|
به منظور گرامیداشت یاد و خاطرهٔ یک ونیم میلیون شهید ارمنی، که در سال1915م. به دست عوامل دولت ترکان جوان عثمانی از سرزمین آبا و اجدادی خود در ارمنستان غربی بیرون رانده و قتل عام شدند، هر ساله در سراسر جهان، ارمنیان مراسم یادبود و تظاهراتی برگزار می کنند. این سنت در ایران نیز برقرار است و از جمله برنامه ای که به همت مؤسسهٔ ترجمه و تحقیق هور ویژهٔ فارسی زبانان، به خصوص نمایندگان مجلس، استادان و متفکران برگزار می شود. در 18 آوریل/ 29 فروردین امسال نیز، این مراسم با حضور اسقف اعظم ارامنهٔ تهران و شمال، سبو سرکیسیان، بیست تن از نمایندگان مجلس و مسئولان دفتر تنی چند از نمایندگان، نمایندگانی از وزارتخانه های خارجه، کشور، آموزش و پرورش و اندیشمندان و نمایندگان شورای خلیفه گری ارامنهٔ تهران در انجمن اجتماعی ارامنه برگزار شد. در ابتدا، گروه کُر زوارتنوتس به رهبری اِدیک تامرازیان سرود جمهوری اسلامی ایران و دعای کلیسایی را اجرا کردند. سپس، فیلمی مستند، با موضوع فاجعهٔ قتل عام و همچنین فاجعه از بین بردن قبرستان و آثار باستانی ارامنه در آن سوی مرز رودخانهٔ ارس در نخجوان (جلفای قدیم) به دست عمال دولت آذربایجان، به نمایش درآمد. برنامه فرهنگی و سخنرانی با خوش آمدگویی گئورگ مگردیچان از طرف مؤسسه هور دنبال شد: ((آنچه ما را بر آن داشت که اوقات پربار مدعوان گرامی را صرف حضور در همایش امروز کنیم، سالگرد و یادبود اولین نژادکشی قرن بیستم به دست دولت عثمانی ترکیه است. واقعه ای که برای نخستین بار معنای تلخ و ننگین نسل کشی یک ملت را از جمیع جهات به دنیا شناساند و تحمیل کرد و بی اعتنایی جامعهٔ جهانی ومسئولیت ناپذیری مسببان آن باعث تکرار وقایع مشابه در نقاط مختلف دنیا شد)). مگردیچیان اضافه کرد: ((امروز، علی رغم به رسمیت شناختن و محکوم کردن این واقعه از سوی تعداد زیادی از مجامع و مراکز مهم کشورهای مختلف دنیا، از جمله اندیشمندان و نویسندگان ترک زبان که کماکان به تعدادشان افزوده می شود، این کشور با انکار و تحریف واقعیات و حتی با تخریب آثار فرهنگی، تاریخی، ملی و مذهبی ارمنیان با قتل عام فرهنگی دیگری اندیشهٔ مسببان آن را زنده نگه می دارد)). سپس، روبرت بگلریان، نمایندهٔ ارامنهٔ جنوب و اصفهان در مجلس شورای اسلامی با خیر مقدم گویی به دعوت شدگان به معرفی سخنران برنامه نمایندهٔ مردم تهران و رییس کمیسیون فرهنگی مجلس، دکتر عماد افروغ پرداخت ودر توضیح دلیل دعوت از ایشان برای سخنرانی گفت: ((یکی از اولین بحث هایی که آقای دکتر در مجلس بیان کردند صحبت حقوق فرهنگی بود. به همین خاطر این مطلب به ذهن آقای گئورگ وارطانی، نمایندهٔ ارامنهٔ تهران و شمال و بنده خطور کرد که وقتی ما ارامنه از نژادکشی بحث می کنیم یک بُعد آن هم به این موضوع برمی گردد که هر سازمانی، فردی و دولتی که دست به چنین اقداماتی می زند، به نوعی در کنار از بین بردن حقوق انسانی، حقوق فرهنگی انسان ها را نیز به رسمیت نمی شناسد زیرا مگر انسان چیزی جز فرهنگ و هویت خود است و این می تواند باب جدیدی را باز کند)).
ایشان سپس در سخنان خود به توجه جمهوری اسلامی ایران نسبت به اقلیت ها اشاره کردند و فرمودند که طی 27 سال گذشته شاهد ارزش گذاری جمهوری اسلامی ایران نسبت به حفظ میراث فرهنگی بوده ایم و این خود عاملی بود که امسال بُعد فرهنگی را در این مراسم بررسی کنیم و سپس، دکتر افروغ را برای ایراد سخنان دعوت کردند. نمایندهٔ مردم تهران با ذکر دو آیه از قرآن گفت: ((قرآن کریم تمام انبیاء الهی و ادیان ابراهیمی را به رسمیت شناخته و ما مسلمانان مجاز نیستیم اهانت و اساعه عددی به هیچ یک از پیروان ادیان الهی بکنیم)). ایشان قبل از بحث دربارهٔ حقوق فرهنگی و مبانی فلسفی و اجتماعی حق فرهنگی در مورد موضوع قتل عام ارامنه گفت: ((یک پندار نیست. یک خیال نیست. اتفاقی افتاده. محاکمه ای هم صورت گرفت. متهمان درجه یک و ردیف دومی هم داشته، متهمان هم محکوم شدند اما به سزای اعمالشان نرسیدند تا اینکه خود ارامنه اقدام می کنند و در جاهای مختلف آنها را به قتل می رسانند. تا آنجایی که بنده اطلاع پیدا کردم طلعت و شاکر در برلین به قتل رسیدند و جمال بیگ هم در تفلیس و انور هم در امیرنشین بخارا، دکتر کاظم هم به جرم دست داشتن در توطئه علیه آتاترک به دار آویخته می شود)). دکتر افروغ در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به حق آگاهی و حق تحقیق گفت: ((ما حق داریم بشناسیم. حق داریم در تاریخ کنکاش بکنیم و چه اشکالی دارد دولت مردان هم به استقبال این حق بروند. هر جامعه ای که زودتر به حق آگاهی و حق شناخت برسد به نظر من می تواند به جامعه خود پویایی و پایایی بیشتری بدهد و گذشتهٔ خود را اصلاح کند. بگذارید تحقیق شود. بگذارید اسنادی که هست در اختیار محققان قرار گیرد و این قدر رشید باشید که اگر واقعاً در این خصوص یک جنایت عمدی و ارادی و اژبات شده ای صورت گرفته اعتراف کنید که ما اشتباه کردیم و اصلاح کنیم گذشته را. این نهایت رشد است)). ایشان در قسمت دیگری از سخنرانی خود اینچنین گفتند: ((بشر، و ادیان الهی و خدای ما یک همچنین عمل غیرانسانی و فاجعه بشری را تأیید نمی کند. همهٔ ما انسان هستیم)). نمایندهٔ مردم تهران در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به اصول قانون اساسی، که در آنها حقوق اقلیت های دینی به رسمیت شناخته شده است، به مسئلهٔ وحدت و گفت وگوی ادیان تأکید کرد. دکتر افروغ در پایان ابراز امیدواری کرد مظلومیت تاریخی ارامنه در اژر تلاش محققانه به ثمر برسد و خطاب به طرف مقابل هم گفت که بایستی با روی باز بیایند و اجازهٔ تحقیقات لازم را بدهند. مراسم با صحبت های اسقف اعظم ارامنهٔ تهران و شمال ادامه یافت. ایشان در بخشی از سخنان خود گفتند: ((تاریخ بشریت نشان داده که نمی شود حقیقت را کتمان کرد یا به فراموشی سپرد. امروزه به خصوص در این دوران، هیچ کس نمی تواند تاریخ را بر پایهٔ دروغ بنا نهد. کشتار ارامنه واقعیتی است تاریخی. واقعیتی است که حتی به اثبات متفکران ترک، برخی کشورهای غربی و مجامع کلیسایی و سیاسی رسیده لذا انتظار ما از دولت کنونی ترکیه این است که با شجاعت تمام جنایت گذشتگان خود را بپذیرد)). در مراسم یادبود، گروه کُر به اجرای چند قطعه و سپس، نمایندهٔ ارامنهٔ اصفهان و جنوب، روبرت بگلریان به ایراد اختتامیه پرداخت. ایشان در بخشی از صحبت های خود با بیان تاریخچه ای از نسل کشی ارامنه اعلام کردند که نسل کشی فقط محدود به سال 1915 نبوده بلکه در طول حکومت چند نظام مختلف صورت گرفته است: در دوره حمیدیه، ترکان جوان و دوران کمال آتاترک، یعنی قتل عام ها از 1894 شروع شده اند و در 1915 به اوج خود رسیده اند. بگلریان در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ((ترکیه به آن دلیل از قبول نسل کشی ارامنه پرهیز می کند که نسل کشی دارای بار حقوقی است)). نمایندهٔ ارامنهٔ اصفهان و جنوب همچنین با اشاره به کتابی تألیف نیکلای هوهانسیان در ارمنستان اظهار داشت: ((من مایلم در اینجا مطلبی تاریخی ای را عنوان کنم که خود نیز طی چند ماه گذشته از آن اطلاع حاصل کردم. در کتابی به نام ایران، دوران آیت الله خمینی یکی از محققان ذکر می کند که: “در سال 1979 در آستانهٔ انقلاب اسلامی، در لبنان بودم. دیداری داشتم با مرحوم شهید چمران و دغدغه های ارامنه را در جامعه ارامنه در ارمنستان در زمان شوروی بیان کردم. ایشان در جلسهٔ بعدی با پیامی از حضرت امام آمدند که اولاً ایشان بر حق و حقوق ارامنه و نقشی که ارامنه در فرهنگ و تاریخ و سیاست و اقتصاد ایران داشته اند تأکید فرمودند و دوم ذکر کردند که ما تماماً و کاملاً نسبت به فاجعهٔ نسل کشی و قتل عام ارامنه اطلاع داریم. آن را محکوم می کنیم و نه ایران چنین کشوری است و نه ایرانیان و مسلمان ایران چنان مردمی هستند که این گونه مسایلی در ایران تکرار شود”))(ص36). در پایان مراسم، لوح یابودی به نمایندهٔ تهران در مجلس شورای اسلامی، دکتر عماد افروغ، اهدا شد. لازم به ذکر است که به مناسبت مراسم یادبود نمایشگاهی از اسناد و کتاب های تاریخی نیز در تالار اجتماعات انجمن برگزار شد. |
فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 35
|
