سال چهاردهم | تابستان 1389 | 224 صفحه
جهت مشاهده و ورق زدن صفحات
روی تصویر زیر کلیک کنید.
در این شماره می خوانید:
1- مقاله ها
- بازمانده ای از انهدام فرهنگی | شاهن هوسپیان
- پایان یک قرن سکوت | ادوارد هاروتونیان
- پیشینه ایرانشناسی در ارمنستان | آناهید یحیی
- نقش کلیسای ارمنی در تداوم استمرار هویت ارمنیان | فرحناز توکلی
- نگاهی به تاثیرات متقابل زبان های ارمنی و فارسی | واهه آراکلیان
- زیربناهای نظری مرام نامه فدراسیون انقلابی ارمنی | کارن خانلری / سرکیس مگردیچیان
- مجموعه رهبانی استپانوس قدیس در متن معماری کلیسای ارمنی | پیونیک سیمونی
- اسکناس های اولین جمهوری ارمنستان | شاهن هوسپیان
- کلیسای حضرت مریم ریحان آباد | بهروز خان محمدی
2- نگاهی به تاریخ
- ارمنستان در خلال فتوحات سلجوقیان | آرپی مانوکیان
- اولین اسناد و کتاب های حقوقی ارمنی | گارگین فتائی
- خاندان پزشکان بُختیشوع در قلمرو خلفای عرب | هاروتیون میناسیان / ادوارد هاروتونیان
3- گزیده رویدادها
- سمینار جمهوری ارمنستان 2010 تجارب پیشین – چشم انداز فرارو | کارینه داودیان
- مراسم بزرگداشت کارشناسان و مجموعه دار اسکناس،سکه و تمبر،ادیک هوانسیان | نارک هارطونیان
سرمقاله
در صبح روز یکشنبه 28 شهریور 1389، صدای ناقوس ها پس از 95 سال در فضای جزیرۀ آختامار و بر فراز آب های نیلگون دریاچۀ وان طنین افکند. اما به واقع زنگ ها به صدا درنیامده بودند. این صدا تنها آوایی بود ازپیش ثبت شده بر روی نوار ضبط صوت[1] دولت ترکیه، حتی در راستای اقدامات خود در جلب نظر مساعد و کسب آرای اروپاییان برای اخذ مجوز ورود به اتحادیۀ اروپا نیز، اجازۀ نصب صلیب را بر تارک گنبد کلیسای صلیب مقدس[2] ارمنیان نداده بود.
محراب کلیسایصلیب مقدس، در یکی از چهار جزیرۀ دریاچۀ وان، نمونه ای از چهل کلیسای تاریخی بر جای مانده از 2038 کلیسای ارمنیان ارمنستان،[3] اینک، فقط در کسوت یکی از موزه های ترکیه، پس از سال ها سکوت، برگزاری مراسم عشاء ربانی را شاهد بود.
دولتمردان ترکیه با مرمت ساختمان کلیسا در پی یک قرن ویرانی از تبدیل آن به سربازخانه یا اصطبل چارپایان چادرنشینان محلی، غارت سنگ های منقوش دیوارهای آن برای استفاده در پی خانه های روستاییان یا کند و کاو زیرزمین آن به دست جویندگان گنج های خیالی جلوگیری کرده و از کلیسا موزه ای ساخته و آن را تنها یک بار و فقط یک بار به دست روحانیان ارمنی سپرده بودند.
عثمانیان، که نام جزیرۀ آختامار را در طی کشتار فرهنگی به آگدامار تغییر داده بودند، در جریان نژادکشی 1915م، همۀ کاهنان کلیسا را به قتل رساندند، اموال محراب کلیسایصلیب مقدس را غارت کردند و به ساختمان آن آسیب فراوان وارد ساختند.
این عملکرد دولت ترکیه را می توان با عملکرد دولت ایران مقایسه کرد که سازمان میراث فرهنگی خود را موظف ساخت تا با صرف هزینه ای هنگفت کل ساختمان محراب تاریخی دزور دزور[4] ارمنیان را، که اجباراً در مسیل آبگیری سد مخزنی جدید الاحداث بارون[5] قرار می گرفت، از جای خود برکند، آن را در مأمنی مطمئن بازسازی کند و برای همیشه در اختیار معتقدان به قداست و فرهنگ آن قرار دهد.
می توان کورکورانه امیدوار بود که با تحریف تاریخ یا تحقیر و تخریب آثار فرهنگی ملتی می شود ارتباط آن ملت را با گذشته، تاریخ و ثروت معنویش قطع کرد و نیز می توان منطقی بود و با بذل احترام به میراث فرهنگی هم نوعان احترام و محبت متقابل آنان را کسب و سهم بزرگ خود را در پاس داشت تمدن بشری ایفا کرد.
امروز در روزگاری زندگی می کنیم که فرهنگ و ادب در گرو عطش قدرت خودکامگان قدرت طلب قرار گرفته و ارزش های انسانی فدای سیاست نازیبا و سیاست مداران نازیباترش شده است.
پی نوشت ها:
[1].1http://bianet.org/english/minorities/124885-armenian-christians-celebrate-first-mass-after-95-years-in-akdamar1ـ
2ـ کلیسای صلیب مقدس از قرن دوازدهم تا اواخر قرن نوزدهم میلادی مقر خلیفه گری مسیحیان ارمنی ارمنستان غربی بوده است.
3ـ موطن هزار سالۀ ارمنیان در غرب جمهوری ارمنستان که از قرن دوازدهم میلادی و با ورود اقوام ترک، از آسیای مرکزی و شرقی، تحت سلطۀحکام ترک بوده است.
4ـ Dzor Dzor .1 این کلیسای کوچک، در قرن چهاردهم میلادی، در کنار رودخانۀ زنگمار، در نزدیکی ماکو، بنا شده است.
5ـ سد بارون بر روی رودخانۀ زنگمار در آذربایجان غربی.
