مراسم یادبود آوریل ۱۹۱۵

روز سه شنبه دهم اردیبهشت به همّت مؤسسه هور به مناسبت هشتاد و هشتمین سالگرد نژادکشی ارامنه مراسم یادبودی در محل انجمن اجتماعی ارامنه برگزار شد.

این مراسم که با حضور جمع قابل توجهی از نمایندگان مجلس، فعالان سیاسی، فرهنگیان، اساتید دانشگاه ها، اندیشمندان و عده ای از اهالی مطبوعات همراه بود با اجرای سرود جمهوری اسلامی آغاز شد، سپس گروه کر کلیسای سرکیس مقدس به اجرای چند آواز از آثار دو روحانی متفکر و موسیقیدان تاریخ ارمنستان نرسس شنورهالی و کمیتاس پرداخت.

پس از آن مهندس وارطان وارطانیان نماینده سابق ارامنه تهران و شمال در مجلس شورای اسلامی به سخنرانی پرداختند. ایشان در ابتدا ضمن تقدیر از جوانان که در این قرن مادی در چنین فعالیت های اجتماعی، مشارکتی فعال دارند، نژادکشی ارامنه را به عنوان بزرگ ترین فاجعه در کل تاریخ ارامنه دانستند.

سپس با تشریح وقایع آن سال ها گفتند: در قرن نوزدهم رهبران ترکیه برنامه وسیعی جهت گسترش ترکیه تا مرزهای دیوار چین را در سر داشتند، و در این راستا وجود ارامنه و ارمنستان برای آنان مانع اصلی به شمار می رفت. بنابراین در اواخر قرن نوزدهم با توسل به انواع امکانات دولتی و نیمه دولتی خود به خصوص از سال 1896 به بعد با قتل عام حدود سیصدهزار نفر از ارامنه سعی نمودند به این برنامه هولناک خود جامعه عمل بپوشانند. ایشان افزودند: در اوایل قرن بیستم، انقلاب به اصطلاح مترقی در ترکیه به وقوع پیوست. حزب اتحاد و ترقی که بسیاری از رهبران آن از تحصیل کردگان غرب و به اصطلاح امروزی غرب زدگان بودند این برنامه را به طور محرمانه در طراحی خود گنجاندند و تصمیم گرفتند،  در اولین فرصت مناسب مسئله ای به نام وجود ارامنه در سرزمین کهن ارمنستان را حذف نمایند.

وارطان وارطانیان

ایشان در بخشی دیگر از سخنرانی شان با اشاره به کتاب واهان میناخوریان یکی از مظلومینی که به طور معجزه آسایی از قتل عام نجات یافته بود، گفت: وی یکی از متفکرین و رجال سیاسی تاریخ ارمنستان است که با نجات از کاروان های مرگ در سال 1915 به دامن سفارت ایران عزیر در سامسونگ پناه می برد و همانند بسیاری از ارامنه نجات یافته مورد محبت سفیر ایران میرزاحسین خان قرار می گیرد.

وی خاطرنشان کرد در دوران نمایندگی اش در مجلس شورای اسلامی در راستای جستجو برای یافتن خانواده این سفیر محترم و مرد شریف که با وجود فشارهای متعدد دولت ترکیه حاضر نشد ارامنه پناه آورده به سفارت ایران را از خود براند، موفق نشده است و ابراز امیدواری کرد با همکاری دوستان، ارامنه در آینده بتوانند از چنین شخصیتی قدردانی کنند. ایشان در سخنان خود با اشاره به نقش برجسته اعراب در یاری رساندن به ارامنه در طول جنگ جهانی اول گفتند: زمانی که نیروهای ترکیه وارد خاک ایران شدند و در تبریز خوی، سلماس و نزدیکی های ارومیه ارامنه را قتل عام می کردند، اعراب بسیاری از ارامنه به خصوص کودکان را پیش خود پناه دادند و باعث نجات آنان شدند.

وی در بخش پایانی بیاناتش در ارتباط با کشورهایی که تاکنون در شناسایی نژادکشی ارامنه از خود مقاومت نشان داده اند افزود: انگلستان و آمریکا شک یا تردیدی در واقعیت آنچه که رخ داده است ندارند بلکه آن را به عنوان یک اهرم سیاسی برای مقاصد نظامی، اقتصادی و سیاسی خود قرار داده اند و در ادامه گفتند طبق مدارک موجود جرج بوش در ملاقات با مسئولین ترکیه اعلام نموده که اگر ترکیه همکاری لازم را در حمله به عراق انجام ندهد در آن صورت کنگره آمریکا قتل عام ارامنه را مورد شناسایی قرار خواهد داد. وی اضافه کرد این موضوع به نحو دیگری نیز برای انگلستان صادق است.

ساخت فیلم مستند خبرگزاری بی بی سی BBC در ارتباط با نژادکشی ارامنه، نشان دهنده آن است که این کشورها تحت فشارهای عدالت خواهانه جهانی افکار عمومی قرار دارند. وی خطاب به نمایندگان گفت: نمایندگان معزز مجلس شورای اسلامی در راستای عدالت خواهی ذاتی ایرانی نسبت به شناسایی قتل عام ارامنه هر تدبیری که بیاندیشند به خیر و صلاح کشور و خیر و صلاح جامعه جهانی خواهد بود.

بعد از آن فیلم مستند “انکار شدگان” تهیه شده در سال 2002 توسط رسانه خبری بی بی سی در ارتباط با نژادکشی ارامنه برای مدعوین به نمایش درآمد.

دکتر لِوُن داویدیان

سپس به عنوان حسن ختام مراسم از سخنران دوم دکتر لِوُن داویدیان نماینده ارامنه تهران وشمال در مجلس شورای اسلامی دعوت شد تا سخنانشان را ایراد نمایند.

دکتر لِوُن داویدیان در آغاز سخنرانی شان گفتند: فیلم گویای واقعیت های بسیاری بود سپس اضافه کردند ما معتقدیم گذشت زمان، مطلقاً صدای اعتراض ارامنه را برای احقاق حق خود از دست نخواهد داد.

ایشان تأکید کردند: دنیا روزی این قتل عام وحشتناک تاریخی بشری را قبول خواهد کرد و اقدامات لازم را برای محکوم کردن آن انجام خواهد داد. بعد از آن با اشاره به راهپیمایی ارامنه در 24 آوریل گفتند: چهار نسل از ارامنه در این راهپیمایی شرکت کردند. نسل سالمندان با پاهای لرزان و جسمی نحیف و عزمی راسخ، نسل میانسال با خشم و انتقاد از سکوت جهانی، نسل جوان که با زور صدای اعتراض خود را در گلویشان خفه کرده بودند، و کودکانی که یا در آغوش مادرانشان بودند یا به زحمت راه می رفتند.

ایشان تصریح کردند، اگر چهار نسل از یک ملتی با وجود گذشت هشتاد و هشت سال مطلقاً تزلزلی در تصمیم خود برای احقاق حقش به وجود نیاورده، گذشت زمان هر چقدر هم طولانی باشد نمی تواند این موضوع را از منطق، خاطره و حافظه ایشان بزداید، و آنان را تبدیل به افرادی بکند که عزمی راسخ بر ادامه پیگیری موضوع نژادکشی ارامنه را نداشته باشند.

وی اظهار داشت، امیدواریم که بعد از قبول این واقعه، رابطۀ دوستی و حسن همجواری بین دو کشور بسیار قدیمی ارمنستان و ترکیه بر قرار شود که این موضوع به دلیل موقعیت حساس دو کشور در منطقه بسیار مفید است.

نماینده ارامنه در خاتمه ضمن تشکر از مواضع جمهوری اسلامی برای حمایت های بی دریغ در همه موارد خطاب به مدعوین گفتند: امیدوارم آنچه را که دیدید و شنیدید بی طرفانه به دوستان، خانواده و آشنایان منتقل کنید که این خود قدمی است برای احقاق حق ارامنه کشته شده در این نژادکشی و برای کمک و حمایت جهت زندگی بهتر برای ارامنه و به نظر من برای همه بشریت.