نویسنده: آنوشیک ملکیان


فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51

در قرن نوزدهم میلادی، با تصویب قانون اساسی در ترکیۀ عثمانی(1863م)،[1] ارمنیان ارمنستان غربی،[2] با وجود ممنوعیت ها و محدودیت های بی شمار، در صدد تنظیم اساسنامه ای درون قومی به منظور احیای حیات ملی خود برآمدند. کاملاً مشخص است که دریافت مجوز تأسیس مراکز آموزشی ـ فرهنگی برای ارمنیان ساکن در حکومت عثمانی کاری آسان نبوده و مشکلات بسیاری به همراه داشته است.

اولین کودکستان ارمنیان، بین 1888 ـ 1889م، در روستای گاته (محله ای در استانبول)، به دست گایانه ماداکیان، مربی آموزش و تربیت کودکان، که از ارمنستان شرقی به استانبول آمده بود، پایه گذاری و با همت و پشتکار او در اندک زمانی مراکز آموزشی مشابه و متعددی در نقاط مختلف استانبول، ارمنستان غربی و برخی استان های ارمنی نشین ترکیۀ عثمانی احداث شد.

از آغاز قرن بیستم میلادی، ابتدا در مراکز استان ها و سپس در روستاها، در کنار تمامی مدارس متعلق به ارمنیان، کودکستان ها نیز فعالیت خود را آغاز کردند که در آنها به کودکان پنج تا هفت ساله به صورت مختلط آموزش داده می شد؛ برای مثال، در خاربرد، از ابتدای قرن بیستم، کودکستان ها جزء جدایی ناپذیر مدارس و نظام آموزشی محسوب می شدند. مربیان این مراکز از دانش آموختگان رشتۀ آموزش و تربیت کودکان، از آموزشگاه های دخترانۀ سمبادیان، مِزره و کالج یپراد بودند. در آن زمان حتی از سوی مدیریت کل آموزش و پرورش ملی ارمنیان، شورای آموزشی، گواهی نامه هایی معتبر و مخصوص به مدیران برتر کودکستان ها اهدا می شد.

تصویب قانون اساسی شور و هیجان فراوانی در میان ارمنیان ساکن ارمنستان غربی ایجاد کرد و این امکان را فراهم آورد تا رشد و بالندگی نظام آموزشی به واقعه ای کاملاً ویژه تبدیل شود و ارمنیان شهامت بیشتری در تشکیل و گسترش چنین مراکز آموزشی ای پیدا کنند. در این زمینه، همکاری ها و کمک های برخی از سازمان ها و انجمن های آموزشی ـ فرهنگی بسیار چشمگیر بوده است. این نهادها به دست جوانان متجدد تشکیل می شدند و هدف بنیادی آنها همانا ساخت کودکستان ها، مدارس و گسترش دانش، معرفت و روشنگری در استان های ارمنی نشین حکومت عثمانی بود. برخی از این انجمن ها عبارت اند از:

انجمن جان نثار،[3] در استانبول

انجمن سنکریمیان ،[4] در سباستیا، سیواس کنونی

انجمن های سمباتیان و روح پرور،[5] در خاربرد

انجمن جان نثار ، در حُسینیک

انجمن های دوستدار علم[6] و دوستدار ملت،[7] در مِزره(جنوب خاربرد)

انجمن وارتانیان ، آموزشگاه آراراتیان و مدرسه دوست شرقی،[8] در چمشکازاگ[9] (شمال خاربرد)

انجمن های آرزینان، دوستدار علم، دوستدار مطالعه و سیساکان، در ارزروم

انجمن دوستدار علم، در بروسا یا بورسا(در جنوب شرقی دریای مرمره)

در ساخت مراکز آموزشی و مدارس باید به کمک های مالی هیئت های مبلغان مسیحی خارجی نیز اشاره کرد. این هیئت ها در بدو ورود خود به ترکیه دست به ساخت تعداد زیادی کودکستان، مراکز پیش دبستانی و مدارس به صورت مختلط زدند و با این کار برای خانواده های ارمنی ساکن آن مناطق حق انتخاب بیشتری ایجاد کردند.

 اگرچه در خصوص تعداد کودکستان ها در حکومت عثمانی تحقیق و آمار دقیقی برجای نمانده اما با دانستن این مطلب که بیشتر این کودکستان ها در کنار مراکز پیش دبستانی و مدارس فعالیت داشتند می توان نتیجه گرفت که رقم قابل توجهی (حدود صد کودکستان) را به خوداختصاص داده اند.

منبع:

 www. genocide-museum.am

پی نوشت ها:

1ـ تشکیل مجلس عمومی ترکیه و تدوین قانون اساسی آن در 1876م و در زمان سلطان عبدالحمید صورت گرفت. 

2ـ ارمنیان غربی به ارمنیانی گفته می شود که در ترکیه و ارمنستان غربی ( که در حال حاضر تحت تصرف ترکیه است) سکونت داشته و دارند.

Andznver 3ـ

Senekerimian 4ـ

Hogeser 5ـ

Usunmasirats .6ـ

Azgasirats 7ـ

Chemeshkatzag .8ـ

Dprotsasirats Arevelian 9ـ

فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51
سال چهاردهم | بهار 1389 | 200 صفحه
در این شماره می خوانید:

ارمنی تباران استانبول

نویسنده: آرپی مانوکیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 نوشتار حاضر نگاهی بسیار اجمالی به سرگذشت و حیات ارمنیان ساکن استانبول دارد. جامعۀ ارمنیان استانبول درطی تاریخ...

دادگاه ناتمام

نویسنده: گریگور قضاریان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 اشاره جنگ جهانی اول تحولات و تغییرات عظیمی در بسیاری از کشورهای دنیا پدید آورد از جمله، امپراتوری مضمحل عثمانی که...

تاریخ،فراموشی و انکار

نویسنده: دکتر نادر انتخابی فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 (( دو امکان بیشتر نبود، یا آنها ترکان را از پهنۀ زمین محو می‌کردند یا خود به دست ترکان نابود می‌شدند. در انتخاب...

سوقومون تهلریان

نویسنده: آرمیک نیکوقوسیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 در 30 اکتبر 1918م، جنگ اول جهانی با پیروزی متفقین به پایان رسید و دولت ترکیۀ عثمانی به منزلۀ متحد آلمان نازی...

نشستی دوستانه با تانر آکچام

نویسنده: گریگور قضاریان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 اشاره دکتر تانر آکچام در 1953م در شهر آرداهان ترکیه به دنیا آمد. تحصیلات اولیۀ دانشگاهی را در دانشگاه فنی...

تغییر و تحریف اسامی مکان های ارمنی و ارمنستان

نویسنده: دکتر ادوارد دانییلیان / ترجمه: ژیلبرت مشکنبریانس فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 در جهان بینی و نگرش ملی ارمنیان اسامی مکان ها به منزلۀ مجموعه ای به هم پیوسته از...

کودکستان ها در ارمنستان غربی

نویسنده: آنوشیک ملکیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 در قرن نوزدهم میلادی، با تصویب قانون اساسی در ترکیۀ عثمانی(1863م)،[1] ارمنیان ارمنستان غربی،[2] با وجود ممنوعیت ها...

آرمین وگنر

نویسنده: ادوارد هاروتونیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 در مجتمع یادبود قتل عام ارمنیان، در ایروان، سمت چپ خیابانی که به این بنا منتهی می شود، دیواری سنگی بنا شده به...

رونمایی کتاب اقدام شرم آور

نویسنده: استینه جان درمیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 اشاره دکتر تانر آکچام،[1] نامی آشنا برای ارمنیان جهان است، تاریخ دان و جامعه شناس ترک تباری که با شجاعت کشتار...

گزارش مراسم یادبود نود و پنجمین سالگرد نژادکشی ارمنیان

نویسنده: کارینه داودیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 24 آوریل، سالروز گرامیداشت اولین نژادکشی قرن بیستم است، فاجعه ای كه لكه ای ننگین بر تاریخ بشریت حك كرد. ارمنیان هر...

سیاه برگی دیگر

نویسنده: سدیک داویدیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 نام کتاب: دو ملت نزدیک و دو همسایۀ دور نویسنده: هراند دینک مترجم: مگردیچ سومونجیان انتشارات لوساگن، ایروان، 2009...

نامه سرگشاده تانر آکچام به سران وقت ترکیه

نویسنده: تانر آکچام /  ترجمه: استینه جان درمیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 آقایان، شمایی که توانسته اید سلطۀ بی چون و چرای ارتش را بر سیاست از بین ببرید. شمایی که...

نژادکشی ارمنیان و انعکاس آن در روزنامه های وقت جهان

نویسنده: کاتیام م.پلتکیان / ترجمه: رافی آراکلیانس فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 نژاد كشی واژۀ Genocide را رافائل لمکین،[2] حقوقدان لهستانی، براساس آنچه در دهه های...

نژادکشی

نویسنده: آحمد آلتان / ترجمه: آرمینه آراکلیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 همه در مقابل تلویزیون ها منتظر نتیجۀ بازی هستند. تیم ملی فوتبال تركیه میزبان تیم ملی ارمنستان...

تنش و برخورد عواطف در نشست ترک ها و ارمنیان در دانشگاه هاروارد

نویسنده: دافنه آبیل / ترجمه: آرمینه آراکلیان فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 51 در تالار تسای[2] دانشگاه هاروارد،[3] در شب دوشنبه، 16 نوامبر 2009م، اتفاقی بی سابقه به وقوع...