دکتر هاراطون داویدیان در اسفند ماه سال 1303 شمسی در تهران متولد شده است. تحصیلات ابتدائی و متوسطه را در دبستان کوشش و کالج البرز به پایان برده و سپس وارد دانشکدۀ پزشکی دانشگاه تهران شده و در سال 1327 شمسی از این دانشکده فارغ‌التحصیل گردیده است.

دکتر هاراطون داویدیان

پس از فراغت از تحصیل و گذراندن دورۀ خدمت نظام وظیفه، در سال 1329 با سمت دستیار در بخش جدید‌التأسیس بیماری‌های روانی وابسته به دانشکدۀ پزشکی دانشگاه تهران مشغول بکار شد و در واقع خدمات دانشگاهی خود را از آن تاریخ آغاز کرد. در سال 1334 برای ادامه تحصیل عازم لندن شد و در سال 1337 موفق گردید دیپلم تخصص در بیماری‌های روانی را از دانشگاه لندن (D.P.M.) اخذ کند. پس از مراجعت به میهن و از سرگیری خدمات دانشگاهی، در سمت‌هایی چون ریاست درمانگاه با حق آموزش، دانشیاری، متصدی بخش و ریاست بخش روانی خدمت کرد و در سال 1347 به سمت استاد رشتۀ بیماری‌های روانی دانشکدۀ پزشکی دانشگاه تهران منصوب شد و سرانجام در سال 1370 پس از 42 سال خدمت دانشگاهی به افتخار بازنشستگی نایل آمد.

دکتر داویدیان، طی خدمت دانشگاهی خود دوبار، از سال 1348 تا سال 1352 و از سال 1360 تا سال 1367 مدیریت گروه آموزشی روانپزشکی دانشگاه تهران را عهده‌دار بود. وی همچنین در سال 1360 به سمت رئیس بیمارستان روزبه منصوب گردید و تا سال 1365 با همین سمت خدمت کرد.

گفتنی است که تا سال 1329، دانشگاه تهران، یعنی تنها دانشگاه ایران در آن زمان، فاقد بخش بیماری‌های روانی بود. بخش یاد شده در آن سال به کوشش شادروان دکتر حسین رضاعی یگانه استاد این رشته، در بیمارستان امام خمینی (هزار تختخواب آن زمان) تأسیس شد و سال بعد یعنی در سال 1330 به محل فعلی منتقل گردید و به نام بیمارستان روزبه نامگذاری شد. به این ترتیب، دکتر داویدیان نخستین دستیار رشتۀ روانپزشکی محسوب می‌شود که سال‌ها، تا ملحق شدن شادروان دکتر غلامحسین میرسپاسی به دانشگاه تهران، با دکتر رضاعی همکاری کرد و به اتفاق او بیمارستان روانی سی‌تختخوابۀ روزبه را بنیان نهاد و بخش آموزش بالینی بیماری‌های روانی را در دانشگاه تهران دایر کرد.

از آنجا که کار درمانی از شیوه‌های مؤثر در درمان بیماری‌های روانی است، دکتر داویدیان با جلب موافقت رئیس وقت دانشکدۀ پزشکی شادروان دکتر محمدعلی حفیظی و با حمایت او بخش کار درمانی را در بیمارستان روزبه تأسیس کرد و سرپرستی این بخش به خود او واگذار گردید.

دکتر داویدیان، طی نزدیک به نیم‌قرن کار مداوم و بی‌وقفه و با تصدی سمت‌ها و مسئولیت‌های علمی و پژوهشی و آموزشی در سطوح ملی و بین‌المللی منشأ خدمات ارزنده‌ئی در رشتۀ روانپزشکی بوده و توجه خاصی به جنبه‌های فرهنگیِ بیماری‌های روانی داشته و کوشش به عمل آورده است تا روانپزشکی ایران را بر اساس فرهنگ و اخلاق جامعۀ ایرانی شکل دهد و تحقیقات علمی در این رشته را بر اساس نیازمندی‌های جامعه پایه‌ریزی کند. وی در این راستا در سمینارها و کنگره‌های علمی متعدد داخلی و خارجی شرکت کرده و یا خود برگزارکنندۀ آن‌ها بوده است و با ایراد سخنرانی‌ها سعی کرده است روانپزشکی ایران را چه در داخل و چه در خارج از کشور به جهان پزشکی بشناساند. علاوه بر این، بیش از صد مقاله به زبان فارسی و انگلیسی در مجلات علمی داخلی و خارجی منتشر کرده که بیشتر آن‌ها نتایج بررسی‌ها و مطالعات وی دربارۀ جنبه‌های فرهنگی روانپزشکی است. منتخبی از این مقاله‌ها اخیراً به کوشش گروه آموزشی روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و همکاران وی و با تشویق و ترغیب اولیای دانشگاه مزبور به مناسبت چهلمین سال خدمات دانشگاهی دکتر داویدیان به صورت یک مجموعه به چاپ رسید و در مراسم بزرگداشت خدمات شایستۀ علمی و آموزشی استاد ارائه شد. شایان ذکر است، در این مراسم کتابخانۀ بیمارستان روزبه، به نام آکادمیسین دکتر هاراطون داویدیان نامگذاری شد.

دکتر داویدیان علاوه بر وظایف مستمر آموزشی و پژوهشی و خدمات درمانی در گروه آموزشی بیماری‌های روانی دانشگاه تهران، عهده‌دار سمت‌های زیر نیز بوده است:

 — مسئول دروس بهداشت روانی در دانشکدۀ بهداشت دانشگاه تهران از سال 1346 تا 1352.

 — عضو هیئت مؤسس انجمن روانپزشکی ایران که در اسفند 1345 تأسیس گردید. وی در سال‌های بعد بارها به عنوان دبیر انجمن و رئیس انجمن مزبور انتخاب شد.

 — عضو شورای تحقیقات دانشگاه تهران، از سال 1351 تا 1356.

 — عضو هیئت ممتحنه و ارزشیابی رشته روانپزشکی وزارت فرهنگ و آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران از سال 1363 تا 1366.

 — عضو کمیتۀ کشوری بهداشت روانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، و رئیس جلسات این کمیته از سال 1367.

دکتر داویدیان در سطح بین‌المللی سمت‌های زیر را عهده‌دار بوده است:

 — عضو فدراسیون جهانی بهداشت روانی از سال 1338.

 — کارشناس بهداشت روانی در سازمان جهانی بهداشت از سال 1349 تا 1370.

 — در سال 1350 به عنوان یکی از صد عضو مؤسس کالج سلطنتی روانپزشکان انگلستان انتخاب شد و عنوان Foundation Fellow به وی اعطاء شد.

 — عضو کمیتۀ بین‌المللی انجمن جهانی روانپزشکان از سال 1356 تا 1364.

 — عضو کمیتۀ اخلاق روانپزشکی، انجمن جهانی روانپزشکان، از سال 1356 تا 1364.

 — عضو انجمن سلطنتی پزشکان انگلستان از سال 1357.

 — عضو کمیتۀ روانپزشکی نظامی انجمن جهانی روانپزشکی از سال 1368.

دکتر داویدیان در حال حاضر مشغول تدوین دو کتاب دربارۀ «علائم و نشانه‌های بیماری‌های روانی در فرهنگ ایرانی» و «تاریخ روانپزشکی ایران» می‌باشد.

***

برای آشنایی بیشتر با نظریات استاد دکتر داویدیان در مورد چگونگی تحول و پیشرفت دانش روانپزشکی در ایران و ارتباط موجود بین جنبه‌های مختلف فرهنگی و بیماری‌های روانی، یک مصاحبۀ کوتاه با ایشان ترتیب داده‌ایم که نظر خوانندگان را به آن جلب می‌کنیم:

پیمان: استاد ممکن است بفرمایید دانش روانپزشکی را در ایران چگونه ارزیابی می‌کنید؟

دکتر داویدیان: اگر این واقعیت را بپذیریم که در سال 1326 فقط یک روانپزشک در ایران وجود داشت و در حال حاضر تعداد روانپزشکان کشور بیش از چهارصد نفر است و هر سال ده الی بیست نفر از دانشکده‌های پزشکی کشور در این رشته موفق به اخذ دیپلم تخصص می‌شوند آنگاه در خواهیم یافت که ظرف کمتر از نیم قرن روانپزشکی در ایران چه پیشرفت عظیمی کرده است. همچنین اگر به این مهم توجه داشته باشید که امروز برخلاف گذشته دیگر محلی به نام دارالمجانین و تیمارستان در کشور وجود ندارد و به جای آن بیمارستان و بخش و درمانگاه‌های متعدد روانپزشکی تأسیس شده و بیماران روانی در این مراکز طبق اصول پزشکی و روانپزشکی تحت درمان قرار می‌گیرند، تصدیق خواهید کرد که پیشرفت دانش روانپزشکی در کشور واقعاً فوق‌العاده بوده است. امروزه روانپزشکی در کلیّه دانشکده‌های پزشکی کشور تدریس می‌شود. دوره‌های تخصص وجود دارد. علاوه بر این شیوۀ پرستاری از بیماران روانی در برنامۀ دروس پرستاری و بهیاری گنجانده شده و دوره‌های تخصص در پرستاری روانی نیز دایر شده است. کتب و نشریات متعددی به زبان فارسی دربارۀ روانپزشکی و روانشناسی و رشته‌های وابسته منتشر می‌شود. هر سال کنفرانس‌ها و سمینارهای متعددی در این باب برگزار می‌شود. مهم‌تر از همه اینکه در سال‌های بعد از انقلاب، بهداشت روانی با بهداشت عمومی یکی شده و در خانه‌های بهداشت که در اقصی نقاط کشور تأسیس شده است بهورزان بموازات شناسائی و رسیدگی به امور بیماران عمومی، بیماران روانی را نیز شناسائی کرده و طبق دستورالعمل‌های مدون آنان را به مراکز مربوط معرفی می‌کنند و مراقبات از آن‌ها و نحوۀ درمان‌شان را پی‌گیری می‌کنند. چنین برنامه‌ئی در منطقه بی‌نظیر است و در ارزشیابی‌هایی که اخیراً از طرف سازمان جهانی بهداشت صورت گرفت نتایج رضایت‌بخش و عالی قلمداد گردید.

پیمان: نظر به مطالعات و تحقیقات جنابعالی در زمینۀ جنبه‌های فرهنگی جوامع و تأثیر آن‌ها بر بیماری‌های روانی، لطفاً در مورد ارتباط موجود بین فرهنگ و علم روانپزشکی توضیح بفرمایید.

دکتر داویدیان: در این که میان این دو ارتباط وجود دارد تردیدی نیست. فرهنگ نه فقط بر روانپزشکی بلکه بر سایر رشته‌های پزشکی نیز اثر می‌گذارد. فرهنگ، شیوۀ زندگی است، نظام فکری است، و راه و روش حل مسایل و مشکلات روزانۀ فردی و اجتماعی است. لذا، در زندگی اجتماعی، هر امری جنبۀ فرهنگی دارد. نشست و برخاست، رفتار و کردار، طرز انتقال مطالب به یکدیگر، همه و همه رنگ و بوی فرهنگ دارند. بر این اساس جای تعجب نیست اگر بیماری‌ها نیز جنبۀ فرهنگی داشته باشند. نمود علائم و بیان نشانه‌های مرضی در جوامع مختلف فرق می‌کند. بیماران ما نیز طرز بیان خاص خود را دارند و اصطلاحاتی به کار می‌برند که مخصوص خود آنان است. از اینرو زبانی را که بیماران ایرانی برای بیان بیماری خویش بکار می‌برند باید دانست. به همین منوال، عوامل تنش‌زای محیطی را که در جوامع مختلف متفاوت است باید شناخت. مثلاً اگر برای شهرنشینان ازدحام و شلوغی شهر و یا آلودگی هوا تنش‌زاست، در روستا ممکن است بی‌آبی یا بارندگی بی‌موقع آزاردهنده باشد. بنابراین برای شناخت بهتر بیمار و بیماری و همچنین برای انتخاب بهترین و مؤثرترین شیوۀ درمان، عادات و آداب و شیوۀ زندگی افراد را باید شناخت و با نوع واکنش‌هائی که هنگام مواجه شدن با مشکلی مانند بیماری، نشان می‌دهند باید آشنائی حاصل کرد. مجموع این دانستنی‌ها را جنبۀ فرهنگی پزشکی می‌نامیم.