|
بنیان‌گذاری و آغاز فعالیت دوران حکومت پهلوی اول، سال های اختناق و محدودیت های شدید سیاسی ـ اجتماعی بود. در 1315ش، به دستور دولت مدارس ارمنی در سراسر کشور تعطیل شد و دانش‌آموزان ارمنی از آموزش زبان مادری و آشنایی با آداب و رسوم و فرهنگ ملی خود محروم شدند. گروهی از آنان ناگزیر در مدارس دولتی به ادامه تحصیل پرداختند و بسیاری دیگر از تحصیل باز ماندند. از آن پس، به همت افراد دلسوز، به ویژه بانوان، به مدت چند سال آموزش زبان ارمنی به نوباوگان و دانش آموزان ارمنی به طور پنهانی در خانه ها صورت می‌گرفت.  لوگوی باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات با کناره گیری رضاشاه از سلطنت در شهریور 1320ش و ایجاد فضای به نسبت باز سیاسی ـ اجتماعی در کشور، جامعه ارمنیان نیز از آن بی‌بهره نماند و مدارس ارمنی در 1321ش مجوز بازگشایی یافتند. این در حالی بود که کادر آموزشی و اداری آنها پراکنده شده و آغاز فعالیت مجدد با دشواری های فراوان همراه بود. در کوتاه مدت، انجمن ها و گروه هایی در جامعه ارمنیان پایتخت شکل گرفتند و در مقیاس های کوچک، حتی در خانه ها، به فعالیت های محدود فرهنگی و ورزشی پرداختند. در تبریز، اصفهان و دیگر شهرهای دارای جوامع ارمنی نیز گروه ها و انجمن هایی به فراخور اوضاع و احوال، برای پاسخگویی به نیازهای معیشتی، بهداشتی و اجتماعی مردم، از بطن آن جوامع برخاستند. انجمن خیریه بانوان ارمنی اندکی پیش از پیروزی جنبش مشروطه، در 1284ش / 1905م، تأسیس شد. این انجمن را تنی چند از بانوان آگاه و تحصیل کرده ارمنی در وضعیتی که زنان کشور از هرگونه حقوق اجتماعی محروم بودند با درک واقعیت های اجتماعی وقت بنا نهادند. هدف انجمن یاری رسانی به مدرسه ارمنیان هایکازیان تهران (تأسیس 1249ش / 1870م) و دستگیری از مستمندان و نیازمندان بود. این انجمن، که با سابقه‌ترین انجمن فعال در تهران است، همچنان به تلاش‌های نیکوکارانه خود در جامعه ارمنیان ادامه می‌دهد. انجمن بانوان دوستدار کلیسا در 1307ش/ 1928م پا به عرصه وجود گذاشت و امروزه نیز، در نود و یکمین سال تأسیس، همچنان در کنار شوراهای کلیساها به تلاش برای کمک به اداره کلیساها و گسترش اصول اخلاقی ودینی در میان دوشیزگان و بانوان ارمنی ادامه می دهد. انجمن بانوان ارمنیدر 1318ش / 1939م به همت نه دختر دانش آموز دبیرستانی پایه‌گذاری شد. هدف این انجمن همکاری در آموزش خانگی زبان ارمنی به دانش آموزانی بود که با مسدود شدن مدارس ارمنی از آموختن زبان مادری محروم شده بودند. این انجمن طی سال ها با گسترش دامنه فعالیت خود تبدیل به نهادی تأثیرگذار در بین بانوان ارمنی تهران شد. انجمن دانشگاهیان ارامنه ایران را گروهی از دانشجویان ارمنی دانشگاه تهران در 1322ش/ 1943م بنیان نهادند. هدف این انجمن عرضه کمک های بهداشتی به ارمنیان نیازمندی بود که از روستاها به پایتخت روی آورده بودند و در وضعیتی دشوار روزگار می گذراندند. در 1323ش، در هنگامه جنگ جهانی دوم، با پیوستن پنج انجمن کوچک، که هریک با ده تا چهل عضو به تنهایی فاقد کارایی مؤثر بودند، انجمن فرهنگی نوجوانان ارمنی اعلام وجود کرد. این انجمن هسته اولیه سازمان گسترده ای شد که امروزه باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات نامیده می شود. باشگاه آرارات از قدیمی ترین باشگاه های ایران و از نظر دامنه فعالیت، بزرگ ترین مرکز فرهنگی ـ ورزشی ارمنیان ایران است و سال جاری هفتاد و پنجمین سال بنیان گذاری آن برگزار شده است. انجمن فرهنگی نوجوانان ارمنی پس از دو سال نام خود را به انجمن فرهنگی جوانان ارمنی تغییر داد. در 1329ش/ 1950م، با پیوستن سه انجمن دیگر و تصویب مجمع عمومی دوره هفتم، انجمن فرهنگی ارامنه آرارات پدید آمد.(2) در آغاز، انجمن فرهنگی نوجوانان ارمنی با آنکه از کمبود امکانات در مضیقه بود اما با داشتن 121 عضو مؤسس از نظر نیروی انسانی دغدغه ای نداشت. انجمن خیلی زود با تشکیل گروه های ادبی، نمایشی، موسیقی و تیم های هرچند محدود ورزشی و برگزاری برنامه های تئاتر و موسیقی و مسابقات ورزشی جای خود را در جامعه ارمنیان تهران باز کرد. بازتاب فعالیت های انجمن در جامعه سیل نوجوانان و جوانان ارمنی را به سوی این مرکز فرهنگی ـ ورزشی سرازیر کرد به طوری که در اواخر دومین سال تأسیس شمار اعضای انجمن در مجمع عمومی 350 و در سومین سال، 400 نفر گزارش شد. برنامه های نمایش و موسیقی از توجه و استقبال فراوان مردم برخوردار شد و بازتاب آنها در جامعه ارمنیان پایتخت بسیار چشمگیر بود. برنامه های ورزشی و درخشش جوانان مستعد پای شماری از ورزشکاران را به مسابقات باشگاهی و تیم ملی گشود و برخی چون هنریک تمرز به بازی‌های منطقه ای و جهانی راه یافتند. در کتاب فعالیت های انجمن در پنجمین سال بنیان گذاری چنین آمده است: «هدف ما ساده اما متعالی بوده است و آن جذب نوجوانان و جوانان ارمنی و رهانیدن آنان از خطرها و لغزش هایی است که در کمینشان نشسته، گردآوری آنان در مکانی ایمن، انتقال فرهنگ ملی به آنان و بالابردن سطح معلومات آنان، پرورش گرایش های هنری در آنان و فراهم کردن امکانات لازم برای شکوفایی استعدادها، آموزش عقیده متعالی دوستی، که والاترین مکتب زندگی است و پرورش روح همکاری با دیگر انجمن ها و دیگر ملت ها و افراد دارای اهداف هم سو، تا توان جسمی و روحی آنان بر پایه‌های سالم قرار گیرد و افراد فهیم و سودمند تحویل جامعه داده شوند».(3)
انجمن جوانان ارمنی، با گسترش دامنه فعالیت خود در تهران، به نیاز جوامع ارمنی دیگر استان ها نیز پاسخ داد و از 1328ش، به تدریج، شعب انجمن در مسجد سلیمان، قزوین، کرمانشاه، تبریز و چند شهر دیگر آغاز به کار کرد. در بهار 1329ش/ 1950م، در آستانه هفتمین سال فعالیت انجمن جوانان ارمنی، پس از مدت ها مذاکره با انجمن های هایرنیک (میهن)، میتک یِو آروِست (اندیشه و هنر) و جوانان ارامنه ایران، سرانجام این انجمن ها به انجمن فرهنگی جوانان ارمنی پیوستند و عنوان جدید انجمن فرهنگی ارامنه آرارات را برگزیدند که به اختصار باشگاه آرارات نامیده شد. تغییر ساختار گسترش زمینه های فعالیت باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات در تهران و شهرستان ها ایجاب می کرد تا به منظور رفع مشکلات موجود در مدیریت باشگاه در ساختار سازمانی و شیوه مدیریت آن بازنگری شود. در 1341ش/1962م، مجمع عمومی خطوط کلی تغییر ساختار باشگاه را تعیین کرد و هیئت مدیره باشگاه در هفدهمین دوره (1962ـ 1965م) موظف به بررسی جزئیات و اجرای ساختار سازمانی جدید، برپایه اصل عدم تمرکز شد. به موجب ساختار سازمانی جدید، بخش های فعال باشگاه به انجمن هایی با هیئت مدیره و اساسنامه مجزا تبدیل شدند. تغییر ساختار سازمانی، تهیه و تنظیم اساسنامه اصلی باشگاه، تهیه اساسنامه ها و آیین نامه های داخلی هریک از انجمن ها و به اجرا گذاشتن تصمیم ها و تصویب نامه های تغییرات ساختاری سه سال و نیم به درازا کشید. در نهایت، انجمن های ورزشی، موسیقی، نمایش، ادبی، پیشاهنگی و پیش کسوتان (بنیان گذاری: 1343ش/ 1964م) پا به عرصه فعالیت نهادند. این انجمن ها در عین داشتن استقلال داخلی در سازمانی با مدیریت مرکزی قرار گرفتند که مسئول هماهنگ سازی امور باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات و روابط درون سازمانی و برون سازمانی بود. از آن سال تاکنون باشگاه آرارات با ساختار سازمانی جدید و اساسنامه ای جامع، که طی سال ها کامل تر شده، با نام سازمان فرهنگی ـ ورزشی آرارات فعالیت می کند. در حال حاضر، باشگاه آرارات دارای چهار انجمن و شعبه هایی در شهرها و نقاط دارای جمعیت ارمنی است. انجمن های فعال باشگاه از این قرارند: ـ انجمن هنری ـ انجمن ورزشی ـ انجمن تربیت بدنی ـ انجمن پیش کسوتان یا بزرگ سالان بنا بر اساسنامه باشگاه آرارات، هیئت مدیره مرکزی باشگاه شامل هفت تا یازده نفر است که در مجمع دوسالانه نمایندگان انتخاب می شوند. در این مجمع نمایندگان انجمن های چهارگانه، نمایندگان شعبه های شهرستان‌ها، نمایندگان هیئت مدیره مرکزی و هیئت بازرسان حق رأی دارند. دیگر اعضای هیئت مدیره و هیئت بازرسان، نمایندگان هیئت های اجرایی و دعوتشدگان می توانند بدون حق رأی حضور یابند. بیست و هشتمین دوره مجمع نمایندگان باشگاه آرارات در دی ماه 1397ش تشکیل شد و اعضای هیئت مدیره مرکزی و هیئت بازرسان به شرح زیر به مدت دو سال انتخاب شدند: ـ هارمیک زُوِلیان (رئیس هیئت مدیره) ـ آلِکس قراپتیان (نایب رئیس) ـ لیدا وارتانیان (منشی) ـ واروژان عیسی‌خانیان (مسئول امور مالی) ـ ژوزف نظریان ـ آناهید آبراهامیان ـ آرتور جاغاسپانیان ـ ژرژ آقایان ـ آرین مگردیچ سلماسی.  هیئت مدیرۀ مرکزی باشگاه آراراتنفر وسط ردیف جلو، هارمیک زُولیان، رئیس هیئت مدیره هریک از اعضای هیئت مدیره و بازرسان برای دو دوره پی در پی حق انتخاب شدن دارند. بنا بر اساسنامه باشگاه آرارات و مصوبات مجامع نمایندگان، هیئت مدیره مرکزی باشگاه به برنامه ریزی و اداره امور باشگاه می پردازد و تمامی فعالیت های درون باشگاهی و برون باشگاهی را هدایت و مدیریت می کند. شعبه های باشگاه شعبه های باشگاه در شهرهای تبریز (تأسیس1333ش)، ارومیه (1333ش)، روستای گَردآباد از توابع ارومیه (1360ش) و شیراز (1363ش) دایر است. در اصفهان، نیز باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات فعالیت می کند که از ساختار سازمانی مستقلی برخوردار است. در دهه های گذشته شعبه های باشگاه آرارات در شهرهای مسجدسلیمان (1328ش)، کرمانشاه (1328ش)، قزوین(1328ش)، رشت (1342ش) و مشهد (1362ش) نیز دایر بوده اما با کم شدن جمعیت ارمنی در این نقاط فعالیت شعبه های باشگاه متوقف شده است. شعبه های باشگاه آرارات، برپایه اصل عدم تمرکز، امور فرهنگی و ورزشی باشگاه را اداره می کنند و از نظر سازمانی زیر پوشش مدیریت مرکزی باشگاه آرارات قرار دارند. مراکز فعالیت فعالیت های باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات در دو مرکز صورت می‌گیرد: 1. ساختمان مرکزی باشگاه آرارات ـ که در شروع کار، انجمن فرهنگی نوجوانان و سپس، انجمن فرهنگی جوانان نامیده می شد ـ در اتاقی اجاره ای در خیابان حافظ آغاز به کار کرد. سپس، با افزایش شمار اعضا، در کمتر از یک سال، در اسفند 1323ش، در واحدی سه اتاقه در تقاطع خیابان‌های قوام السلطنه و سوم اسفند (سی تیر و سرهنگ سخایی کنونی) مستقر شد. در دومین سال فعالیت، با دعوت از اولیای اعضای انجمن و جمع آوری اعانه، ساختمانی با امکانات بیشتر و حیاط وسیع در خیابان حافظ اجاره کرد. در اسفند 1324ش، این مرکز، با نام خانه فرهنگ، گشایش یافت. در سال های نخست، کنسرت های موسیقی و نمایش ها در باشگاه ارامنه یا در سالن های اجاره ای سینماها و تمرین‌ها و مسابقه‌های ورزشی اغلب در ورزشگاه امجدیه (شیرودی کنونی) برگزار می شد.
در 1332ش، باشگاه آرارات ساختمان مستقلی را در خیابان نادری (جمهوری اسلامی کنونی) کوچه نوبهار اجاره کرد که دارای سالن نیز بود. در سال های بعد، باشگاه موفق به خریداری آن شد. این ساختمان، با تغییرات فراوانی که طی سال ها در آن صورت گرفته، هم اکنون، ساختمان مرکزی باشگاه آرارات است و بیش از سه دهه تمامی فعالیت های باشگاه در آن متمرکز بوده و امروزه نیز از آن استفاده می‌شود. اجتماعات، نمایش ها، کنسرت های موسیقی و پاره ای از جشن های ورزشگاه آرارات و دیگر انجمن های ارمنیان تهران در این مکان، در تالاری با گنجایش چهارصد تماشاگر برگزار می شود که نام کومیتاس، بزرگ‌مرد موسیقی ارمنی را برخود دارد. در واقع، این ساختمان مرکز فرهنگی ـ هنری باشگاه آرارات محسوب می‌شود. کتابخانه و بایگانی اسناد باشگاه نیز در این ساختمان مستقر است. 2. ورزشگاه آرارات در1350ش، قطعـه زمیـنی در جـوار قبرستـان قـدیمی محلـه ارمنی نشین ده ونک برای احداث ورزشگاه بـه باشگاه آرارات واگـذار شد. از سوی باشگاه هیئتی مرکب از کارشنـاسان معـماری و عمـران و ورزش بـه سرپـرستـی واچیک قرابگیان، از شخصیت‌های فعال و شاخص باشگاه آرارات و جامعه ارمنیان، برای طراحی و ساخـت ورزشـگاه تشکیل شد. این هیـئت پس از بررسی‌هـای اولیـه طراحـی ورزشگاه را به مسابقـه گذاشت. از میان طرح های پیشنهاد شده طرح رُستوم وُسکانیان، مهنـدس معـمار و استاد دانشگاه تهران، برای اجرا برگـزیده شد. کار احداث با تبرک زیرساخت ورزشگاه طـی مراسمـی در پایـیز 1350ش به دست زنده یاد آرداک مانوکیان، خلیفه وقت ارمنیان تهران، آغاز شد. مهندس رُستوم وُسکانیان خود نظارت بر اجرای ساخت ورزشگاه را بر عهده گرفت.(4) ورزشـگاه آرارات در زمـینـی به وسعـت 74,000متر مربع ساخـته شده، از شمـال به خـیابـان رشیـد یاسمـی، از شـرق و جنـوب به بـزرگـراه کـردستان و از غـرب به خـیابان آرارات محـدود است. ورزشگاه دارای امـکانات و تجـهیزات مـناسب برای ورزش های فـوتبال، بسکتـبال، والیـبال، تنیس، دو و میـدانی، شنا، بدن سازی، ورزش هـای رزمـی و محیـطی سالم برای جـوانان و علاقـه منـدان به ورزش است.
زمین فوتبال ورزشگاه با چمن طبیعی، در اندازه استاندارد جهانی و با جایگاه تماشاگران به ظرفیت 10,000 نفر ساخته شده است. سالن ورزشی سرپوشیده چند منظوره به گنجایش 1,500 تماشاگر دارای زمین بسکتبال و والیبال و دیواره صخره نوردی است. استخرهای روباز خردسالان و بزرگ‌سالان، چهار قطعه زمین تنیس، سالن های بدن سازی، مشت زنی و تکواندو از دیگر امکانات ورزشگاه است. تالار اصلی ورزشگاه با گنجایش 650 نفر، با نام واچیک قرابگیان، ویژه برگزاری جشن‌ها و مراسم فرهنگی ـ هنری است.(5) تالارهای کوچک‌تری نیز وجود دارد که در فعالیت‌ها و برنامه‌های جاری از آنها استفاده می‌شود. ساختمان اصلی ورزشگاه، که شامل تالارهای سرپوشیده و بخش اداری است، دارای سازه بتنی نمایان است و دیوارها از بیرون و درون با نمای آجر قرمز ساخته شده است. ترکیب بتن نمایان و آجر قرمز جلوه ای ویژه به این ساختمان بخشیده است. نیایشگاه صلیب مقدس در جنـوب محوطـه ورزشگاه، در محـل آرامستان قـدیمی ارمنـیان در ده ونک، نیایشگاهی به نام سورپ خاچ (صلیب مقدس) بنا شده است. نیایشگاه بنایی کوچک و یکپارچه از بتن نمایان است که با طراحی خاص و تناسب ابعاد و عناصر ویژه معماری ارمنی نگاه هر بیننده ای را به خود جلب می کند. آیین تبرک پی این بنا در 1363ش به دست اسقف اعظم آرداک مانوکیان، خلیفه وقت ارمنیان تهران، برگزارشد. در دیواره جنوب غربی محدوده بنای نیایشگاه، تعدادی از سنگ‌مزارهای سده نوزدهم و نیمه نخست سده بیستم میلادی آرامستان به صورت ایستاده کار گذاشته شده است.
طراحی نیایشگاه صلیب مقدس نیز کار مهندس رُستوم وُسکانیان، طراح ورزشگاه آرارات، است و نظارت بر اجرای آن را، که کاری بسیار دقیق با جزئیات فراوان بوده، خود ایشان بر عهده داشته است.  نمایی از آمفی تئاتر آیگِستان آمفی تئاترآیگِستان در شرق نیایشگاه صلیب مقدس، در زمینی که سطح آن چندین متر پایین تر از کف نیایشگاه است، در محدوده ای پر درخت، که آیگِستان به معنی باغستان نام گرفته، محوطه ای به صورت آمفی تئاتر ایجاد شده که برای برنامه های گوناگون در فضای باز و مناسبت های ویژه استفاده می‌شود. طراح آن مهندس معمار، خانم شِرلی آوِدیان، از اعضای فعال باشگاه آرارات است که نظارت بر اجرای طرح را نیز بر عهده داشته است. ساختمان رُستوم وُسکانیان در شمـال محـوطـه ورزشگاه، مجـاور خـیابان رشیـد یاسمی، ساخـتمانی نوساز با نمـای آجـر قـرمـز به مساحـت 2500 مترمربـع، با طراحی چنـد منـظوره، دارای سالن فوتـسال و سالـن های کوچک تر بنا شده است. این ساختمان در 1395ش با هدف جبران کمبود فضای ورزشگاه و درآمدزایی ساخته شد.  ساختمان مهندس رُستوم وُسکانیان ساخت این بنا به طور عمده با کمک های مردمی و نیز کمک مالی قابل توجه شهرداری منطقه 6 صورت گرفته و به یادبود زنده‌یاد رُستوم وُسکانیان، طراح و معمار ورزشگاه آرارات، به اسم ایشان نام گذاری شده است. ساختمان های فرعی ساختمان های مرکز اسناد و نمایشگاه با هزینه خانواده های اعضای فقید باشگاه، مجاور ساختمان اصلی ورزشگاه احداث و به نام آنان نام گذاری شده است. بخش عمده ای از اسناد بایگانی شده 75 ساله باشگاه از بخش بایگانی ساختمان مرکزی به ساختمان مرکز اسناد انتقال یافته است. این ساختمان به نام زنده یاد نورایر پاهلاوونی، از بنیان گذاران باشگاه آرارات و عضو هیئت مدیره چندین دوره باشگاه، نام‌گذاری شده است.
در ساختمان نمایشگاه کارگاه ها و نمایشگاه های نقاشی و صنایع دستی برگزار می شود. از آن جمله است برگزاری نمایشگاهی از آثار ادمان آیوازیان، نقاش نامی معاصر، در 1395ش. این ساختمان به نام زنده یاد خاژاک آرزومانیان نام گذاری شده است. فعالیت ها انجمن های فرهنگی ـ ورزشی ارمنیان در ایران و سراسر جهان هر کدام بخشی از کمبودهایی را جبران می کنند که ناشی از زیستن در جوامعی با فرهنگ و آداب و رسوم متفاوت است. در انجمن فرهنگی نوجوانان و جوانان ارمنی، از نخستین سال فعالیت، به همت جوانان هنرمند و با استعداد، بخش‌های موسیقی و نمایش و گروه ادبی تشکیل شد و اجراهای موفقی در پی داشت که انجمن را در مرکز توجه عموم قرار داد، به ویژه پس از دوران فشار و اختناق پهلوی اول و دوران پرآشوب جنگ جهانی دوم و سال‌های دشوار پس از آن. مخاطب این برنامه‌ها طیف وسیعی از افراد جامعه ارمنیان بودند. مدیران انجمن، به موازات فعالیت‌های فرهنگی، ورزش را نیز در برنامه کار خود گنجاندند. در واقع، فراهم آوردن امکاناتی ولو محدود برای ورزش قشر جوان وگشودن راه ورود آنان به میدان‌های ورزشی بزرگ‌تر، برای بسیاری از نوجوانان و جوانان جذاب بود و موجب جلب آنان به باشگاه و شکوفایی استعدادهای بسیاری شد. رفته رفته ورزشکاران انجمن به بازی‌های باشگاهی راه یافتند و به موفقیت‌هایی رسیدند. اقبال عمومی جامعه ارمنیان پایتخت به برنامه‌های فرهنگی و استقبال جوانان از برنامه‌های ورزشی باشگاه، مؤید انتخاب راه درست و مشوق مدیران انجمن در جهت برآوردن نیازهای فرهنگی و ورزشی جامعه بوده است. در فروردین 1330ش، بخش پیشاهنگی انجمن تشکیل شد. خانواده های ارمنی از فعالیت پیشاهنگی بسیار استقبال کردند به طوری که شمار پیشاهنگان باشگاه در مجمع عمومی دهم (آذر 1332ش) 350 نفر گزارش شد. فعالیـت های باشگاه آرارات در تهـران از طریـق انجـمن های چـهارگانه هنـری، ورزشی، پیش کسوتان یا بزرگ سالان و تربیت بدنی و در شهرستان ها از طریق شعبه های باشگاه جامه عمل می پوشد. در این بخش، به شرح اجمالی فعالیت های انجمن های چهارگانه می پردازیم. 1. انجمن هنری چنان‌که گفته شد، باشگاه آرارات از آغاز فعالیت به تربیت روحی و اعتلای فرهنگی جوانان توجه خاص نشان داده و برای دستیابی به این هدف پرداختن به امور فرهنگی و هنری همواره در برنامه‌های باشگاه قرار داشته است. این فعالیت ها به طور عمده شامل تشکیل گروه های نمایش و موسیقی و محافل ادبی؛ برگزاری نمایشگاه های عکس، نقاشی و نقاشی خردسالان با مضمون های مختلف؛ تشکیل کلاس های عکاسی، نقاشی، فن بیان و شعرخوانی، بازیگری، موسیقی و دیگر رشته های هنری؛ برگزاری مسابقات شعرخوانی در سطوح گوناگون؛ برگزاری جشنواره های هنری؛ دیدار با شخصیت های سرشناس؛ بزرگداشت چهره های نامدار؛ و برگزاری سالگردها، یادواره ها و برنامه هایی از این دست بوده است. گروه حرکات موزون نیز به موازات گروه موسیقی در مقاطع گوناگون فعالیت داشته است. در کنار تشکیل گروه های کُر، برای آشنایی بیشتر جوانان و اعضای علاقه‌مند با تاریخ موسیقی و آثار آهنگ سازان نامی، کلاس های موسیقی، آموزش نت خوانی و هارمونی و فنون آواز تشکیل شده است. گروه های کُر باشگاه، در فرصت های گوناگون، کنسرت هایی برای شنوندگان ارمنی و به مناسبت هایی نیز برنامه هایی را برای شنوندگان فارسی زبان اجرا می کنند. اداره انجمن هنری باشگاه آرارات، طبق اسا سنامه انجمن، بر عهده هیئت مدیره ای است که در مجمع دوسالانه از سوی اعضای انجمن هنری انتخاب می شود و به طور افتخاری، فعالیت می کند. اعضای هیئت مدیره دو دوره پی در پی می توانند احراز سمت کنند. در ادامه به دو بخش عمده فعالیت‌های باشگاه، در زمینه نمایش و موسیقی، می پردازیم: 1ـ 1 .گروه نمایش (تئاتر) گروه نمایش باشگاه آرارات هم زمان با آغاز فعالیت باشگاه شکل گرفت و نوجوانان و جوانان علاقه مند به این رشته هنری جذب شدند. در طول سال ها گروه های بسیاری در باشگاه آرارات فعالیت داشته اند. این گروه ها را در مقاطع گوناگون کارگردانان نامداری چون موشِق هوانسیان، واهان آقامالیان، آرامائیس آقامالیان، روبن آتایان، مانوئل ماروتیان و از نسل دوم و سوم شاهین سرکیسیان، میشا هایراپتیان، گئورگ نوباریان، آربی آوانسیان، رولاند بولدی، کیتوش آرزویان و بسیاری دیگر رهبری کرده اند. موشِق هوانسیان، نخستین کارگردان گروه نمایش آرارات، در 1281م در تبریز متولد شد. در هفده سالگی، در زادگاه خود به گروه نمایش مگردیچ تاشچیان پیوست. پس از یک دهه، از هنرمندان برجسته تئاتر ارمنی تبریز شد که علاوه بر بازیگری کارگـردانی هم می کـرد. با شروع کار باشگاه آرارات در تهـران، موشق هوانسیان به همکاری با این باشگاه پرداخت و سرپرستی گروه نمایش آرارات را بر عهده گرفت. در سال های بعد، آرامائیس آقامالیان، واهـان آقامالیان و ژیرایر سیمـونیان به کارگـردانی و اجـرای نمایش در باشگاه آرارات پرداختند و کلاس های نمایش برای جوانان برگزار کردند. آرامـائیس آقامالیـان از پرکارتـرین کارگردانان در باشگاه آرارات بود و بیشترین تعداد نمایشنامه را در باشگاه آرارات بر صحنـه برده است. او در 1289ش /1910م در جلفـای نخـجوان متولد شد. در تبریز و سپس، در ایروان به تحصیل پرداخت. در بیست سالگی به آلمان رفت و در مدرسه هنرهای دراماتیک برلین، تحصیل کرد اما به سبب مشکلات مالی نتوانست ادامه دهد و به ایران بازگشت. آقامالیان چندین سال در جلفای اصفهان و تبریز نمایش های بسیاری را با بازی هنرمندان ارمنی به صحنه برد و از 1325ش، در تهران به فعالیت پرداخت. در 1354ش، به مناسبت چهل سال فعالیت هنری آرامائیس آقامالیان مراسمی در بزرگداشت او در باشگاه آرارات برپا شد. پس از درگذشت او در 1364ش، گروه نمایش باشگاه آرارات، به یاد آن کارگردان نامی، گروه نمایش آرامائیس آقامالیان نامیده شد. شاگردانش نیز به یاد او نمایش های بسیاری را بر صحنه بردند. از جمله نمایش خدایان کهن، نوشته لئون شانت، نمایش نامه نویس ارمنـی، است که در پانزدهمیـن سال درگـذشت وی، به کارگـردانی کیتـوش آرزویان، اجـرا شـد. آرزویان، هنرمند موفقی که خود از نقش آفرینان نمایـش هـای آن استـاد بـود، از 1360 تا دهـه 1380ش نمایشنامـه های بسیاری را کارگردانی کـرد، از جملـه نمایـش هـای فیـزیک دان هـا (1363ش)، نوشته فریدریش دورنمات؛ بر سر راه و صحنـه هایـی از نمایـش هـای خدایان کهن، قیصر و در زنجـیر (1368ش)، از آثـار لئـون شانـت؛ دوازده روز خـدا، نوشتـه برج زیتونتسیان، دخـتر ویتـرین، نوشتـه موشق ایشخان (1383ش)؛آیا راه شیری را می شناسید؟ (1370ش) و چندین نمایش دیگر که همواره با استقبال گرم تماشاگران رو به رو شده است. در 1340ش، گـروه نمـایشی آرمـن به سرپرستـی شاهیـن سرکـیسیان در باشگاه آرارات آغـاز به کار کـرد. سرکیسیان با آموزش جوانان علاقه مند نمایش های قفس، ناموفـق ها، دایی وانیا و چندین کار دیگـر را بر صحنـه برد. وی در 1345ش، در 56 سالگی، درگذشت. گروه آرمن در مجلس یادبود او، نمایش نامه آوای قو را اجراکرد. در دهه 1350ش، آربی اُوانسیان، از هنرجویان سرکیسیان، نمایش برای دیگری، نوشته لئون شانت، را بر صحنه برد. همچنین، نمایش زنی با سگ کوچولو، اثر چخوف، را نیز با گروه نمایش باشگاه آرارات اجرا کرد. در 1363ش، شاگردان سرکیسیان گروه نمایشی را به نام استاد خود بنیان نهادند و در همان سال، نمایشنامه قرعه برای مرگ، نوشته واهه کاچا، را به کارگردانی هانری یگانیان اجرا کردند. میشا هایراپتیان، از هنرجویان سرکیسیان، در ادامه کار استاد نمایش دائی وانیا، نوشته چخوف، را بر صحنه برد (1367ش). سورن مناتساکانیان، بازیگر و کارگردان با استعداد نیز از هنرمندانی است که در مقاطع گوناگون نمایش هایی را در باشگاه آرارات کارگردانی کرده است. داماد خارجی (1362ش)، اثر نویسنده ای ارمنی و دشمن مردم (1373ش)، اثر هنریک ایبسن از آن جمله اند. سال ها پیش مراسم بزرگداشت شصت سال فعالیت مناتساکانیان بر صحنه نمایش در باشگاه فرهنگی ـ ورزشی سیپان برگزار شد. زنده یاد وارتگِس باشیان از هنرمندان بنام و از نقش آفرینان با استعدادی بود که در گروه های نمایش باشگاه آرارات درخشید و علاوه‌بر بازیگری به کارگردانی نیز پرداخت. بازی های او در نقش های گوناگون، مانند دایی وانیا، سال ها پس از درگذشت زودهنگام وی همچنان در یادها مانده است. شایسته است از کارگردانان و بازیگرانی چون مانوئل ماروتیان، ادوارد (ادیک) اصلانیان، سروژ ملیک هوسپیان، سورن باغداساریان، کارلو اسکندریان، ملینا آودیسیان، تیگران گریگوریان، گئورک نوباریان، روبیک پطروسیان، رولاند بولدی، اِلو نازلومیان، گابریل تیکیدجیان و واهاگن عزیزیان نام برده شود که در سال های فعالیت باشگاه آرارات نمایش های بسیاری را بر صحنه برده‌اند. همچنین بجاست از هنرمندان دیگری نیز یاد کنیم که کارشان جلوه بخش نمایش هاست. ایسرائِل آواساپیان (1319ـ 1389ش) در صحنه آرایی و به ویژه، چهره آرایی بسیار چیره دست بود. سال ها، چهره آرایی بیشتر نمایش هایی که در باشگاه آرارات یا دیگر باشگاه های ارمنیان بر صحنه می رفت به دست او صورت می گرفت. مهندس آرا سوکیاسیان در طراحی و آرایش صحنه با بهره‌گیری از ساده ترین وسایل بسیار تواناست و صحنه آرایی بسیاری از نمایش های گروه هنری باشگاه آرارات از هنر و سلیقه او مایه گرفته است. به منظـور آشنایی هنـرمندان و دوستـداران هنـر نمایش با کارهای نمـایشی در خـارج از کشور، باشگاه آرارات گروه نمایش گاسپار ایپکیان را از لبنان به تهران دعوت کرد (1338، 1342، 1348ش). این گروه چندین نمایش را در باشگاه آرارات بر صحنه برد. در 1352ش، گروه نمایش بیروت 67 نمایش چه کسی از ویرجینیا ولف می ترسد؟ را در آرارات اجرا کرد. پـس از فـروپاشی حـکومت شوروی و برقـراری روابط بیـن دو کشور ایران و ارمنستـان، هنرمندان دو کشور فرصت یافتند تا در صحنههای نمایش کشور همسایه به هنرنمایی پردازند. گروه نمایش عروسکی ارمنستان نخستین گروهی بود که به دعوت جمهوری اسلامی ایران به کشور آمد و در تالار وحدت نمایش عروسکی اجرا کرد (1368ش). در سال‌های بعد، باشگاه آرارات، با دعوت از هنرمندان ارمنستان، در تحکیم این روابط کوشید و درمقابل، اعضای هنرمند باشگاه نیز در فرصت هایی چند بر صحنه های نمایش ارمنستان درخشیدند. در 1372ش، آشوت آدامیان، کارگردان و بازیگر مشهور ارمنستان، به دعوت باشگاه آرارات برای اعضای باشگاه و دیگر انجمن های ارمنیان تهران کلاس های نمایش برگزار کرد. در همین سال، گروه تئاتر دراماتیک اِجمیادزین ارمنستان، که میهمان باشگاه آرارات بود، نمایش هایی را در تالار کومیتاس به اجرا درآورد. در 1381ش، گروه تئاتر دراماتیک ارمنستان، به نام هراچیا قاپلانیان، نمایش فکاهـی کشتن بـرای عشـق و نمایش سکـوت بزرگ، اثر بـرج زیتونتسیان، را در باشگاه آرارات، بر صحنه برد. در 1387ش، آشوت آدامیان به مناسبت صدمین سالگرد تولد ویلیام سارویان، نویسنده مشهور ارمنی، نمایش چه بخواهیم چه نخواهیم، ارمنی هستیم، را بر صحنه برد. گریگور آمیان نیز در شمار هنرمندانی است که از ارمنستان دعوت شد و چندین نمایش را با بازی اعضای هنرمند باشگاه آرارات کارگردانی کرد. وارطان پطروسیان، بازیگر تئاتر ارمنستان و فرانسه، نیز با اجرای نمایش های تک نفره چندین بار بر صحنه باشگاه آرارات درخشیده است. گابریل تیکیدجیان و سِتراک گوجامانیان در دو دهه اخیر در صحنه نمایش آرارات فعال بوده و نمایش هایی را کارگردانی کرده اند. متأسفانه، گابریل تیکیدجیان در مرداد 1397ش درگذشت. از کارهای وی نمایش های تله (1379ش)، هرگز فراموش نخواهیدکرد (1384ش) و مادموازل ژولی (1386ش) را می‌توان نام برد. واهاگن عزیزیان نیز نمایش پروازبر فراز آشیانه فاخته (1390ش) را بر صحنه برده است. ستراک گوجامانیان، هنرمند جوان و با استعداد، تاکنون چندین نمایش را با سبک و اجرایی نو بر صحنه برده که با استقبال تماشاگران رو به رو شده است. نمایش کجا باید به خاک سپرده شویم؟ و میرانِ شِخونتس (1386ش) از کارهای اوست. نمایش اخیر با هنرنمایی زنده یاد آرا اصلانیان، هنرمند با استعداد، به اجرا درآمد. علاوه‌بر کارهای نمایشی برای بزرگ سالان، اجرای نمایش برای کودکان و نوجوانان نیز اغلب در برنامه‌های گروه هنری باشگاه آرارات جای داشته و در این حوزه، کارهای بسیاری، به ویژه، از آثار هوهانس تومانیان، نویسنده ارمنی، بر صحنه رفته است. در 1335 و 1336ش، دوین آقامالیان نمایش هایی را ویژه خردسالان اجرا کرد. در سال‌های بعد، واچه آتومیان با آموزش فنون بازیگری به پیشاهنگان باشگاه چندین نمایش برای کودکان و نوجوانان به اجرا درآورد. در 1362ش، آناهید گریگوریان، با تشکیل گروه نمایش خردسالان باشگاه آرارات، نمایش هایی را بر صحنه برد. در زمینه نمایش عروسکی، نیز آرمینه زیتونتسیان نمایش هایی را اجرا کرده است.
در 1368ش، روبیک مگردیچ پطروسیان سرپرستی گروه نمایش خردسالان باشگاه آرارات را بر عهده گرفت. وی همان سال در بخش نمایش کودکان و نوجوانان گروهی به نام شانتیک را برای کودکان و نوجوانان 8 ـ 15ساله و چندی بعد، گروه نمایش شانت را برای نوجوانان و جوانان تشکیل داد. پطروسیان سال هاست که به طور افتخاری این دو گروه را سرپرستی می کند. وی نمایش های بسیاری را بر صحنه برده و هنرجویان را درکلاس های نمایش، بازیگری، ادبیات، فن بیان و سرود آموزش داده است. در 1389ش، گروه های شانت و شانتیک به جشنواره کودکان و نوجوانان در ارمنستان دعوت شدند و نمایش هایی از آثار هوهانس تومانیان را بر صحنه بردند. در آذر1392ش، مراسم گرامیداشت بیست و پنجمین سال فعالیت روبیک م. پطروسیان در باشگاه آرارات برگزار و از تلاش های خالصانه وی در آموزش نسل جوان قدردانی شد. در سال جاری نیز گرامیداشت سی‌امین سال فعالیت او برگزار می‌شود. در 1363ش، به منظور بزرگداشت دست اندرکاران تئاتر ارمنیان ایران در پنجاه سال گذشته، مراسمی در باشگاه آرارات برگزار شد و کتابی که ثمره تحقیق پژوهشگر ارمنی، زنده یاد آرسن مامیان، بود به همت باشگاه آرارات انتشار یافت. به همین مناسبت نمایش های نازار دلاور، به کارگردانی ادیک اصلانیان و فیزیک دان ها، به کارگردانی کیتوش آرزویان نیز اجرا شد. در 1385ش، به ابتکار گروه هنری باشگاه آرارات و با همکاری مؤسسه هور از کتاب شاهین سرکیسیان، بنیان گذار تئاتر نوین ایران رونمایی و از پدیدآورندگان آن قدردانی شد. در 1390ش، انجمن هنری باشگاه واحدی به نام مدرسه هنر خردسالان برای گروه های سنی 5 ـ13 سال به راه انداخت. کلاس ها دارای کادر آموزشی حرفه ای و مدیریت ویژه بود و روزهای پنجشنبه در رشته های نقاشی، موسیقی، سفالگری، نمایش، قصه نویسی و روزنامه نگاری تشکیل می شد. هر نوآموز می توانست به اختیار خود در سه کلاس شرکت کند. این کلاس ها به مدت پنج سال دایر بود و استقبال خوبی از آن می شد. در حال حاضر، مدرسه هنر به سبب پراکنده شدن کادر آموزشی فعالیت ندارد. طی 75 سال فعالیت باشگاه آرارات، نمایش های بسیاری به کارگردانی و با بازیگری اعضای هنرمند باشگاه و افراد باذوق به اجرا درآمده که البته به زبان ارمنی و برای جامعه ارمنیان تهران بوده و تنها در فرصت ها و مناسبت های خاص برخی از اجراها به تماشاگران فارسی زبان اختصاص یافته است. از جمله در 1373ش به مناسبت شانزدهمین سال پیروزی انقلاب اسلامی نمایش آیا راه شیری را می شناسید؟ به کارگردانی کارلو اسکندریان بر صحنه رفت. همچنین، در 1390ش نمایش کجا باید به خاک سپرده شویم؟ با شرکت هنرمندان فارسی زبان و به کارگردانی سِتراک گوجامانیان اجرا شد. 1 ـ 2. گروه موسیقی موسیقی همواره در برنامه های باشگاه جایگاهی ممتاز داشته و با بهره گیری از استادان موسیقی گروه های ویژه‌ای در مقاطع سنی گوناگون تشکیل شده که اجراهایی موفق داشته‌اند. در این اجراها، انواع موسیقی از کلاسیک گرفته تا موسیقی مردمی و مدرن عرضه و با استقبال دوستداران موسیقی در جامعه ارمنیان روبهرو شده است. نخستین گروه موسیقی باشگاه آرارات، به رهبری ویلیک پادماگریان، در 1325ش بر صحنه رفت. موسیقی دان نامی، روبن (روبیک) گریگوریان، نیز رهبر افتخاری گروه موسیقی باشگاه بود. در 1327ش، باشگاه آرارات کتاب سرودهای روستایی ایران را، که روبیک گریگوریان گردآوری و تنظیم کرده بود، منتشر کرد. در همین سال، گروه کوارتت سازهای زهی باشگاه نیز تشکیل شد. در سال های 1330ـ 1338ش، ادیک هوسپیان رهبری گروه کُر را برعهده داشت. در 1339ش، لودویک بازیل رهبری گروه کُر و تدریس نت‌خوانی را بر عهده گرفت اما سال بعد بار دیگر ادیک هوسپیان در جایگاه رهبری گروه قرار گرفت و به مدت پنج سال گروه کُر باشگاه را هدایت کرد. در سال های 1347ـ 1348ش، واهه خوجایان گروه کُر باشگاه را رهبری می کرد و به آموزش نت‌خوانی می‌پرداخت. سپس، واهاگن هاروطونیان همراه با گروه کُر آرمِن به باشگاه آرارات پیوست. گروه جدید در سال های 1348ـ1350ش با همان نام آرمِن به فعالیت پرداخت اما این پیوند پایا نبود.
پس از جدا شدن گروه آرمِن، گروه موسیقی آرارات به رهبری وازگن پیرجانیان به کار خود ادامه داد و تا 1356ش فعال بود. در 1355ش، گروه کُر خردسالان و نوجوانان آنی به رهبری هراچوهی ماکاریان به بخش موسیقی باشگاه پیوست و اُپرت زیبای عاقبت شرارت را بر صحنه برد. در سال های 1358و 1359ش، ادیک هوسپیان گروه کُر آرارات را تشکیل داد و رهبری آن را بر عهده گرفت. با سفر او به خارج از کشور ادیک کُلیان رهبری گروه را عهده‌دار شد. سپس، واروژان پارتِو رهبری گروه را پذیرفت. در1360ش، گروه کُر سِوان به رهبری گورگِن (گرگین) موسسیان در باشگاه آرارات شکل گرفت. در این گروه، خوانندگان با تجربه جامعه ارمنیان تهران شرکت می کردند. گورگِن موسسیان در سال های بعد عهده دار رهبری گروه کُر ملی ایران شد. در 1361ـ1363ش، سه گروه موسیقی در انجمن هنری آرارات فعال بودند: گروه آنی به رهبری هراچوهی ماکاریان، گروه سِوان به رهبری گورگِن موسسیان و گروه آرارات به رهبری واروژان پارتِو. هراچوهی ماکاریان گروه موسیقی خردسالان را نیز رهبری می کرد. در سال های بعد، رازمیک اوحانیان رهبری گروه آرارات را بر عهده گرفت. در 1360ش، انجمن پیشاهنگی، به یاری انجمن هنری، خوانندگان خردسال و نوجوان انجمن را در گروهی گرد آورد و رهبری آن را پیشاهنگ نوجوان آرپی سیمروجیان بر عهده گرفت. این گروه در هفته موسیقی کودکان در 1362ش و هفته هنر کودکان در 1364ش شرکت کرد. آرپی سیمروجیان در سال های بعد گروه های بسیاری را در انجمن های تهران رهبری کرده و در حال حاضر، رهبر گروه کُر باشگاه آرارات است. در1362ش، گـروه خوانندگان خـردسال به نام ساسونیک به رهبـری آرپینه هاروطونیان نخستین اجرای خود را برگزار کرد. در 1382ش، بیستمین سالگرد حضور این گروه بر صحنه جشن گرفته شد. در 1369ش،گـروه نوجوانانآرپا تشکیل شد.گـورگِن موسسیان رهبـر گروه و رازمیـک اوحانیان دستیار رهبر گروه بود. دو سال بعد، رازمیک اوحانیان رهبری گروه را به دست گرفت. در 1371ش، ژان یارالیان رهبری گروه خوانندگان خردسال را عهده دار شد. در 1374ش، رازمیک اوحانیان در جایگاه رهبری این گروه قرار گرفت و تا 1379ش، گروه را هدایت کرد.
در 1382ش، خانم آراکسیا خاچاتوریان، هنرمند و استاد دانشگاه تربیت معلم ایروان، برای تشکیل و رهبری گروه های کُر باشگاه آرارات دعوت شد. بار دیگر افراد مستعد در گروه های سنی مختلف در باشگاه گرد آمدند و با رهبری جدید به فعالیت پرداختند. خاچاتوریان تا 1393ش به آموزش و رهبـری گروه‌های کُـر پرداخت و اجراهای بسیاری را بر صحنه برد. از 1393ش، رهبری گروه کُر باشگاه را آرپی سیمروجیان به دست گرفته است. به جز اجراهای گروه‌های کُر انجمن هنری، باشگاه آرارات به مناسبت های گوناگون پذیرای دیگر هنرمندان عرصه موسیقی جامعه ارمنیان ایران و نیز هنرمندان میهمان، به ویژه، از جمهوری ارمنستان می‌شود. در بهار 1397ش، اجراهای موسیقی و آواز هنرمندان گروه بزرگ آواز و رقص محلی تاتول آلتونیان ارمنستان در تهران با استقبال گرم جامعه ارمنیان روبهرو شد. 2. انجمن ورزشی هنر و ورزش همواره دو بخش عمده فعالیت باشگاه آرارات بوده است. در دومین سال فعالیت باشگاه با فراهم آمدن امکاناتی بخش ورزشی باشگاه فعال شد و به تدریج برخی از رشته های ورزشی مانند بسکتبال، والیبال، مشت زنی، وزنه برداری و حتی، فوتبال به صورت ناپیوسته، به فعالیت پرداختند. پس از چندی، باشگاه به عضویت سازمان تربیت بدنی درآمد. تمرین های ورزشکاران بیشتر در زمین بازی مدرسه مهر صورت می گرفت. در مسابقات مشت زنی، مشت‌زنان باشگاه، به نام های سِروژ صفریان و آرداشِس ساگینیان مقام نخست و دوریک میناسیان و سِواگ ساگینیان مقام دوم را از آن خود کردند. در مسابقات قهرمانی وزنه برداری، داوید وارطانیان و لئون کورکچیان رتبه نخست را به دست آوردند. موریس پاپانیان به مقام نایب قهرمانی اسکی رسید و به تیم ملی ایران راه یافت. در مسابقات پرورش اندام، نیز هامازاسب قراخانیان در جایگاه نخست ایستاد و عنوان آقای ایران را به دست آورد. تیم فوتبال باشگاه آرارات در دوازده مسابقه بین باشگاهی شرکت کرد و مقام پنجم را به دست آورد و مورد تشویق سازمان تربیت بدنی قرار گرفت. در سال های بعد، به تدریج ورزشکاران باشگاه در رده های مردان و زنان در رشته های والیبال، تنیس، تنیس روی میز، ژیمناستیک، دو و میدانی، وزنه برداری، شنا، شطرنج، شمشیربازی، کشتی، کوهنوردی، هاکی و تکواندو درخشیدند و برخی از آنان در مسابقات برون مرزی نیز شرکت کردند. در رشته مشت زنی، مانوئل آغاسی و ژُرژ عیسی بیک به المپیک لندن (1327ش) و هلسینکی (1331ش) راه یافتند. آرداشس ساگینیان و پطروس نظربگیان نیز از مشت زنانی بودند که در المپیک هلسینکی شرکت کردند. در رشته دوچرخه سواری، آشوت آوِدیان به مقام قهرمانی رسید و افتخار بین المللی کسب کرد (1326ش). آشوت پِرکِر نیز رتبه دوم آسیا را در رشته تیراندازی به دست آورد. در طول سال ها، شماری از اعضای برجسته تیم های بسکتبال آرارات به تیم ملی راه یافتند. هوسیک غوکاسیان، مربی تیم بسکتبال بانوان باشگاه آرارات، به مقام مربیگری تیم ملی ایران برگزیده شد (1352ش). در تیم بسکتبال جوانان، باشگاه آرارات به مقام قهرمانی تهران رسید (1356ش). هِروس آوانسیان، بسکتبالیست پرسابقه باشگاه آرارات، درمقام داور برگزیده بین المللی رشته بسکتبال، در مسابقات المپیک 2008م پکن شرکت کرد. در رشته شمشیربازی، سرژیک آساطوریان به مقام قهرمانی آسیا رسید (1349ش) و در المپیک مونترال، شرکت کرد. تیم فوتبال باشگاه آرارات سال های طولانی در عرصه فوتبال کشور حضور داشته و بازیکنان برجسته‌ای را به فوتبال ملی کشور تقدیم کرده است. از 1332ش، هر ساله مسابقات بین شعبه های باشگاه آرارات، در محل یکی از شعبه‌ها برگزار می شود. در سال جاری، شصت و پنجمین دوره این مسابقات برگزار شده است. همچنین، به ابتکار باشگاه آرارات، هر ساله در تعطیلات نوروزی، بازی‌های ورزشی دانش‌آموزان ارمنی در محل ورزشگاه آرارات برگزار می‌شود. این بازی‌ها از 1352ش آغاز شدند و در سال جاری چهل و چهارمین دوره بازی‌ها برگزار می‌شود. به منظور تشویق و جذب جوانان به فعالیت های ورزشی، از 1343ش، باشگاه آرارات هر ساله مسابقاتی بین ورزشکاران ارمنی باشگاه ها و انجمن های گوناگون ترتیب می دهد که به المپیک ارمنیان ایران شهرت یافته است. در سال های پس از انقلاب اسلامی، ورزشکاران ارمنی دیگر کشورها نیز برای شرکت در این بازی ها به ایران دعوت شده اند.
با فروپاشی حکومت شوروی، امکانات جدیدی برای پیوندهای فرهنگی ـ ورزشی بین ایران و کشورهای استقلال یافته اتحاد جماهیر شوروی فراهم شد. به منظور توسعه روابط بین ایران و ارمنستان، با موافقت رئیس وقت سازمان تربیت بدنی، در بیست و چهارمین دوره بازی های المپیک ارمنیان ایران، گروهی از ورزشکاران و قهرمانان نامی ارمنستان به ایران دعوت شدند. از آن پس، تیم هایی از فدراسیونهای ورزشی ارمنستان مانند تیم فوتبال شیراک، تیم وزنه برداری گیومری و تیم بسکتبال اورارتو به ایران آمدند. از ورزشکاران بنام ارمنستان آلبرت قازاریان و هراند شاهینیان، قهرمانان المپیک، به دعوت باشگاه آرارات به ایران سفر کرده اند. از 1378ش/ 1999م در ارمنستان، بازی های جهانی ارمنیان برگزار می شود. در این بازی ها، ورزشکاران ارمنی از تمامی کشورهای جهان، که دارای جوامع ارمنی هستند، شرکت می کنند. هفتمین دوره این بازی ها در تابستان 1398ش/ 6 ـ17 اوت 2019م برگزار شده است. در هر دوره از این بازی ها، هیئت ورزشی ارمنیان ایران از باشگاه آرارات و دیگر باشگاه های ارمنیان شرکت می کنند و با امتیازات قابل توجهی به ایران باز می گردند. در سال جاری، چندین هزار ورزشکار ارمنی از 35 کشور جهان در هفده رشته ورزشی به رقابت پرداختند. شروع بازی ها در استپاناکرت، مرکز آرتساخ (قراباغ) و پایان آنها، در ایروان بود. اداره انجمن ورزشی باشگاه آرارات، بنابر اساسنامه باشگاه، بر عهده هیئت مدیره ای است که در مجمع عمومی دوسالانه، از سوی اعضای انجمن ورزشی، انتخاب می شود و به طور افتخاری، فعالیت می کند. 2 ـ 1. بازی های قهرمانی ارمنیان ایران بازی‌های قهرمانی ارمنیان ایران، که به المپیک ارمنیان ایران شهرت یافته، از گسترده ترین برنامه‌های باشگاه آرارات است که سال هاست به طور جدی و تقریباً بی وقفه برگزار می شود. در سازماندهی و برگزاری این مسابقات صدها تن از اعضای باشگاه روزهای پیاپی با تلاش پیگیر مشارکت می کنند. این بازی ها به منظور تبادلات ورزشی و اجتماعی بین ورزشکاران ارمنی باشگاه آرارات و باشگاههای ورزشی و انجمنهای ارمنیان کشور و با هدف استفاده بهینه از اوقات فراغت جوانان، به ویژه در فصل تابستان، برنامه ریزی شده است. نخستین دوره این بازی ها در تابستان 1343ش، با امکانات بسیار محدود و با شرکت210 ورزشکار، در محل ساختمان مرکزی باشگاه واقع در خیابان نادری (جمهوری اسلامی)، کوچه نوبهار برگزار شد. از آن پس، با تلاش پیگیر هیئتهای مدیره و انجمن ورزشی باشگاه، این بازی‌ها در نیمه دوم شهریور هر سال به طور منظم برگزار شده و باشگاهها، تیمها و ورزشکاران ارمنی بیشتری را از تهران و شهرستانهای تبریز، ارومیه، اصفهان، رشت، شیراز، اهواز، آبادان، گرگان، ساری و همچنین، گروه‌های آزاد ورزشی ارمنی را دربرگرفته است. شمار ورزشکاران در دوره دهم (1352ش) 750 نفر، دوره پانزدهم (1358ش) 1603 نفر، دوره بیستم (1366ش) 927 نفر، دوره بیست و پنجم (1371ش) 1603نفر و در دوره سی ام (1376ش) 1140نفر بوده. بیشترین شمار شرکت کنندگان در دوره بیست و چهارم (1370ش) 2381 نفر ثبت شده است. در مدت 55 سالی که از آغاز بازی‌های قهرمانی ارمنیان ایران می گذرد تاکنون 51 دوره از این بازی‌ها با موفقیت برگزارشده است. در سال های 1357، 1360، 1363 و 1365ش، در جریان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی بازی‌ها برگزار نشد. در 1386ش نیز، به مناسبت هم زمانی با چهارمین دوره بازی‌های جهانی ارمنیان در ارمنستان، برگزاری این بازی ها مقدور نشد. با آغاز بهره برداری از ورزشگاه آرارات (1353ش)، برگزاری بازی‌های قهرمانی ارمنیان در رشته‌های گوناگون به تدریج در این ورزشگاه متمرکز شد. پیش از آن، به سبب محدودیت مکانی، بازیهایی چون شنا، دومیدانی و فوتبال ناگزیر در ورزشگاههایی چون امجدیه (شهید شیرودی کنونی) برگزار می شد. از دوره بیست و چهارم بازی های قهرمانی ارمنیان (1370ش)، طیف شرکت کنندگان در این بازی‌ها گسترش یافت. ورزشکارانی از ارمنیان کشورهای لبنان، سوریه، ارمنستان و در سال‌های بعد، از کشورهای گرجستان، عراق و فرانسه دعوت شدند و به جمع شرکت کنندگان در بازی ها پیوستند. در 1356ش، چهاردهمین دوره بازی‌های قهرمانی ارمنیان به یادبود فلیکس مناتساکانیان برگزار و به نام وی نام گذاری شد. او، که ورزشکاری پرتلاش و سرپرست گروه پیشاهنگی باشگاه آرارات بود، در 1333ش، هنگام صعود به قله علم‌کوه دچار سانحه شد و جان باخت. در دوره های بعد، نیز هر ساله بازی‌های قهرمانی ارمنیان به شخصیت یا مناسبتی اختصاص یافته است، شخصیت هایی چون مهندس هارپیک تمرازیان، آندره آموریان (دِر اوهانیان)، ساموئل ساروخانیان، هاکوپ کاراپِنتس (کاراپتیان) و دیگر چهرههای شاخص باشگاه آرارات و مناسبت‌هایی چون چهلمین، پنجاهمین، شصتمین و هفتادمین سال پایه گذاری باشگاه، یادبود سربازان شهید ارمنی درجنگ تحمیلی (1366ش)، یادبود کلیه شهیدان ارمنی در جنگ تحمیلی (1367ش)، یادبود قربانیان زمین لرزه رودبار (1369ش)، هزار و هفتصدمین سال پذیرش مسیحیت از سوی ارمنیان (1380ش)، یادبود نودمین و صدمین سال نژادکشی ارمنیان (1384و1394ش) و یادبود هشتادمین سالگرد انتشار روزنامه آلیک (1390ش). در سال جاری، این بازی‌ها به هفتاد و پنجمین سالگرد تأسیس باشگاه آرارات و شصت و پنجمین سالگرد آغاز به کار شعبه تبریز تقدیم شده است. المپیک ارمنیان ایران بازتاب گسترده ای در مطبوعات ورزشی کشور دارد و در مراسم گشایش بازی‌ها، مقامات کشوری، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و دیگر نهادهای دولتی حضور می یابند. در 1377ش، در آیین گشایش سی و یکمین دوره بازی ها، باشگاه آرارات و هیئت برگزارکننده میزبان رئیس جمهور وقت بودند. بازی‌های قهرمانی ارمنیان ایران در رشته های فوتبال، دو میدانی، شنا، والیبال، بسکتبال، شطرنج، تنیس، تنیس روی میـز، مشتزنی، ورزش های رزمی و برخی رشته ها مانند ژیمناستیک (به صورت نمایشی) برگزار می شود. در این بازی‌ها ورزشکاران مطرح ارمنی در سطوح استانی و کشوری و گاه اعضای تیم های ملی و در دهه‌های اخیر، تیم های میهمان از دیگر کشورها شرکت می کنند . مسابقات در دو مرحله مقدماتی و نهایی، در دو گروه سنی جوانان و بزرگ سالان و با داوری داوران با تجربه و مورد تأیید فدراسیون های ورزشی برگزار می شود. این اقدامات در بهبود کیفی بازی ها بسیار مؤثر بوده و باعث رشد رکوردهای ورزشی و در مواردی، تغییر رکورد کشوری نیز شده که افتخار بزرگی برای ورزش جامعه ارمنیان ایران به شمار می رود. باشگاه آرارات، که همواره به مسائل فرهنگی نیز پرداخته، در کنار این بازی ها با برگزاری مسابقـه های شعـرخوانی، عکاسی و رشتـههای مشابـه و آشنا کردن ورزشکاران و تماشاگـران با شخصیت‌ها و مناسبت‌هایی که بازی‌های قهرمانی به نام آنها برگزار می‌شود سبب رشد فکری جوانان و جلب توجه آنها به به مسائل فرهنگی و اجتماعی جامعه می‌شود. بازی‌های قهرمانی ارمنیان ایران فعالیت‌های گسترده‌ای چون تأمین و تدارک وسایل ورزشی، تشکیل اردوها، تأمین مایحتاج ورزشکاران در طول بازی ها، تهیه نشان و جام‌های قهرمانی، سازماندهی روابط عمومی بازی‌ها و خبررسانی درون سازمانی از طریق انتشارات داخلی، خبررسانی به نشریات کشوری، ارتباطات خارجی، انتظامات بازی‌ها، برگزاری و داوری مسابقات و مدیریت هزاران تماشاگر از قشرهای گوناگون و بسیاری اقدامات و خدمات جانبی را شامل می‌شود. این فعالیت‌های گسترده مستلزم سازماندهی و مدیریتی قوی و کارآمد و به کارگیری نیروهای ورزیده است که در سایه همت اعضای باسابقه و جوانان ایثارگر جامه عمل می پوشد. 3. انجمن پیش کسوتان (بزرگ سالان) در آذر1343ش، در بیستمین سال بنیان گذاری باشگاه آرارات، انجمن پیش کسوتان یا بزرگ سالان باشگاه، با هدف جذب اعضای پرسابقه، که به لحاظ شغلی، سنی یا دلایل دیگر از فعالیت در انجمن های باشگاه باز مانده بودند و بهره گیری از توان فکری و تجربی آنان برای گسترش دامنه فعالیت های باشگاه در عرصه‌های مادی و معنوی، تأسیس شد. انجمن پیش‌کسوتان در طول 55 سال فعالیت، با برگزاری همایش های علمی، آموزشی و فرهنگی و جشن ها و اعیاد سنتی و دینی ارمنیان گام های بزرگی در راه اعتلای باشگاه برداشته است. اعضای این انجمن در تمامی فعالیت های باشگاه حضور دارند. نقش آنان در مجامع عمومی، کارگروه ها، بخش های برنامه ریزی و مدیریتی، همایش ها و برنامه های متنوع باشگاه بسیار مؤثر و سازنده است. از فعالیت های مهم این انجمن می توان به موارد زیر اشاره کرد: ـ همکاری همه جانبه در فعالیت های ساخت، نگهداری و بهره برداری ورزشگاه. ـ برنامه ریزی و اجرای سفر های گروهی به کشورهای منطقه و سفرهای گردشگری و زیارتی به اماکن مقدس و نقاط دیدنی کشور. ـ اسکان گروهی از کودکان بی سرپرست اعزام شده از ارمنستان به مدت پانزده روز در باشگاه و سپس، به مدت سه ماه در خانوادههای اعضا و نزدیکان باشگاه آرارات (1372ش). این کودکان در پی وقوع زلزله و مناقشه قراباغ بی سرپرست مانده بودند. این اقدام از جمله خدمات مهم باشگاه آرارات در آغاز روابط دوجانبه ایران و ارمنستان بوده است. ـ تدوین کتاب و آلبوم به مناسبت چهلمین و شصتمین سال پایه گذاری باشگاه آرارات و چهل و پنجمین سال انجمن پیش کسوتان . ـ برگـزاری کلاس هـای آموزش گل دوزی و صنایع دستـی برای نوجـوانان و بزرگ سـالان و دوره های فوق برنامه آموزشی و ورزشی برای نونهالان ودانش‌آموزان. ـ برگزاری جلسات سخنرانی، میزگرد و همایش، برگزاری نمایشگاه های آثار هنری و مراسم تقدیر از چهره های موفق، یادواره های بزرگان فرهنگ و هنر و یادبود اعضای برجسته باشگاه آرارات. ـ برگزاری برنامه‌های گوناگون به منظور جمع‌آوری اعانه و تأمین منابع مالی برای فعالیت‌های باشگاه آرارات. 4. انجمن پیشاهنگی/ تربیت بدنی فعالیت پیشاهنگی در باشگاه آرارات در فروردین1330ش، با شرکت نه عضو، آغاز شد و نخستین گروه پیشاهنگی انجمن در خرداد همان سال طی مراسمی سوگند پیشاهنگی یاد کرد. نخستین اردوی پیشاهنگی باشگاه آرارات، در همان سال نخست، در روستای اوشان، در نزدیکی تهران، برگزار شد. در سال های بعد، با افزایش شمار پیشاهنگان باشگاه، اردوهای پیشاهنگی در دیگر نقاط تهران و شهرستان ها نیز تشکیل شد. در 1335ش، فعالیت های پیشاهنگی در شعبه های باشگاه در تبریز و ارومیه آغاز و در 1342ش، نخستین المپیاد پیشاهنگی باشگاه آرارات برگزار شد. از1353ش، با توجه به افزایش شمار اعضا، پیشاهنگان باشگاه آرارات در دوازده گروه سازماندهی شدند. در همین سال، به مناسبت سی امین سالگرد بنیان‌گذاری باشگاه آرارات، نخستین همایش پیشاهنگی با شرکت پیشاهنگان پیش‌کسوت برگزار شد. پیشاهنگان باشگاه آرارات در گردهمایی برون مرزی در یونان، فرانسه و ارمنستان شرکت کرده‌اند. در 1365ش، فعالیت های پیشاهنگی در ایران متوقف شد. انجمن پیشاهنگی باشگاه آرارات نیز با تغییراتی به انجمن تربیت بدنی تبدیل و فعالیت های ورزشی و تربیتی اعضای خردسال و نوجوان باشگاه به این انجمن واگذار شد.
با گسترش روابط بین ایران و ارمنستان، در سال های اخیر انجمن تربیت بدنی باشگاه آرارات فرصت یافت تا در گردهمایی ها و اردوهای انجمن کل تربیت بدنی ارمنیان در ارمنستان شرکت کند و با فعالیت های گروه های مشابه در جوامع ارمنی دیگر کشورهای جهان آشنا شود. در تابستان 1383ش، اعضای انجمن در اردویی که در ارمنستان، به مناسبت شصتمین سال پایه گذاری باشگاه آرارات برگزار شد حضور یافتند. در سال های اخیر، نیز انجمن تربیت بدنی در چند اردوی برون مرزی شرکت کرده است. فعالیت های انجمن تربیت بدنی در راستای پرورش جسمی و روحی کودکان و نوجوانان، تقویت روحیه انضباط، تعاون، اعتماد به نفس و مسئولیتپذیری و پرورش اخلاق فردی و اجتماعی در آنان برنامه ریزی می شود. اعضای انجمن در تمامی واحدها به طور هفتگی در فعالیت های ویژه گروه خود شرکت می کنند. علاوه‌بر برنامه های هفتگی در طول سال در چندین نوبت اردوهای آموزشی و تربیتی، مسابقات گوناگون و المپیادهای دوره ای ترتیب داده می شود. اداره انجمن تربیت بدنی بر عهده هیئت مدیره ای است که بنا بر اساسنامه باشگاه، در مجمع دوسالانه انجمن، با آرای اعضای حاضر انتخاب می شود و به طور افتخاری، اداره انجمن و برنامه ریزی برای فعالیت های آموزشی و تربیتی را برعهده می گیرد. گفتار پایانی باشگاه آرارات با گذشته پرباری که با شتاب، تنها با اشاره هایی چند، از آن گذشتیم دستاورد تلاش پیگیر و بی وقفه چندین نسل است. در این باشگاه، در طول هفتاد و پنج سال، شمار بسیاری از افراد ازخودگذشته، در تمامی سطوح، هر یک به فراخور توان و تجربه و تخصص خود بدون چشمداشت مالی کوشیده و در رساندن بار گران تعهد به سرمنزل مقصود سهمی داشته اند. در طول سال ها، جوانان بسیاری در رشته های ورزشی باشگاه آرارات پرورش یافته اند. شماری از آنها از همین باشگاه به بازی های کشوری و تیم های ملی راه جسته و بر سکو های افتخار ورزش کشور ایستاده اند. برخی نیز در مسابقات برون مرزی و جهانی درخشیده اند. در رشته های هنری، باشگاه آرارات با بهره‌گیری از هنر و توان کارگردانان، موسیقی دانان، نقاشان، نویسندگان و دیگر چهره های برجسته فرهنگی در جامعه ارمنیان ایران و دعوت از ناموران و گروه های هنری ارمنی دیگر کشورها آثار بی شماری از هنرمندان بزرگ جهان را به اجرا در آورده، نمایشگاه هایی متنوع برپا و نویسندگان و شاعران بسیاری را معرفی کرده است. از این نظر باشگاه آرارات در اعتلای فرهنگی جامعه ارمنیان و آشنا ساختن آن با فرهنگ ملی سهم شایانی داشته و در پرورش هنری جوانان و افراد با استعداد و آموزش نیروهای تازه نفس نقشی مؤثر ایفا کرده است. در هفتاد و پنجمین سال پایه گذاری باشگاه آرارات، با نگاهی به گذشته پرفراز و نشیب آن و نسل هایی که در آن قد بر افراشته و خود منشأ اثر شده اند، به جرئت می توان گفت که باشگاه در مسیری درست گام برداشته و مشی و اهداف آن پاسخ گوی راستین نیازهای جامعه بوده است. با این باور، امروز نیز گردانندگان باشگاه آرارات، همانند گذشته، با عزمی راسخ و گام های استوار، در راه تحقق آرمان های گروهی که سه ربع قرن پیش نخستین سنگ این بنای سرافراز را گذاشتند، در تحکیم و توسعه هر چه بیشتر باشگاه می کوشند. نیت آنان خدمت صادقانه به جامعه و میهن و پشتوانه ایشان حمایت جمهوری اسلامی و مردم ورزش دوست و فرهنگ پرور است. پی‌نوشت‌ها:
منابع: داودیان، وارطان. « باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات در آستانه هفتاد سالگی». پیمان. س15. ش 58.زمستان 1390: 126 ـ 146. هاروتونیان، ادوارد. « باشگاه فرهنگی ورزشی آرارات، دستاورد تلاش پیگیر نسل‌ها». پیمان. س15،ش58. زمستان 1390: 147ـ 188.(6) ـــــــ . « انجمن های مستقر در پیرامون کلیسای مریم مقدس تهران»، پیمان، س 17، ش 66 (زمستان 1392): 62 ـ82. یادنامه شصتمین سالگرد باشگاه فرهنگی ـ ورزشی آرارات (به زبان ارمنی). تهران: باشگاه فرهنگی ورزشی آرارات، 2007. |
فصلنامه فرهنگی پیمان شماره 88سال بیست و سوم | تابستان 1398 | 209 صفحه
|
