ــــ امپراتوری عثمانی اولین نسل کشی قرن بیستم را در سال 1915 میلادی در سرزمین اجدادی ارمنیان به اجرا درمی آورد.

آتوم اگویان

ــــ جنگ جهانی اول  وقایع پیش از جنگ را موقتاً تحت الشعاع قرار می دهد.

ــــ اولین کوشش کمپانی سینمایی مترو گلدین مایر در ارایه واقعیات نسل کشی در قالب فیلم  “چهل  روز  در  کوه موسی”   تحت  فشار مستقیم  منیرارتکان  سفیر ترکیه درآمریکا متوقف می گردد.

ــــ غول سینمای جهان، کمپانی مترو گلدین مایر، تحت فشار سیاسی دولت ترکیه درسال 1938م برای دومین بار از ساختن فیلم نسل کشی منع می شود.

ــــ دومین نسل کشی قرن در لهستان به دستور هیتلر روزی آغاز می شود که در سحرگاه آن هیتلر در نطقی تحریک آمیز آن سؤال بی جواب را مطرح می کند که: «از قتل عام در لهستان نهراسید… امروزه چه کسانی نسل کشی ارمنیان را به خاطر می آورند؟»،

ــــ انکار ترکیه با وجود پذیرش رسمی واقعیت نسل کشی 1915م توسط بسیاری ازدولتهای جهان و  آخرین آنها فرانسه ادامه می یابد.

ــــ خط مشی حمایت از ترکیه و دفن واقعیت نسل کشی ارمنیان و در نتیجه پرنورتر کردن  نسل کشی یهودیان پیگیری می شود.

ــــ بیل کلینتون رییس جمهور آمریکا در حمایت از هم پیمان ناتوییِ خود، در نوامبر سال 2001م و در فاصله 5 دقیقه مانده به رای گیری نهایی کنگره آمریکا، دستور بایگانی نمودن پرونده نسل کشی و محکومیت دولت عثمانی را صادر می نماید.

ــــ جرج بوش بر خلاف وعده های قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، در آوریل سال 2002م با حذف واژۀ “نسل کشی” از نطق خود، آن را قتل زمان جنگ و نابودی ساکنان می نامد.

ولی در سال 2002م فیلم (آرارات) با وجود تهدیدهای شدید و مخالفت دولت ترکیه در فستیوال کان فرانسه غوغا برپا می کند.

برنشتاین مدیر کمپانی سینمایی میرامَکس کانادا در شب نخست نمایش فیلم آرارات در آن جشنواره، به صراحت اعلام می دارد که همه فشارهای سیاسی و اقتصادی دولت ترکیه را به جان خریده و فیلمش را در آمریکا و سایر نقاط جهان برپرده سینما خواهد برد.

و این چنین است که فیلم آتوم  اِگویان کارگردان کانادایی، خط پیروزی بر انکار قرن را آغاز می کند.

آتوم  اِگویان کارگردان کانادایی

اِگویان می گوید: بسیارند کسانی که از من می پرسند که ارمنی ملت است یا مذهب؟! و یا در سال 1915م در ترکیه چه گذشت؟ و یا اینکه پس از گذشت 85 سال آیا نباید این “داستان” را به فراموشی سپرد؟

اِگویان اثر خود را خاص دوستان غیرارمنی و آنهایی که طالب صلح و حقیقت هستند به وجود آورده است.

نقد فیلم آرارات  را با هنرآفرینی بازیگرانی چون شارل آزناوور و کریستوفر پلامر به فستیوال ها و منتقدان ذیصلاح گذارده و تأکید را بر شجاعت مؤسسه سینمایی میرامَکس، ایمان به رسالت کارگردان و بازتاب جهانی این واقعه هنری ــــ سیاسی و اجتماعی می نهیم.

فیلم اِگویان قبل از اینکه به بازسازی واقعه نسل کشی سال 1915م بپردازد به آثار اجتماعی آن نزد نسل های بعدی و انعکاس سیاسی یاد نسل کشی در سیاست های جهانی می پردازد.

هنوز فیلمبرداری آغاز نشده بود که ارسال نامه های تهدیدآمیز آغاز گردید و اِگویان را زمانی که از اطاعت از رهبر جامعه ترک کانادا در تغییر سناریو سر باز زد، “فروشنده تنفر” نامیدند.

پس از حضور در جشنواره سینمایی تورنتو و کان، مسئولان فستیوال فیلم نیویورک، تحت فشار سیاستمداران اسراییل و دولتمردان آمریکایی هوادار ترکیه، نمایش فیلم آرارات را در جشنواره خود منع نمودند، ولی آتوم اِگویان با حمایت کمپانی فیلم کانادایی فیلمش را برپرده سینمای کشورها برده و پس از کانادا، فرانسه، روسیه و ارمنستان مجوز پخش آن را در کالیفرنیا و نیویورک به دست آوردند.

اِگویان از زبان ارمنیان می گوید که: ما از ترک ها متنفر نیستیم، ما از انکار نفرت داریم، انکاری که درهمان قرن بیستم الگو و شاید که باعث نسل کشی های هیتلر و بوسنی شد.

اِگویان با شکافتن چندگانگی های تفکر اجتماعی حاصل از مسخ عمدی تاریخ، انکار و نیز بازی های سیاسی نشأت گرفته از مادی گرایی، الزام و اجبار به جوابگویی را مطرح می کند.

اقوام کُرد که در واقعه 1915م به همراه زندانیان رها شده ترک، دستور و تصمیم حکام عثمانی به نسل کشی را به اجرا در آورده بودند، فقط چند دهه پس از جنایت خود قربانی دولت جنایتکار دیگری می شوند. صِرب ها که طی پنج قرن اشغال سرزمینشان توسط دولت عثمانی خشونت و خونخواری را اجباراً از اساتید خود آموخته بودند، دست به قتل عام وحشیانه مردم بوسنی می زنند. جِنین و رام الله شاهد وحشیانه ترین خودکامگی ها می شوند و رسانه ها هر روز و هر  ساعت خبری از خونریزی و خونخواهی می آورند.

و همه درس تاریخ را فراموش می کنند، چرا که انکار و تشویق به فراموشی را از ابتدای قرن، سلاح خودکامگان قرار داده اند.

آنچه را که فیلم “آرارات” بیان نمی کند، حقیقت تلخ دیگری است که منشأ در نسل کشی سال 1915م و آوارگی ناشی از آن دارد، واقعیتی که در موجودیت و هویت خود اِگویان ها نهفته است.

اِگویان خود برخاسته از خانواده ارمنی در کشور مصر زاده شده و در کانادا فعالیت آغاز نموده است، شارل آزناوور هنرپیشه ارمنی الاصل فیلم ” آرارات” هنرش را درکشور فرانسه بارور نموده، خانجیان در نقش زن اول فیلم از لبنان برخاسته و به همراه خانواده اش به کانادا مهاجرت نموده و در غربتی دیگر سکنی گزیده است…

و بدینسان فرزندان و نوادگان بازماندگان نسل کشی با یاد و تصویری گنگ از مام وطن در غربت قاره ای دیگر به دنیا آمده و در گوشه ای دورتر زندگی کرده در جستجوی هویت خود هستند.

نسل کشی سفید در ادامه نسل کشی سرخ 1915م …

طرح سؤال در مورد انکار قرن توسط اِگویان ها باعث می شود که عظمت انکار سیاسی به طور اعم و انکار دولت ترکیه در مقام سردمدار مسخ  تاریخ آشکارتر و ضرورت پاسخگویی امروزی تر شود.