کتاب شاهین سرکیسیان، بنیانگذار تئاتر نوین ایران دارای چهار بخش است. بخش نخست به سیری کوتاه در تاریخچهٔ تئاتر نوین ایران، سالشمار زندگی سرکیسیان و گزیده ای از فهرست نمایش نامه هایی که او ترجمه کرده می پردازد. در بخش دوم، عقاید شاگردان و همکاران گذشتهٔ سرکیسیان و بزرگان کنونی عرصهٔ تئاتر گنجانده شده است. سومین بخش کتاب، به گفت وگوها، یادداشت ها، طرح ها، نامه ها و نوشته ها و نیز ترجمه ای از سرکیسیان اختصاص دارد. بخش چهارم نیز مربوط می شود به یادداشت ها، شعرها و یادبودنامه هایی که پس از مرگ سرکیسیان دربارهٔ او نوشته شده است.

کتاب در پی آن است تا از خلال مقالات، گفت وگوها و یادداشت های خصوصی سرکیسیان، شخصیت وی را به خواننده بشناساند؛ شخصیت هنری و نیز شخصیت خصوصی وی را، که به هیچ روی از شخصیت هنری اش جدا نبود. از نکات مثبت کتاب پرهیز از هرگونه مبهم گویی است. کتاب به گونه ای شفاف حتی به حاشیه های زندگی سرکیسیان نیز پرداخته و راز زندگی غریبانهٔ او را بر ملا ساخته برای مثال داستان رد صلاحیت او به منزلهٔ کارگردانی لایق برای کار بر روی نمایش نامهٔ روزنهٔ آبی تا حد زیادی روشن کنندهٔ شخصیت اوست که بی هیچ مقابله به مثلی خود را از عرصه بیرون می کشد و به قول رادی که می گفت باید قالتاق و زرنگ بود نمی تواند تن به چنین خصوصیاتی دهد.

علاوه بر اینها، کتاب تلاشی است در جهت نگارش مختصر تاریخ تئاتر ایران و به قول روزنامه نگاری[1] خواندن این کتاب خواننده را متوجه این موضوع می کند که تئاتر ایران از دههٔ سی تا کنون حداقل در یک نکته دچار تغییر نشده است و آن اینکه فضای این تئاتر بداخلاق و پرحاشیه است. این فضا می داند که چگونه عاشقانش را نادیده بگیرد.

جمشید لایق از شاگردان خلف سرکیسیان سال ها پس از فوت او به یاد استادش به جمع آوری تمامی مدارک و اسناد مربوط به استاد پرداخت و با وجدانی شریف، که میراثی از خود سرکیسیان برای شاگردانش بود، به نوشتن این کتاب روی آورد. او در این کتاب از هرگونه خودسانسوری می پرهیزد و هر آنچه را در ذهن و در دست دارد بر روی دایره می ریزد تا حقیقت را بیان و حق مطلب را در مورد استادش ادا کند. لذا، این کتاب می تواند به تصویرسازی شـفاهـی از سرکیـسیان برای نسلی بـپـردازد که اگرچه در عرصهٔ تئاتر به سر می برند از ریشه های آن بی خبرند.

همچنین کتاب نقش مهم سرکیسیان را در پی ریزی تئاتر ملی نشان می دهد که اگرچه تئاتر اروپای آن روز را مد نظر داشت و به شاگردانش آموزش می داد نقش بسیار مهمی نیز در پی ریزی تئاتر ملی ایران داشت و گروه هنر ملی نتیجه و ثمرهٔ همین دیدگاه اوست.

سخن آخر اینکه این کتاب آگاهی دهنده ای برای وجدان شریف شاهین سرکیسیان است که اگرچه در زمان حیاتش مورد غفلت واقع شده بود بعد از مرگش همچون ماهی از پشت ابر سربرآورد.

پی نوشت:

1- شرق، سال سوم، شماۀ 781.