با تشکر از زحمات شما و با عرض خسته نباشید خواهش می کنیم در مورد تاریخچهٔ شروع شب های بخارا توضیح دهید.

دهباشی: من در سال1355، قبل از انقلاب، در برگزاری شب های شاعران و نویسندگان ایرانی در انستیتو گوته نقشی داشتم و برایم خاطرهٔ خوبی بود. در آن زمان ده شب در مورد ادبیات، نویسندگان و شاعران ایرانی در انستیتو گوته جلساتی برگزار شد. بعد در سال های دههٔ 1360 شب های چهارشنبه را داشتم که در خانه ها می چرخید؛ یعنی، به صورت دوره ای بود. یادم میآید دکتر امیر حسین آریان پور، نصرت کریمی، رضا برره ای، دکتر خبره زاده، محمد علی سپانلو و بسیاری از شاعران ایران در این جلسات شرکت می کردند. این شبها دو سه سالی ادامه داشت. همیشه فکر می کردم اگر شب هایی به این صورت برگزار شود خیلی جالب خواهد شد.

با انتشار دورهٔ جدید بخارا، در دی ماه دو سال پیش، با شب رابین رانات تاگور آغاز کردیم و بعد شب اوسیپ ماندلشتایم، شاعر روس، بعد گونتر گراس، نویسندهٔ آلمانی، امبرتو اکو و دیگر نویسندگان، عکاس ها مثل نیکول فریدنی، موزیسین ها مثل مهندس همایون خرم همچنین یک موزیسین مدرن مثل جان کیج. درعرصهٔ سینما شب بهرام بیضایی را داشتیم و همچنین شب لوئیس بونوئل. شب های بخارا در واقع تمامی زمینه های فرهنگ، هنر و ادبیات را در بر می گیرد. در زمینهٔ نویسندگان ایرانی شب سید محمد علی جمال زاده بود و از نویسندگان کلا سیک شب سعدی تا معاصرترها. همهٔ این موارد زمینه هایی است که شامل این شب ها می شود؛ یعنی، کاملا ً جنبهٔ فرهنگی، هنری و ادبی دارد.

چرامحل برگزاری شب های بخارا را درخانهٔ هنرمندان ایران درنظرگرفته اید؟

دهباشی : چند مورد از آنها در خانهٔ هنرمندان نبوده؛ مثلا ً، شب موتسارت در نشر ثالث برگزار شد. در حال حاضر خانهٔ هنرمندان تنها جایی است که همکاری کرده و این امکان را به ما داده. باید توضیح بدهم برگزاری این شب ها در جاهای دیگر هزینه های بسیار سنگینی دارد.

لطفاً در مورد دلیل برگزاری شب ادبیات ارمنی توضیح دهید.

دهباشی : همیشه به برگزاری شب های ادبیات اقلیت ها، یا گرایشات گوناگون دینی و فرهنگی مختلف علاقه داشتم. البته، من به جنبه های دینی کاری ندارم چون برایم بیشتر جنبهٔ ادبی موضوع مهم است. شب ادبیات آشوری را برگزار کردیم و در حال حاضر، شب ادبیات زرتشتی را در پیش خواهیم داشت. شب هایی هم برای ملل مختلف درنظرگرفته ایم که شب ادبیات افغانستان و سوئیس را برگزار کرده ایم و حالا شب ادبیات عرب را می خواهیم برگزار کنیم.

آیا برنامه هایی برای همکاری مجدد با مؤسسهٔ هور در نظر دارید؟

دهباشی : بله، حتماً، همکاری ای که با مؤسسهٔ هور داشتم بسیار خوب بوده. از آنجایی که انضباط و نظم برایم خیلی اهمیت دارد و دوستان نیز در مجلهٔ پیمان استانداردهای نظم را بسیار خوب رعایت می کنند از این رو خوشحال می شوم اگر در موضوعات دیگری در زمینه های گوناگون همکاری کنیم و شب هایی را برگزار کنیم.

در پایان اگر می خواهید چیز دیگری اضافه کنید خواهش می کنم بفرمایید؟

دهباشی : برگزاری این شب ها کار بسیار دشواری است. شما فکر کنید تمام این 49 شب را من از ساعت 1 بعد از ظهر می ایستم. یک لحظه نمی توانم استراحت کنم و نگران هستم که برنامه چطور برگزار خواهد شد. مواردی مثل تلفن کردن ها، هماهنگی ها و برنامه ریزی کردن مواردی وقت گیر و دشوار است ولی همین که بتوانم ادامه بدهم این دشواری را می توانم تحمل کنم و خوشحال هستم که این برنامه ها نتیجهٔ مثبتی دارد. مهم ترین نویسندگان و شاعران ایران در این شب ها آمده و صحبت کرده اند، از محمود دولت آبادی، سیمین بهبهانی گرفته تا دیگران.

شب های بخارا شب هایی است که هیچ گرایش سیاسی یا گرایش خاص ادبی ندارد؛ یعنی، کلاسیک ترین آدم ها در کنار مدرن ترین آدم ها این امکان را پیدا می کنند که حرف خود را بزنند. این روحیهٔ من است که در این شب ها متبلور است. من به تمامی جریانات ادبی، حتی اگر خودم مخالف باشم، احترام می گذارم و معتقدم از آنجایی که آنها وجود دارند پس باید امکان حرف زدن پیدا کنند.

پی نوشت:

1- این گفت و گو در تاریخ 24 تیر 1386 پس از پایان برنامهٔ شب ادبیات ارمنی توسط ژیلبرت مشکنبریانس صورت گرفت.