جاثلیق آرام اول پیشوای دینی ارامنۀ جهان، حوزۀ سیلیسی، در تیر ماه 1379، برای شرکت در آئین های ویژۀ ارامنۀ ایران که همه ساله در قره کلیسا واقع در دشت چالدران آذربایجان برگزار می‌شود، وارد تهران شدند و پس از انجام نیایش و سخنرانی در تالار خلیفه‌گری ارامنه، با هموطنان ارمنی دیدار عمومی داشتند.

جاثلیق آرام اول و خاتمی

جاثلیق آرام اول در مدت اقامت خود در ایران، علاوه بر شرکت در آئین دینی زیارت کلیسای تادئوس مقدس (قره کلیسا) و شرکت در همایش “اندیشمندان مسلمان و مسیحی ارمنی”، با شخصیت‌های طراز اول کشورمان دیدار و گفتگو کردند و با حضور در مرقد حضرت امام خمینی و نثار تاج گل، نسبت به بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، ادای احترام نمودند.

عالیجناب کشیشیان همچنین طی اقامت خویش در ایران، با مسئولان جمهوری اسلامی دیدار و گفتگو نمودند و در همایش “مفهوم همزیستی از نگاه اندیشمندان مسلمان و ارمنی” شرکت جسته و نقش ادیان و مذاهب در تمدن‌ها را با کارشناسان، مورد بحث و بررسی قرار دادند.

* * *

در دیدار و گفتگو با پیشوای دینی ارامنۀ جهان، آقای خاتمی رئیس جمهوری اسلامی ایران با اشاره به حضور ایشان در جمهوری اسلامی ایران، این موضوع را نمایانگر حضور فعال ارامنه در ایران و نشان دهندۀ تجربۀ زندگی مسالمت آمیز میان مسلمانان، ارامنه و سایر مذاهب در کشورمان دانستند.

رئیس جمهور با بیان این سخن از امام (ره) که “اگر تمام انبیاء جمع شوند همه یکی هستند و یک چیز می‌گویند که حقیقت یک دین است” گفتند: اختلافات، یا ریشه در تعصبات جاهلانه و عوامانه دارد و یا سیاسی بوده و از بیرون تحمیل شده است. لذا باید سیاست تابع دین، منطق و عقل باشد.

آقای خاتمی با بیان اینکه ما سعی می‌کنیم با دوستان و هموطنان ارمنی و بخصوص نمایندگان آنها در مجلس شورای اسلامی نشست های مشترکی داشته باشیم، گفتند: تلاش می‌کنیم با همدلی و تشریک مساعی با هموطنان ارمنی و سایر اقلیت ها، مشکلات را حل کنیم.

جاثلیق آرام اول پیشوای دینی ارامنۀ جهان نیز در این دیدار با ابراز خرسندی از دیدار مجددشان از جمهوری اسلامی ایران گفتند: من ایران را میهن خود می‌دانم، زیرا با جامعۀ ارامنۀ ایران احساس همبستگی بسیاری می‌کنم. ایشان افزودند: جامعۀ ارمنی در ایران، از تمامی آزادی‌های مدنی و سیاسی برخوردار است و سازماندهی خوبی دارد. این جامعه، همواره باعث افتخار جوامع ارمنی در جهان است.

* * *

جاثلیق آرام اول در دیدار با حجت الاسلام و المسلمین مهدی کروبی رئیس مجلس شورای اسلامی، از این که ارامنه در جمهوری اسلامی ایران، عضو لاینفک جامعۀ ایرانی هستند، ابراز خشنودی کردند و با بیان این که در جمهوری اسلامی ایران تمام شهروندان بدون توجه به پیشینۀ قومی ومذهبی، از تمام حقوق شهروندی برخوردارند، تأکید کردند:

ارامنه در جمهوری اسلامی ایران، یک اقلیت نیستند.

رهبر دینی ارامنۀ جهان، ضمن تصریح بر برخورداری ارامنۀ ایران از آزادی های کامل مذهبی و ضمن تشکر از رهبران ایران به خاطر این موضوع، گفتند: همواره، نخستین حامی جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین المللی در خصوص آزادی های مذهبی بوده ام.

جاثلیق آرام اول پیشرفت های جمهوری اسلامی ایران را شگفت آور توصیف کردند و گفتند: فرآیند و سازندگی در ایران، ناشی از فضای مذهبی حاکم بر کشور است. وی اظهار امیدواری کرد که جامعۀ ارامنۀ ایران نیز در سازندگی کشور خود نقش فعالی داشته باشد. ایشان در این دیدار خواستار کمک دولت جمهوری اسلامی ایران به مدارس ارامنه شدند و حجت الاسلام و مسلمین مهدی کروبی نیز در این زمینه، قول مساعد دادند.

در این دیدار، رئیس مجلس شورای اسلامی از جامعۀ ارامنه در جمهوری اسلامی ایران، به عنوان جامعه ای پویا یاد کردند و گفتند: ارامنۀ ایران همواره در طول انقلاب و سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دوشادوش سایر آحاد ملت در آبادانی و سرافرازی کشور نقش فعالی داشته اند.

ایشان افزودند: در جمهوری اسلامی ایران، نقطه اشتراک تمامی مذاهب، ایرانی بودن آنهاست و برهمین اساس، تمام شهروندان ایرانی برای سربلندی کشور خود تلاش می‌کنند. آقای مهدی کروبی با بیان طرح ابتکاری “گفت و گوی تمدن های جمهوری اسلامی ایران”، ابراز امیدواری کردند روزی فرا رسد که بشریت با صلح و صفای برگرفته از تعالیم انبیا در کنار یکدیگر زندگی کرده و به جای استفاده از سلاح، با سخن، مشکلاتشان را حل کنند.

* * *

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دیدار با رهبر ارامنۀ جهان و رئیس شورای جهانی کلیساها گفتند: “گفتگو” گوهر آئین آسمانی است.

در این دیدار که آقای احمد مسجد جامعی قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و اسقف ارامنه ایران نیز در آن حضور داشتند، دکتر سید عطاء الله مهاجرانی، گفتگوی خداوند با انسان را عالی ترین نوع گفت و گو دانستند وافزودند: واژه‌هایی همچون بگو، گفتن و بگویید، در زمرۀ واژه های کلیدی قرآن مجید به شمارمی روند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کردند: در حوزۀ ایمان مذهبی، میان ادیان الهی تفاوتی نیست و تفاوت از حوزۀ شریعت آغاز می شود. آقای مهاجرانی از اقلیت های دینی ایران با تعبیر «دیگر موحدان» یاد کردند و افزودند: مجموعه ای که در کشور ما زندگی می کنند از مسلمان و مسیحی و یهودی و زرتشتی، هیچیک از دیگری “ایرانی تر” نیست.

و افزودند: من و همکارانم در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تلاش می کنیم تا هموطنان مسیحی مشکلی نداشته باشند و این را نه یک امتیاز که یک وظیفه می دانم. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزودند: آقای خاتمی رئیس جمهوری اسلامی ایران، طرح گفتگوی فرهنگ ها و تمدن ها را مطرح کردند که خوشبختانه مورد استقبال جهانیان قرار گرفت و تاکنون گام های روشنی در این مسیر برداشته شده است.

جاثلیق آرام کشیشیان، پیشوای مذهبی ارامنۀ جهان، در این دیدار، از توجه جمهوری اسلامی ایران به اقلیت های دینی بویژه ارامنه، قدردانی کردند و افزودند: من بارها در مجامع بین المللی که دربارۀ حقوق اقلیت های دینی در ایران مورد پرسش قرار گرفته ام، با اطمینان پاسخ داده ام که حقوق اقلیت های دینی در ایران، رعایت می شود.

رئیس شورای جهانی کلیساها تصریح کردند: جامعۀ ارامنۀ ایران نه یک جامعۀ در حاشیه، بلکه در متن زندگی قرار دارد و ما اعتقاد داریم که ارامنۀ ایران، جزئی از آب و خاک این کشور به شمار می روند.

پیشوای دینی ارامنۀ جهان، زندگی مسالمت آمیز میان مسلمانان و مسیحیان را در ایران، نمونۀ یک گفتگوی زنده تمدنی و دینی توصیف کردند و افزودند:”گفتگو” در کشورهای خاورمیانه، موضوع تبادل افکار در یک کنفرانس یا سمینار بین المللی نیست، بلکه ما با هم زندگی مشترکی داریم و با یکدیگر “گفت و گوی زندگی می کنیم”. در این دیدار، جاثلیق آرام کشیشیان، از توجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به کلیسای تادئوس مقدس قدردانی کردند.

جاثلیق آرام کشیشیان اول که به مناسبت جشن های هزار و هفتصدمین سال پذیرش مسیحیت به ایران سفر کرده اند، در ادامۀ سفر خود به شهر اصفهان، همزیستی ادیان الهی را در شهر تاریخی اصفهان، مورد ستایش قرار داده و این خطه را کانون بارز گفتگوی ادیان و تمدن ها دانستند و به هنگام دیدار با استاندار این استان گفتند: جایگاه تاریخی اصفهان، در تاریخ کهن ایران، آشکار و روشن است. ایشان تأکید کردند: اصفهان از جایگاهی برجسته در تمدن خاورمیانه برخوردار است وجامعۀ ارامنه در گذشته و حال، به راحتی در این خطه زیسته است و حضور ارامنه در صحنه های مختلف اجتماعی ارج نهاده می شود. وی از عنایت آقای خاتمی رئیس جمهوری اسلامی ایران و مسئولان جمهوری اسلامی نسبت به جامعۀ ارامنۀ ساکن ایران قدردانی کردند و گفتند: در سفر به جمهوری اسلامی، مکانی را نیافتم که ناخشنودی از سوی ارامنه شنیده شود. وی همچنین سیاست جمهوری اسلامی را تأکیدی بر حسن روابط ادیان دانستند و اصفهان را نمونه بارز گفتمان بین مذاهب معرفی کردند.

استاندار اصفهان نیز از سفر رهبر ارامنۀ جهان به این خطۀ تاریخی ابراز خرسندی کرده و گفتند: ما از زندگی در کنار هموطنان ارمنی در این شهر تاریخی، شادمان هستیم و احساس خوشبختی می کنیم. آقای سید جعفر موسوی افزودند: تلاش مسئولان جمهوری اسلامی این است که همواره بستری آرام و پرنشاط برای هموطنان ارمنی فراهم کنند و گمان می کنم همیشه حقوق اقلیت ها در اصفهان رعایت شده است.

نمایشگاه عکس کلیساهای جلفای نو، با حضور پیشوای مذهبی ارامنه و رئیس شورای جهانی کلیساها، جاثلیق آرام کشیشیان اول گشایش یافت. این نمایشگاه شامل صد تصویر از آثار کاشیکاری، نقاشی و معماری 13 کلیسای واقع در جلفای نو در اصفهان است. این عکس ها توسط دکتر آرمن حق نظریان، محقق و تاریخ دان ایرانی ساکن آلمان، تهیه شده و به مناسبت هزار و هفتصدمین سال پذیرش رسمی دین مسیحیت از سوی ارمنستان، در کلیسای تاریخی وانک اصفهان، به نمایش در آمده است.

پیشوای ارامنه در آئین گشایش این نمایشگاه که مقارن با دیدار وی از یادمان شهدای ارامنه برگزار شد، از تابلوی عظیم برنزی که به صورت برجسته، مناطق قتل عام ارامنه را نشان می داد و مستقیماً تحت نظارت و همکاری مؤسسۀ خدمات ترجمه و تحقیق هور بر پا شده بود، پرده برداشتند و گفتند: این نمایشگاه شاهد 1700 سال مسیحیت و مظاهر فرهنگی است که ملت ما آن را ایجاد کرده. وی همچنین از موضوع گفتگوی تمدن ها که توسط رئیس جمهوری اسلامی ایران طرح شده است استقبال کرده و گفتند: در 400 سال گذشته ارامنه و مسلمانان در کنار هم زندگی کرده اند و این زندگی مشترک، جلوۀ روشنی از باور آنها به گفتمان و دیالوگ بوده است.

* * *

به مناسبت یک هزار و هفتصدمین سالگرد تأسیس کلیسای ارامنه، مراسم زیارت سالانه با حضور پیشوای دینی ارامنه جهان در “قره کلیسا”، واقع در دشت چالدران آذربایجان برگزار شد. در این مراسم که روز ششم مرداد ماه برگزار می شود، هزاران نفر از ارامنۀ ایران و جهان شرکت می‌کنند. امسال نیز در مراسم جهانی قره کلیسا که با حضور رهبر مذهبی ارامنۀ جهان و دکتر عطاءالله مهاجرانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، و مسئولان طراز اول بنیاد مستضعفان و جانبازان و عدۀ کثیری از ارامنۀ ایران و جهان درمحل قره کلیسای چالدران برگزار گردید، طی مراسم باشکوهی، از فداکاری‌ها و ایثارگری‌های هموطنان ارمنی که در طول هشت سال دفاع مقدس، دوش بدوش هم‌میهنان مسلمان خویش با دشمن متجاوز جنگیدند و به افتخار شهادت و جانبازی نایل آمدند، تجلیل به عمل آمد. مراسم گرامیداشت تادئوس مقدس و تجلیل ازجانباران ارمنی ایران همزمان، بر روی شبکه اینترنت قرار گرفت و از شبکه های رادیو تلویزیونی جهان پخش شد.