مؤسسۀ «آلیک» صورت گرفته بود. این شماره برای گرامی داشت یاد و خاطرۀ زنده یاد مهندس آرا ماناس به وی تقدیم شده بود. در سخن آغازین فصلنامه آمده بود:

« فصلنامۀ پیمان نشریه ای است فرهنگی در زمینۀ شناساندن ادب و هنر و مشترکات زبان و فرهنگ ارمنی به فارسی زبانان که به اهتمام جمعی از پژوهشگران و فرهنگ دوستان ارمنی و با همکاری محققان و نویسندگان فارسی زبان منتشر می شود».[2]

انتشار پیمان با استقبال خوبی رو به رو شد و بازتاب آن دلگرم کننده بود. خیلی زود نام های تازه ای در فهرست نویسندگان و همکاران شماره های جدید پیمانپدیدار شد اما مشکلات فراوانی سد راه انتشار منظم آن بود، به طوری که پس از دو شمارۀ نخست ناگزیر شماره های مشترک منتشر ساختیم. تأخیر در انتشار به تدریج بیشتر می شد و حتی یک دوره وقفۀ ناخواسته نیز پشت سر گذاشتیم.

از نیمۀ سال 1376ش دفتر فصلنامه از محل موقت به «مؤسسۀ ترجمه و تحقیق هور» انتقال یافت و از 1379ش مسئولیت انتشار پیمان به این موسسه واگذار شد. از آن پس پیمان زیر نظر و با استفاده از امکانات مؤسسۀ هور و با همکاری اعضای آن به کار خود ادامه داد. از 1380ش خانم آرمینه آراکلیان، دانش آموختۀ دانشگاه شیراز در رشتۀ اقتصاد، مسئولیت شورای نویسندگان پیمان را بر عهده گرفت و در سمت سردبیر فصلنامۀ پیمان ‌معرفی شد.

پس از درگذشت جانخراش دکتر لئون داویدیان، صاحب امتیاز و مدیر مسئول پیمان، در حادثۀ سقوط هواپیمای شرکت هواپیمایی کاسپین، مهندس وارطان وارتانیان، نمایندۀ ارمنیان تهران و شمال در دوره های دوم تا پنجم مجلس شورای اسلامی، در سمت صاحب امتیاز و مدیر مسئول پیمان معرفی شد.

اکنون پیمانپانزده ساله است و شمارۀ پنجاه و هشتم آن انتشار می یابد. در انتشار آن بسیاری از نهادها و افراد جامعۀ ارمنیان ایران سهم و نقش مؤثر داشته اند. هزینه های چاپ و انتشار نشریه از سوی شورای خلیفه گری ارمنیان تهران تأمین می شود و گردانندگان فصلنامه، همچون دیگر نهادهای جامعۀ ارمنیان، داوطلبانه و بدون چشمداشت مالی فعالیت می کنند.

در این مدت دست اندرکاران پیمان، با بهره گیری از همکاری نویسندگان دانشور و تشویق مخاطبان صاحب نظر و همگامی با دانش و فناوری روز، توانسته اند در ارتقای گام به گام فصلنامه بکوشند و با حضور در نمایشگاه های مختلف به معرفی هرچه بیشتر آن در محافل ذی ربط بپردازند.

در پرتو این تلاش ها پیمان جایگاه شایستۀ خود را در جامعۀ مطبوعات ایران و در میان اندیشمندان و فرهیختگان یافته است و هر شمارۀ آن با مطالبی ارزشمند و وزین، به صورت مجموعه ای معتبر، بر روی میز خوانندگان قرار می گیرد. جای خوشوقتی است که نهال نوخاسته در عرصۀ مطبوعات ایران در بهار 75، امروز پس از گذشت یک و نیم دهه، درخت تناوری شده است که نگاه های بسیاری را، حتی از بیرون مرزهای کشور، به سوی خود جلب می کند.

پی نوشت ها:

1ـ از نخستین همکاران فصلنامۀ پیمان.

2ـ «سرمقاله»، پیمان، ش1، س1 (بهار1375).