نام کتاب: عملیات نِمِسیس، ماجرای اعدام انقلابی طلعت پاشا، عامل اصلی نسل کشی ارمنیان نویسنده: ایساک یونانسیان مشخصات نشر: تهران، نشر معارف سال نشر: 1397ش تعداد صفحات: 384 شمارگان: 1500 نسخه طراح جلد:کارولین آرمن ![]() جلد کتاب عملیات نِمِسیس رمان عملیات نِمِسیس اثر ایساک یونانسیان، پژوهشگر مسائل قفقاز و ترکیه، داستانی مستند و تاریخی است که نشـر معارف آن را منتشر ساختـه است. رمان ماجـرایی را نقـل می کنـد که بی شـک یکی از صفحات افتخار آمیز تاریخ معاصر ارمنیان است، یعنی اعدام (ترور) انقلابی طلعت پاشا، عامل اصلی نژاد کشی ارمنیان. کتاب بر پایۀ یادداشت ها و خاطرات مجریان آن، به ویژه خاطرات شخـصی سوقـومون تهلیریان ـ که واهان میناخوریان در 1956م آن را در قاهره منتشر ساخته ـ اسناد موجود در بایگانی فدراسیون انقلابی ارمنی (داشناکسوتیون) و اسناد موزۀ نژاد کشی ایروان نگاشته شده است. داستان حوادث دوران پرآشوب پس از جنگ جهانی اول را در قالب سرگذشت یکی از بازماندگان نژاد کشی ارمنیان روایت می کند. شخصیت اصلی داستان مصائبی را که یکی پس از دیگری بر خود و خانواده اش وارد می شود پشت سر می گذارد و در نهایت، طی عملیاتی سری، فریاد عدالت خواهی سر می دهد. کتاب از چند جهت برای خوانندۀ فارسی زبان حائز اهمیت است. نخست آنکه تاکنون بیش از شش عنوان کتاب دربارۀ سوقومون تهلیریان و عملیات نِمِسیس نوشته شده که هیچ کدام به زبان فارسی نبوده است. دوم اینکه هریک از کتاب های پیشین به بخشی از ماجرا پرداخته اند و کتاب حاضر نخستین اثری است که در آن زندگی شخصی تهلیریان از کودکی تا مرگ، اهداف و دلایل سیاسی عضویت وی در فدراسیون انقلابی ارمنی (داشناکسوتیون)، انگیزه های شرکت او در اعدام انقلابی طلعت، دفاعیات تهلیریان در دادگاه و برخی از زوایای جالب زندگی وی، ضمن روشنگری های جانبی، برای خوانندۀ فارسی زبان تشریح شده است. نویسنده در این کتاب تلاش کرده تا گفت و گوها و خاطرات شخصیت های گوناگون را دربارۀ عملیات نِمِسیـس بازگـو و حتی الامکان آنها را منتقـل سازد و فضای مـذاکرات دادگاه تهلیـریان، مورخ 2 و 3 ژوئن 1921م، را در دادگاه سوم ایالتی برلین از زبان وکلا و شاهدان عینی و براساس مکتوبات محاکمۀ تهلیریان بازآفرینی کند. نویسنده کوشیده است تا ضمن شرح زندگی قهرمان داستان، دیگر عوامل و اشخاص دخیل در عملیات نِمِسیس را نیز معرفی کند، که شاید تاکنون برای خوانندگان فارسی زبان و مورخان ایرانی ناشناخته مانده اند. ماجرا در قالب داستانی واقعی و مستند بیان شده است. نویسنده رخدادهای تاریخی را در لابه لای جزئیات شرح حال گونه و با روندی وقایع نگارانه به تصویر کشیده. درون مایۀ اصلی داستان موضوع نژاد کشی است. نویسنده داستان را از تولد تهلیریان، در دورۀ اولین کشتارهای ارمنیان، معروف به کشتارهای عبدالحمید دوم، آغاز کرده و با گذار از دوران دهشتناک نژادکشی خواننده را وارد عملیات نِمِیسس و اعدام انقلابی طلعت پاشا می سازد. کتاب عملیات نِمِسیس کاستی هایی نیز دارد که عمدتاً ناشی از فقدان اسناد تاریخی در این خصوص است. این کاستی ها، بدون آنکه نویسنده تعمدی داشته باشد، ویژگی ای اسرارآمیز و معماگونه به داستان بخشیده و بر جذابیت آن افزوده است. مطالعۀ این کتاب نه تنها به پژوهشگران تاریخ معاصر ارمنی بلکه به طیف وسیعی از خوانندگان علاقه مند به موضوعات تاریخی و سیاسی پیشنهاد می شود. آنچه در این کتاب خواهید خواند: ● پیشگفتار ● گفتار اول: سوقومون تهلیریان ـ ترکیه، ولایت ارزِروم، روستای باکارین ـ تسخیر بانک عثمانی ـ والیفو،صربستان، 1898 ـ روی کار آمدن تُرکان جوان ـ به سوی صربستان و آغاز جنگ جهانی اول ـ تثلیث نامقدس ـ آناهیت ـ هَنگ یکم ژنرال آندرانیک در جبهۀ قفقاز ـ بهار1915،شرق ترکیه ـ عقب نشینی به قفقاز ـ سال 1916 ● گفتار دوم: بازگشت به خانه ـ یرزنکا ـ سال 1917 ـ سال 1918 ـ بازگشت به تفلیس ـ پایان جنگ و شکست ترکیۀ عثمانی ـ استانبول پس از جنگ ـ فرار پاشاها ـ خیانتکار ارمنی ـ در کمین خیانتکار ـ اولین اعدام انقلابی ـ دادگاهی و محاکمۀ تُرکان جوان و اعضای اتحاد و ترقی ـ احکام دادگاه ● گفتار سوم: عملیات نِمِسیس ـ نهمین اجلاس حزب داشناکسوتیون ـ به سوی پاریس ـ به دنبال تکمیل کار ناتمام ـ به سوی آمریکا ـ عملیات آغاز شده بود ـ آرمن گارو ـ ژنو،1920 ـ برلین ـ در پی شکار ● گفتار چهارم: ردپای طلعت ـ برلین فوریۀ 1921 ـ در تقلای تبرئه ـ مارچ 1921 ـ عفریت بر پیاده رو افتاد ـ زندان ـ آدم کشتم ولی جنایتکار نیستم ـ ملاقات با وکلای مدافع ● گفتار پنجم: دادگاه تهلیریان یا محاکمه طلعت پاشا ـ نخستین روز دادگاه ـ گواهان شهادت می دهند ـ شهادت های سرنوشت ساز ـ پزشکان گواهی می دهند ـ دومین روز دادرسی ـ درخواست اشد مجازات ـ آخرین دفاعیات ـ ارائۀ دستور العمل به هیئت منصفه ـ تبرئه ـ مطبوعات ترکیه چه نوشتند؟ ● گفتار ششم: عملیات نِمِسیس ادامه یافت ـ ادامۀ عملیات نِمِسیس ـ بهبود خان جوانشیر ـ سعید حلیم پاشا ـ بهاءالدین شکیر ـ جمال پاشا ـ انور پاشا ـ سرنوشت دکتر ناظم ـ زندگی تهلیریان پس از تبرئه ـ سرنوشت دیگر عوامل عملیات نِمِسیس ● آلبوم عکس ● منابع |
فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 85سال بیست و دوم | پائیز 1397 | 176 صفحه
|