|
سیراک ملکُنیان (متولد 1309 ش تهران، فارغ التحصیل دبیرستان تمدن) 1337 ش، دریافت جایزه بزرگ سلطنتی بینال تهران 1338ش، دریافت جایزه رتبه اول در بینال پاریس 1353ش، دریافت رتبه اول نمایشگاه بین المللی هنر، تهران
نمایشگاه های انفرادی 1336ش، ( بهار و پاییز)، گالری استتیک، تهران 1341ش، انجمن روابط فرهنگی ایران و هند،تهران 1352ش، گالری زروان، تهران 1355ش، گالری اودرمات، پاریس 1357ش، گالری زند، تهران 1360ش، در آتن، یونان 1362ش، گالری گورکی، نیویورک 1365ش، مجموعه کلکسیون پی. اِم، لس‌آنجلس 1366ش، استودیو کافه، نیوپورت 1376ش، سازمان اِی.اِم.وِ گرافیک، تورنتو 1380ش، گالری بی‌اید، ایالات متحده 1383ش، گالری آرشیل گورکی، تورنتو 1385ش، گالری ماه ، تهران 1394ش، بازخوانی هنر مدرن ایران 1 (سیراک ملکُنیان)، گالری آریا و آب‌انبار
نمایشگاه های گروهی 1329 تا 1332ش، نمایشگاه سالانه انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی، تهران 1333 ش، نمایشگاه نقاشان معاصر در باشگاه مهرگان، تهران 1336ش، نمایشگاه نقاشان معاصر ایران در کاخ ابیض، اولین بینال نقاشی تهران، تهران 1336ش، نمایشگاه نقاشان معاصر ایران در انجمن روابط فرهنگی ایران و امریکا، تهران 1337ش، غرفه نقاشان ایران، بینال ونیز 1337ش، نمایشگاه نقاشان معاصر ایران در کاخ ابیض، تهران 1338ش، غرفه نقاشان ایران، بینال پاریس 1340ش، نمایشگاه گروهی نقاشان معاصر ایران، دفتر مرکزی بانک صادرات تهران 1344ش، پنجاهمین سالگرد نژادکشی ارمنیان، گالری صبا، تهران 1345ش، نمایشگاه سیار « هنرمندان معاصر ایران» 1346ش، نمایشگاه « نقاشان معاصر ایران» ، نیویورک 1350ش، نمایشگاه « نقاشان معاصر ایران» ، پاکستان 1352ش، نمایشگاه« نقاشان معاصر ایران»، آلمان غربی 1353ش، نمایشگاه « آثار منتخب نقاشان معاصر ایران» ، گالری سیحون، تهران 1353ش، نمایشگاه « آثار نقاشان معاصربه مناسبت بازی های آسیایی»، تهران 1353ش، نمایشگاه « هنرمندان معاصر ایران»، وزارت فرهنگ و هنر، تهران 1354ش، نمایشگاه « هنر معاصر ایران از آغاز تا امروز» در انجمن ایران و امریکا، تهران 1353تا 1356ش، در نمایشگاه‌های آثار گروه آزاد نقاشان و مجسمه سازان، تهران 1355ش، نمایشگاه بین المللی« آثار هنرمندان نوپرداز ایران»، بازل، سوئیس 1355ش، نمایشگاه جهانی « گراند پاله»، پاریس 1356ش، نمایشگاه « نقاشان معاصر» در تالار دمونتروژ (غرفه اختصاصی)، پاریس 1356ش، نمایشگاه بین المللی « واش‌آرت 77»، واشنگتن 1356ش، نمایشگاه « فیاک77هنر معاصر»، قصربزرگ پاریس 1357ش، نمایشگاه « نقاشان معاصر ایران»، گالری زند، تهران 1369ش، نمایشگاه « هنرمندان ایران»، پاریس 1369ش:نمایشگاهی از هنرمندان ارمنی ـ کانادایی، مونترال و اُتاوا 1374ش، نمایشگاه« هنرمندان امریکایی معاصر»، گالری باغومیان، نیویورک 1374ش، نمایشگاه « هنرمندان کانادایی»، مرکز اِی.جی.بی.یو، تورنتو 1376ش، نمایشگاه « هنرمندان معاصر ارمنی آروِست97 »، درکتابخانه مرکزی لس‌آنجلس 1378ش، نمایشگاه « طبیعت در نقاشی‌های معاصر ایران»، موزه هنرهای معاصر تهران 1379ش، نمایشگاه « هنرمندان معاصر ایرانی»، موزه هنرهای معاصر تهران 1379ش، نمایشگاه « هنرمندان کانادایی ارمنی»، کانادا و ایالات متحده 1382ش، نمایشگاه « هنرمندان معاصر کانادایی» ، گالری آرتا، تورنتو 1383ش، نمایشگاه گروهی در گالری آرتا، تورنتو 1383ش، نمایشگاه گروهی در گالری لازار، تهران 1383ش، آثار منتخب از سه نسل هنر ایران، گالری ملی ارمنستان، ایروان 1385ش، نمایشگاه گروهی « به یاد استاد ممیز» ، دانشگاه تهران، تهران 1385ش، نمایشگاه « شرق تخیل»، آثار نقاشان معاصر ایران، موزه هنرهای معاصر تهران 1386ش، نمایشگاه « هنرمندان معاصر ایران»، تهران 1387ش، نمایشگاه « هنر امروز ایران»، ونکوور 1388و 1389ش، نمایشگاه گروهی، گالری ماه تهران 1390 و 1392ش، نمایشگاه گروهی، گالری ماه تهران 1394ش، نمایشگاه « آثار پیشکسوتان هنرهای تجسمی»، گالری آرت سنتر، تهران 1395ش، نمایشگاه گروهی، گالری سهراب، تهران 1395ش، آرت فر، آرت دبی در غرفه گالری آب‌انبار، دبی 1396ش، نمایشگاه « فروش ویژه کلکسیون گالری شمس و آثار هنرمندان معاصر ایران» ، گالری شمس، تهران 1396ش، نمایشگاه « مدرنیسم در ایران»، ونکوور 1396ش، نمایشگاه « پنجاه سالگی»، گالری سیحون، تهران 1396ش، نمایشگاه « دومین سالگرد گالری نگر»، تهران 1397ش، نمایشگاه گروهی ، گالری خط سفید، تهران 1397ش، نمایشگاه « شب‌تاب4» ، گالری طراحان آزاد، تهران 1397ش، نمایشگاه « فروش آزاد»، گالری طراحان آزاد، تهران 1397ش، نمایشگاه « صد اثر،صد هنرمند» ، گالری گلستان، تهران 1397ش، آرت‌فر، تیرآرت در غرفه گالری آب‌انبار، تهران 1397ش، نمایشگاه « فروش کلکسیون97» ، گالری هان، شیراز 1398ش، نمایشگاه « تابستانه»، گالری ماه، تهران 1398ش، نمایشگاه « ایران پرینت»، گالری میم، دبی 1398ش، نمایشگاه «10،20،30»، گالری طراحان آزاد، تهران 1398ش، نمایشگاه «گنجینه نگر» ، گالری نگر، تهران 1398ش، نمایشگاه «خبره نگر» ، گالری نگر، تهران 1398ش، نمایشگاه « ایراناهایر»، آثار هنرمندان ایرانی ارمنی، گالری مهرسان، تهران 1399ش، آرت‌فر، تیرآرت در غرفه گالری آریا، تهران 1399ش، نمایشگاه « ایران حماسی»، موزه ویکتوریا اند آلبرت، لندن 1399ش، نمایشگاه « ریشه‌ها»، آثار نقاشان ایرانی ارمنی، گالری جاوید، تهران 1400ش، نمایشگاه « طبیعت با جان»، گالری ثالث، تهران 1400ش، نمایشگاه « کلکسیونر8»، گالری آرتیبیشن، تهران 1400ش، نمایشگاه « مجموعه‌ای کمیاب از هنر مدرن ایران»، گالری لیلاهلر، دبی 1400ش، نمایشگاه « ویراست »، گالری لیام، تهران 1400ش، نمایشگاه « بنگر»، گالری نگر، تهران 1401ش، نمایشگاه « 5تیتان هنر مدرن ایران»، گالری سحر بلوکی، تورنتو 1401ش، نمایشگاه « ریسایز»، گالری آرتیبیشن، تهران.
موزه‌هایی که آثار سیراک ملکُنیان در آنها نگهداری می‌شود ـ موزه معاصر تهران ـ موزه معاصر کرمان ـ موزه بانک سپه ـ موزه سعدآباد تهران ـ مجموعه هنری بانک پاسارگاد ـ موزه هنر Lacma ، کالیفرنیا، لس‌آنجلس. |
|
سیراک ملکُنیان متولد مهر ماه سال 1309ش/ 1930م در تهران است. در زمان نوزادی به دلیل شغل پدرش، که طراح چکمه برای نظامیان بود، به اراک نقل مکان و تا دوازده سالگی در این شهر زندگی کردند. پس از مراجعت به تهران در محله حسن‌آباد ساکن شدند. سیراک از کودکی به‌شدت به نقاشی علاقه‌مند بود و از هر فرصتی برای کشیدن نقاشی استفاده می‌کرد. با حمایت پدرش، در یک تابستان، حدود هشت سالگی، نزد یک مهاجر آسوری به نام الکس گِوَرگیز، نقاشی رنگ‌روغن را شروع کرد.  لوگوی آتلیه سیراک ملکنیان بعد از اتمام دوره ابتدایی، راهی دبیرستان تمدن شد. در چهارده‌سالگی به عضویت یکی از انجمن‌های فرهنگی ارمنیان درآمد. در این انجمن، در کنار وازگن میناسیان، واسپور، مارکو گریگوریان و و سایر هنرمندانی که روزی از نام‌آوران این سرزمین شدند، تجربیات تازه‌ای کسب کرد. به همراه این هنرمندان، زمان زیادی را در مناطق اطراف تهران به صورت جدی و مدام از مناظر و طبیعت نقاشی می‌کرد. می‌توان گفت پایه کار حرفه‌ای سیراک از همان زمان نقاشی در طبیعت محکم شد، زمانی که بی‌وقفه نقاشی می‌کرد و ما هنوز هم رد منظره‌نگاری‌های هنرمند را در آثارش می‌بینیم. آثار این دوره کاری او را در برخی از حراجی‌ها یا نزد مجموعه‌داران می‌توان یافت. بخشی از این آثار هم اکنون در گنجینه هنری کاخ سعدآباد نگهداری می‌شود. ملکُنیان با دوستی و تعامل با مارکو گریگوریان با جهانی نو آشنا شد. زمانی که سیراک پانزده ساله بود، مارکو برای ادامه تحصیل به ایتالیا رفت. او از آنجا بریده جراید درباره اخبار هنری جدید برای سیراک ارسال می‌کرد و شاید، همین کار سیراک را با جهان تازه‌ای از اتفاقات هنری به‌روز در فضای بین‌المللی آشنا کرد. مارکو پس از بازگشت به ایران، مهم‌ترین رویداد هنرهای تجسمی ایران،یعنی دوسالانه (بینال) نقاشی، را در تهران رقم زد. خانواده ملکُنیان در 1360ش/1981م مهاجرت کردند. یک‌سال در یونان، مدتی در آلمان و انگلستان و دوباره، در یونان زندگی کردند و بعد از آن، راهی کانادا شدند. سال‌های اولیه مهاجرت بسیار سخت بود. زندگی در یونان راحت نبود. مجوزهای اقامت و محدودیت درآمد و سرمایه سال‌های سختی را رقم زد ولی سیراک به پشتوانه همسرش و همراهی دوستانش روزگار گذراند. در همان وضعیت ناگوار، نمایشگاهی از آثارش بر روی کاغذها و مقواهای دور‌ریختنی را در منزل یکی از دوستانش برگزار کرد. تعداد بسیاری از آثارش نیز به فروش رسید. در سال‌های نخست ورود به کانادا، دانشگاه آلبرتا در بنف کانادا، به او درجه پروفسوری در طراحی اهدا کرد و پیشنهاد داد تا در دانشگاه تدریس کند تا شاید اندکی از بار مشقت راه از دوشش برداشته شود. ملکُنیان در همان سال‌های نخست سکونت در کانادا برای امرار معاش در یک چاپخانه ایرانی مشغول به کار شد. او از کودکی تا به امروز هر ساعت مشغول به کار بوده. پشتکار و همت او ستودنی است. به‌رغم توانایی بی‌نظیرش در نقاشی هیچ‌گاه حاضر به قبول کار سفارشی نشد وحتی، زمانی که در راه سفر در تنگنا قرار گرفت همچنان، حس و حال نقاشانه خود را حفظ کرد. پنج دوره دوسالانه نقاشی تهران، از 1337تا 1345ش، را می‌توان مهم‌ترین و منسجم‌ترین رویداد مدرن هنر نوگرای ایران در دوران قبل از انقلاب دانست. این رویداد به عنوان آغاز مدون هنر نوگرای ایران ثبت شده است. در این مجموعه نمایشگاه‌ها، هنرمندان متعددی شرکت کردند که از بعضی از آنان می‌توان به عنوان هنرمندان جریان‌ساز و تأثیرگذار تاریخ معاصر نقاشی ایران نام برد. سیراک ملکُنیان را می‌توان در زمره این هنرمندان دانست. این جریان هنری با حمایت وزارت فرهنگ و هنر وقت پاگرفت. بینال اول به همت مارکو گریگوریان و با حمایت اجرایی اداره هنرهای زیبای کشور برگزار شد. اولین دوسالانه نقاشی تهران در 25فروردین 1337ش در کاخ ابیض، آغاز به کار کرد. از هنرمندان ایرانی ارمنی که در این رویداد شرکت کردند، می‌توان به سیراک ملکُنیان، سرژ آواکیان، رُستُم وُسکانیان، ادیک (ادمان) آیوازیان، ژ.آبرامیان، نلی اِلایان، آشوت میناسیان، آ.هارطونیان و سدا اصلانیان اشاره کرد. گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان در 1353ش به پیشنهاد اولیه مارکو گریگوریان و در اعتراض به آثار بی‌محتوا و مبتذل شکل گرفت، که به عنوان هنر مدرن در نگارخانه‌ها به نمایش در می‌آمد. این گروه با تدوین یک آیین‌نامه و تعیین رویکرد بر آن شد که جدیدترین جنبه‌های مدرنیسم دنیا را به روش اصولی ارائه دهد. گروه، که با هفت عضو اصلی شروع به فعالیت کرد، از تأثیرگذارترین گروه‌های هنری در تاریخ هنر معاصر ایران بوده. گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان با برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و شرکت در نمایشگاه‌های خارجی مهم‌ترین رویدادهای هنری آن زمان را رقم زد. سیراک ملکُنیان نیز از اعضای اصلی این گروه بود. سیراک درباره جایگاه و اهمیت این گروه گفته : «گروه آزاد هنر این مملکت را تکان داد و جنبش عظیمی در آن به وجود آورد». ملکُنیان از آن دسته هنرمندانی است که در هر نسل انگشت شمارند. جایگاه او در تاریخ هنر معاصر ایران محفوظ است. وی پیش از ورود به معروف‌ترین دوره کاری خود بسیار تحت تأثیر اتفاقات و مضامین اجتماعی مانند تهیدستان، کارگران، زنان و… قرار داشت و با زبان و قلم اکسپرسیونیستی آثار درخشانی از لحاظ ترکیب‌بندی و فرم با این موضوعات خلق کرده است. در مجموعه‌آثار او با عنوان محله حسن آباد این امر به خوبی دیده می‌شود. استاد می‌گوید: « نقاشی برای من مانند نقش بستن یک اِلِمان روی یک کاسه در دوره هخامنشیان است. کسی که در آن زمان طرحی کشیده، تمام ایران را بیان کرده است. طرح او هزاران سال ثبت و ماندگار شده است. من با نقاشی زندگی می‌کنم و زمانی که نقاشی نمی‌کنم، گویی زنده نیستم».(1) پی‌نوشت‌ها: |
فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 98سال بیست و پنجم | زمستان 1400 | 240 صفحه
|
